ตั้งตู้ATM-ทำร้านเสริมสวย ที่ว่าการอ.-โรงพัก! เปิดสารพัดปัญหาใช้ที่ราชพัสดุ'ขอนแก่น'

"...บริเวณสํานักงานตํารวจภูธรภาค 4 มีผู้ประกอบการจําหน่ายอาหารและเครื่องดื่มบริเวณบ้านพัก มีผู้ประกอบการร้านเสริมสวย จําหน่ายสินค้า (ร้านขายของชํา) และบริเวณสนามฝึกยิงปืนมีผู้ประกอบการจําหน่ายเครื่องดื่ม โดยตํารวจภูธรภาค 4 ไม่ได้แจ้งเปลี่ยนการใช้ที่ราชพัสดุเพื่อประโยชน์ในทางราชการอย่างอื่นแตกต่างจากที่ได้รับอนุญาตไว้เดิมกับสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่น และไม่ได้จัดทํารายงานเกี่ยวกับการปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุที่อยู่ในความครอบครองหรือใช้ประโยชน์ต่อกรมธนารักษาภายในเดือนสิงหาคมของทุกปี ตามแบบที่กรมธนารักษากําหนด..."

การบริหารจัดการที่ราชพัสดุ สำนักงานธนารักษ์พื้นที่ (สธพ.) หลายจังหวัด กำลังถูกจับตามอง!

เมื่อสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) เผยแพร่รายงานผลการตรวจสอบปัญหาการดำเนินงานที่เกิดขึ้นในพื้นจังหวัด ทั้งกรณีผู้เช่าปฏิบัติไม่เป็นไปตามเงื่อนไขสัญญา ไม่มีการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ มีการนำที่ราชพัสดุไปใช้ประโยชน์อื่น หรือปล่อยเช่าช่วงต่อ รวมถึงกรณีองค์กรหรือหน่วยงานบางแห่งเข้าไปใช้ประโยชน์ในพื้นที่โดยที่ยังไม่ได้ทำสัญญาเช่าและจัดเก็บค่าเช่าทำให้รัฐได้รับความเสียหาย ปรากฎตามข้อมูลที่ สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org นำเสนอไปแล้ว (อ่านประกอบ : สตง.จี้ธนารักษ์ทบทวนเช่าที่มูลนิธิปริยัติฯพระสังฆราช10ไร่ เหตุไม่ใช้ปย.-ปล่อยบุกรุกเพียบ)

สำนักงานธนารักษ์พื้นที่ (สธพ.) ขอนแก่น เป็นหนึ่งในพื้นที่ที่สตง.ระบุว่าตรวจสอบพบปัญหาหลายประการด้วยกัน 

สำนักข่าวอิศรา สรุปข้อมูลรายงานผลการตรวจสอบมานำเสนอ แบบชัดๆ ดังนี้  

@ ที่มาและความสำคัญ

สํานักงานธนารักษ์พื้นที่ขอนแก่น เป็นหน่วยงานสังกัดกรมธนารักษ์ กระทรวงการคลังมีภารกิจ ปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ให้ใช้ จัดหาประโยชน์ จัดทํานิติกรรม และดําเนินการในเรื่องต่างๆ เกี่ยวกับที่ราชพัสดุตามพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518 จัดทําและนําออกใช้เหรียญกษาปณ์และดําเนินการเกี่ยวกับเงินตราตามพระราชบัญญัติเงินตรา พ.ศ. 2501 รับ - จ่ายควบคุมเงินคงคลังตามพระราชบัญญัติเงินคงคลัง พ.ศ. 2491 ดําเนินการเกี่ยวกับการกําหนดราคาประเมินของอสังหาริมทรัพย์และทรัพย์สินอื่นตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง มีรายได้ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2558จํานวน 51,284,499.75 บาท มีทรัพย์สินประเภทที่ดินจํานวน 128,658 ไร่ 83.06 ตารางวา โดยพื้นที่ส่วนใหญ่ใช้ในราชการ สําหรับพื้นที่ส่วนที่เหลืออีก 1,048 ไร่ 1 งาน 33.80 ตารางวา จะเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพในการนําไปจัดประโยชน์ โดยการจัดให้เช่าเพื่อจัดเก็บเป็นรายได้

