นับถอยหลังเปิด "อิสลามบูรพา" กับความเป็นธรรมที่ตามหามานานกว่า 4 ปี
ข่าวการสั่งปิดปอเนาะหรือโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามในห้วงของสงครามกวาดล้างกลุ่มก่อความไม่สงบที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ตลอดเกือบ 8 ปีที่ผ่านมา คงไม่มีข่าวไหนโด่งดังเกินกว่าข่าวการสั่งปิด "โรงเรียนอิสลามบูรพา" หรือ "ปอเนาะสะปอม" อีกแล้ว
เนื่องเพราะโรงเรียนแห่งนี้เป็นโรงเรียนเก่าแก่ มีขนาดใหญ่ เป็นความภาคภูมิใจของคนในพื้นที่ แม้กาลเวลาจะล่วงผ่านไปอย่างไร แต่ก็ยังคงอัตลักษณ์ดั้งเดิมของความเป็นปอเนาะเอาไว้ โดยเฉพาะการมีกระท่อมเล็กๆ ให้เด็กๆ ได้อยู่ประจำ
ขณะที่อีกด้านหนึ่งก็มีการโหมประโคมข่าวจากฝ่ายความมั่นคงว่า การปิดล้อม ตรวจค้นโรงเรียนอิสลามบูรพา เมื่อวันที่ 2 ก.ค.2550 นั้น สามารถจับกุมผู้ต้องหาและผู้ต้องสงสัยได้ทั้งสิ้น 7 คน จากบ้านร้างซึ่งอยู่ในเขตโรงเรียน โดยหนึ่งใน 7 คือ นายมะนาเซ ยา แกนนำที่มีความเชี่ยวชาญด้านการต่อระเบิด และยังเป็นครูฝึกให้กับแนวร่วมรุ่นใหม่อีกด้วย
เจ้าหน้าที่หลายคนถึงกับให้ข้อมูลผ่านสื่อว่า โรงเรียนแห่งนี้ถือเป็นศูนย์กลางการผลิตระเบิดแสวงเครื่องเพื่อส่งกระจายไปก่อเหตุในเกือบทุกพื้นที่ของสามจังหวัดชายแดนภาคใต้
ผลจากเหตุการณ์ในครั้งนั้นทำให้ นายการัณย์ ศุภกิจวิเลขการ ผู้ว่าราชการจังหวัดนราธิวาสในขณะนั้น ลงนามในคำสั่งถอนใบอนุญาตมูลนิธิอัดดีรอซาตอัลอิสลามียะห์ โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 85 (1) และ (3) แห่งพระราชบัญญัติโรงเรียนเอกชน พ.ศ.2525 เพื่อปิดการเรียนการสอนของโรงเรียนอิสลามบูรพาในวันที่ 5 ก.ค.2550 และไม่เคยเปิดอีกเลยกระทั่งถึงปัจจุบัน
เป็นการปิดท่ามกลางเสียงเรียกร้องอันแผ่วเบาของฝ่ายผู้บริหาร ครู และอุสตาซเกือบทั้งหมดของโรงเรียนว่า พวกเขาไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับขบวนการก่อความไม่สงบ บุคคลที่ถูกจับกุมก็มีความเกี่ยวพันกับทางโรงเรียนเพียงแค่คนเดียว ขณะที่เด็กนักเรียนของอิสลามบูรพาต่างก็เฝ้ารอมาตลอดว่าโรงเรียนของพวกเขาจะเปิดอีกเมื่อไหร่กัน แม้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจะพยายามโอนย้ายเด็กไปเรียนยังโรงเรียนแห่งใหม่ แต่พวกเขาก็ยังคิดถึงและผูกพันกับโรงเรียนเก่าอยู่มิคลาย
ล่าสุดมีข่าวว่าโรงเรียนอิสลามบูรพากำลังจะเปิดการเรียนการสอนอีกครั้งในราวเดือน ธ.ค.ที่จะถึงนี้ จากการผลักดันอย่างเต็มที่ของ พ.ต.อ.ทวี สอดส่อง เลขาธิการศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) คนใหม่
"ถือเป็นการก่อตัวหรือจุดเริ่มต้นของการสร้างความเป็นธรรมให้กับคนในพื้นที่อย่างจริงใจและจริงจัง" เป็นเสียงจาก ซูไฮมิง รอแม อุสตาซโรงเรียนอิสลามบูรพา ที่ซ่อนความรู้สึกยินดีปรีดาเอาไว้ไม่มิด
ซูไฮมิง เล่าว่า ช่วงนี้เวลาไปไหนมาไหน ทุกคนจะถามถึงเรื่องการเปิดโรงเรียนว่าจะเปิดเมื่อไหร่ ใช้ชื่อเดิมหรือไม่ ใครจะมาเป็นครูใหญ่ แต่ต้องยอมรับว่านี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่มีข่าวจะเปิดโรงเรียนอิสลามบูรพา เพราะมีความพยายามมานับสิบๆ ครั้งแล้ว แต่ก็ต้องดีใจเก้อ ไม่เหมือนกับครั้งนี้ที่มีความมั่นใจมาก ทั้งบุคลากรของโรงเรียนเองและชาวบ้านรอบๆ โรงเรียน
"ข่าวแพร่ออกไปเพราะ พ.ต.อ.ทวี เดินทางมาที่โรงเรียนด้วยตัวเอง และได้หารือกับคณะครู รวมทั้งอุสตาซหลายคน การมาของ พ.ต.อ.ทวี ทำให้ชาวบ้านมีความมั่นใจมาก เพราะที่ผ่านมาแม้มีหลายฝ่ายพยายามยื่นมือเข้ามาว่าจะช่วย แต่ก็ส่งเพียงลูกน้องมา แต่ครั้งนี้เลขาธิการ ศอ.บต.มาเอง ทำให้ชาวบ้านมั่นใจมากที่สุด ทุกคนมาช่วยกันถางหญ้า เก็บกวาด เพื่อเตรียมเปิดโรงเรียนใหม่ซึ่งเปรียบเสมือนความภาคภูมิใจของชุมชน" ซูไฮมิง บอก
อย่างไรก็ดี การที่โรงเรียนอิสลามบูรพาถูกปิดไปหลายปี ทำให้ไม่มีรายได้อะไรเลย ปัจจุบันจึงต้องเผชิญปัญหาเรื่องเงินที่จะนำมาใช้เป็นค่าดำเนินการต่างๆ
"อยากจะให้ทาง ศอ.บต.ช่วยเหลือบ้าง เพราะการเปิดโรงเรียนใหม่เราก็ต้องซ่อมแซมหลายอย่าง ต้องซื้อโน่น ซื้อนี่ ตะปูบ้าง น้ำมันบ้าง ถ้าเล็กๆ น้อยๆ ชาวบ้านก็ช่วยกันออกได้ แต่เรื่องเกี่ยวกับการซ่อมแซมอาคารมีรายละเอียดค่อนข้างเยอะ และมีค่าใช้จ่ายเยอะ ชาวบ้านก็ช่วยไม่ไหวเหมือนกัน"
แต่ทั้งนี้และทั้งนั้น ซูไฮมิง บอกว่า ทางโรงเรียนตั้งใจจะเปิดการเรียนการสอนให้ทันวันที่ 5 ธันวาฯ หรืออย่างน้อยๆ ก็ภายในเดือนธันวาคม เพื่อถวายในหลวง
แยนะ สะแลแม ชาวบ้านใน จ.นราธิวาส และหนึ่งในครอบครัวผู้สูญเสียจากเหตุการณ์ตากใบ กล่าวว่า เมื่อชาวบ้านทราบว่าทางการจะให้เปิดการเรียนการสอนโรงเรียนอิสลามบูรพาใหม่ ทุกคนต่างก็ดีใจ เพราะโรงเรียนแห่งนี้เป็นโรงเรียนเก่าแก่ของคนที่นี่ ถ้าโรงเรียนเปิดจริง ลูกหลานจะได้ไม่ต้องไปเรียนไกลๆ ไม่ต้องมีรายจ่ายเพิ่ม
"ที่ผ่านมาช่วงที่โรงเรียนถูกสั่งปิด เด็กๆ ต้องไปเรียนที่โรงเรียนไกลบ้าน ผู้ปกครองก็ต้องมีรายจ่ายเพิ่ม ทั้งค่ารถ ค่ากินหลายๆ อย่าง ถ้าโรงเรียนกลับมาเปิดใหม่ก็คงดีขึ้น ตอนนี้ทุกคนหวังให้ พ.ต.อ.ทวี เปิดโรงเรียนนี้ได้จริงๆ เพราะเท่ากับเป็นการคืนความเป็นธรรมให้กับคนพื้นที่บ้าง" แยนะ กล่าว
สำหรับแนวคิดที่ พ.ต.อ.ทวี พยายามผลักดันให้เปิดโรงเรียนอิสลามบูรพาขึ้นอีกครั้ง ก็เพราะคดีความที่เกี่ยวพันกับโรงเรียนเกือบทั้งหมด ศาลยกฟ้องหมดแล้ว ประกอบกับหลายโรงเรียนเคยถูกกล่าวหาว่าเกี่ยวพันกับขบวนการก่อความไม่สงบมากกว่านี้ แต่ทางการกลับไม่ได้สั่งปิดโรงเรียน สิ่งที่เกิดขึ้นกับอิสลามบูรพาจึงเหมือนเป็น "สองมาตรฐาน"
ส่วนท่าทีของฝ่ายความมั่นคงนั้น มีรายงานว่า พ.ต.อ.ทวี ประสานโดยตรงกับ พล.ท.อุดมชัย ธรรมสาโรรัชต์ แม่ทัพภาคที่ 4 แล้ว และฝ่ายทหารไม่มีอะไรขัดข้อง
การเปิดโรงเรียนอิสลามบูรพาอาจเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ช่วยถมช่องว่างความไม่เป็นธรรมทางความรู้สึกระหว่างรัฐกับประชาชนในพื้นที่ก็ได้...ต้องรอดู!
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ : 1-2 โรงเรียนอิสลามบูรพาเมื่อครั้งยังเปิดการเรียนการสอน (ภาพจากแฟ้มภาพอิศรา)