สํานักงานการตรวจเงินแผ่นดิน ตระหนักถึงความสําคัญของการตรวจสอบการดําเนินงานการบริหารจัดการที่ราชพัสดุ ของสํานักงานธนารักษ์พื้นที่ขอนแก่น เพื่อทราบปัญหา อุปสรรค หรือข้อจํากัดในการดําเนินงาน และเพื่อเสนอแนะแนวทางแกไขในการบริหารจัดการที่ราชพัสดุให้มีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลยิ่งขึ้น ผลการตรวจสอบมีรายละเอียดข้อตรวจพบ ดังนี้

@ ข้อตรวจพบ การบริหารจัดการที่ราชพัสดุไม่เป็นไปตามกฎหมาย และระเบียบ

1. ผู้เช่าปฏิบัติไม่เป็นตามเงื่อนไขสัญญาเช่า

1.1 ผู้เช่ายังไม่มีการใช้ประโยชน์ในที่ราชพัสดุ

ในพื้นที่อําเภอหนองเรือผู้เช่าขอเช่าที่ดินราชพัสดุเพื่ออยู่อาศัย แต่ยังไม่ได้มีการปลูกสร้างอาคารที่พักอาศัย จํานวน 1 ราย โดยทําสัญญาเช่าตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2557 ซึ่งเป็นเวลา 2 ปีตั้งแต่ทําสัญญาเช่า

1.2 ผู้เช่าใช้ประโยชน์ไม่ตรงตามวัตถุประสงค์การเช่า ในพื้นที่อําเภอหนองเรือ ผู้เช่าขอเช่าที่ดินราชพัสดุเพื่อประกอบการเกษตร แต่มีการใช้ประโยชน์เพื่ออยู่อาศัยด้วย โดยมีการปลูกสร้างบ้านเพื่ออยู่อาศัย และเตรียมพื้นที่ เตรียมวัสดุเพื่อก่อสร้างที่อยู่อาศัย โดยไม่ได้ขออนุญาตและขอเปลี่ยนแปลงวัตถุประสงค์การเช่า จํานวน 5 ราย

1.3 ผู้เช่านําที่ราชพัสดุไปให้เช่าช่วงหรือนําไปจัดหาประโยชน์ และนําไปใช้เพื่อประโยชน์อย่างอื่นในพื้นที่อําเภอน้ําพอง ผู้เช่าขอเช่าที่ดินราชพัสดุเพื่ออยู่อาศัย แต่นําไปให้ผู้อื่นเช่าช่วงหรือจัดหาประโยชน์ จํานวน 4 ราย และนําไปใช้เพื่อประโยชน์อย่างอื่น จํานวน 1 ราย โดยไม่ขออนุญาตจากสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่น

2. ส่วนราชการผู้ขอใช้นําที่ราชพัสดุไปใช้เพื่อประโยชน์อย่างอื่น

2.1 ที่วาการอําเภอเมืองขอนแก่น

ภายในบริเวณที่ว่าการอําเภอเมืองขอนแก่น มีการติดตั้งเครื่องฝาก - ถอนเงินอัตโนมัติ (ATM) ของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร จํานวน 1 เครื่อง มีผู้ประกอบการจําหน่ายอาหาร เครื่องดื่ม และให้บริการถ่ายเอกสาร โดยไม่ได้แจ้งเปลี่ยนการใช้ที่ราชพัสดุเพื่อประโยชน์ในทางราชการอย่างอื่นแตกต่างจากที่ได้รับอนุญาตไว้เดิมกับสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นและไม่ได้จัดทํารายงานเกี่ยวกับการปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุที่อยู่ในความครอบครองหรือใช์ประโยชน์ต่อกรมธนารักษาภายในเดือนสิงหาคมของทุกปี ตามแบบที่กรมธนารักษากําหนด
กรณีการติดตั้งเครื่องฝาก - ถอนเงินอัตโนมัติ (ATM) ของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นยังไม่ได้จัดเก็บค่าเช่าแต่อย่างใด ซึ่งจังหวัดขอนแก่น โดยสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นอนุญาตให้ธนาคารฯ เช่าที่ราชพัสดุแล้ว (เป็นการดําเนินการภายหลังจากที่สํานักงานการตรวจเงินแผ่นดินเข้าตรวจสอบ) ขณะนี้อย่ระหว่างธนาคารฯมายินยอมรับเงื่อนไขและชําระเงิน กรณีผู้ประกอบการที่เข้ามาดําเนินการภายในบริเวณที่ว่าการอําเภอเมืองขอนแก่น อําเภอเมืองขอนแก่นไม่มีการจัดตั้งคณะกรรมการสวัสดิการภายในส่วนราชการไม่ได้ดําเนินการในรูปของสวัสดิการ และสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นยังไม่ได้รับรายงาน

2.2 ตํารวจภูธรภาค 4

บริเวณสํานักงานตํารวจภูธรภาค 4 มีผู้ประกอบการจําหน่ายอาหารและเครื่องดื่มบริเวณบ้านพัก มีผู้ประกอบการร้านเสริมสวย จําหน่ายสินค้า (ร้านขายของชํา) และบริเวณสนามฝึกยิงปืนมีผู้ประกอบการจําหน่ายเครื่องดื่ม โดยตํารวจภูธรภาค 4 ไม่ได้แจ้งเปลี่ยนการใช้ที่ราชพัสดุเพื่อประโยชน์ในทางราชการอย่างอื่นแตกต่างจากที่ได้รับอนุญาตไว้เดิมกับสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่น และไม่ได้จัดทํารายงานเกี่ยวกับการปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุที่อยู่ในความครอบครองหรือใช้ประโยชน์ต่อกรมธนารักษาภายในเดือนสิงหาคมของทุกปี ตามแบบที่กรมธนารักษากําหนด

กรณีผู้ประกอบการที่ดําเนินการภายในบริเวณสํานักงาน และบ้านพัก ได้รับอนุญาตจากตํารวจภูธรภาค 4 เพื่อจําหน่ายอาหารให้แก่ข้าราชการตํารวจในราคาถูก เป็นการส่งเสริมให้ข้าราชการตํารวจในสังกัดและครอบครัวมีอาชีพเสริม และเป็นสวัสดิการและการอํานวยความสะดวกให้แก่ข้าราชการตํารวจ เป็นการประหยัดเวลาและค่าใช้จ่ายด้วย จึงมิได้มีการเรียกเก็บเงินค่าธรรมเนียมในการประกอบกิจการดังกล่าวแต่อย่างใด กรณีบริเวณสนามฝึกยิงปืน มีผู้ประกอบการ
จําหน่ายเครื่องดื่ม ได้รับอนุญาตจากตํารวจภูธรภาค 4 โดยตํารวจภูธรภาค 4 จัดทําโครงการร้านค้าจําหน่ายเครื่องดื่มสวัสดิการขึ้น และขอเช่าที่ดินราชพัสดุเพื่อจัดสวัสดิการในเชิงธุรกิจ ซึ่งจังหวัดขอนแก่นโดยสํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นได้อนุญาตแล้ว ตํารวจภูธรภาค 4 ได้มายินยอมรับเงื่อนไขและชําระเงิน และได้ทําสัญญาเช่าแล้ว (เป็นการอนุญาตภายหลังจากที่ได้ดําเนินกิจการไปแล้ว โดยให้ชําระค่าตอบแทนการใช้ประโยชน์ย้อนหลัง)

3. การจัดทําสัญญาเช่าที่ราชพัสดุไม่เป็นปัจจุบัน

จากการตรวจสอบข้อมูลการบริหารสัญญาเช่า ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2558 มีสัญญาเช่าที่ดินเพื่อประโยชน์อย่างอื่น ที่ครบกําหนดต่ออายุสัญญา จํานวน 37 ราย ณ วันที่ 25 มีนาคม 2559คู่สัญญาดําเนินการต่อสัญญาแล้ว จํานวน 35 ราย คงเหลือยังไม่มาต่อสัญญา จํานวน 2 ราย มีสัญญาเช่าอาคารราชพัสดุ ที่ครบกําหนดต่ออายุสัญญา จํานวน 245 ราย ณ วันที่ 25 มีนาคม 2559 คู่สัญญาดําเนินการต่อสัญญาแล้ว จํานวน 141 ราย คงเหลือยังไม่มาต่อสัญญา จํานวน 104 รายเนื่องจากอยู่ระหว่างรอผู้เช่ามาดําเนินการต่ออายุสัญญา และตรวจสภาพอาคารและรอผู้เช่ามารับเงื่อนไขสัญญาซึ่งไม่สามารถควบคุมระยะเวลาดําเนินการได้

4. การจัดเก็บค่าเช่าที่ราชพัสดุไม่ครบถ้วนถูกต้องตามระยะเวลาที่กําหนด

จากการตรวจสอบข้อมูลการบริหารสัญญาเช่า ณ วันที่ 31 มีนาคม 2559 พบว่า มีสัญญาที่ผู้เช่าค้างชําระค่าเช่าทั้งหมด จํานวน 48 ราย ค่าเช่าค้างชําระจํานวนเงิน 220,053.00 บาท เป็นสัญญาเช่าที่ดิน จํานวน 30 ราย และสัญญาเช่าอาคาร จํานวน 18 ราย ในจํานวนนี้มีสัญญาเช่าที่ดินค้างชําระนานตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 สําหรับสัญญาเช่าอาคาร มีสัญญาเช่าค้างชําระนานตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556การที่ผู้เช่าค้างชําระค่าเช่า ทําให้สํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นจัดเก็บรายได้ไม่เป็นไปตามห้วงเวลาที่ควรจะได้รับการบริหารจัดการที่ราชพัสดุไม่เป็นไปตามกฎหมาย และระเบียบ ทําให้สูญเสียรายได้จากค่าเช่า ค่าธรรมเนียม และค่าปรับที่ควรจะได้รับเพิ่มขึ้น การจัดเก็บรายได้ต่ํากว่าความเป็นจริง ส่งผลให้มีรายได้ไม่เป็นไปตามที่รัฐควรจะได้รับ เสียโอกาสในการนํารายได้ดังกล่าวมาบริหารจัดการและพัฒนาประเทศต่อไป และทําให้เกิดความไม่เป็นธรรมกับผู้เช่าที่ราชพัสดุที่ปฏิบัติถูกต้องตามกฎหมาย ระเบียบอาจเป็นเหตุผลที่ทําให้ผู้เช่ารายอื่นหลีกเลี่ยงไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบียบ และเกิดพฤติกรรมเลียนแบบได้

สาเหตุเนื่องจากการสํารวจข้อมูลเกี่ยวกับการบริหารจัดการที่ราชพัสดุยังไม่สมบูรณ์ไม่ครบถ้วน และไม่เป็นปัจจุบัน ขาดความต่อเนื่อง ทําให้ระบบฐานข้อมูลทางทะเบียนไม่ถูกต้อง ครบถ้วนในการบริหารจัดการที่ราชพัสดุได้อย่างเหมาะสม ผู้ขอใช่และผู้เช่าที่ราชพัสดุไม่ทราบขั้นตอนและวิธีปฏิบัติที่ถูกต้องตามกฎหมาย ระเบียบ เกี่ยวกับการใช้และเช่าที่ราชพัสดุ กรณีมีการเปลี่ยนแปลงวัตถุประสงค์การใช้ การนําที่ราชพัสดุไปให้เช่าช่วงหรือนําไปจัดหาประโยชน์ การนําไปใช้เพื่อประโยชน์อย่างอื่น การจัดสวัสดิการภายในส่วนราชการ และการจัดสวัสดิการเชิงธุรกิจในที่ราชพัสดุบุคลากรขาดความรู้ ความเข้าใจ และประสบการณ์ในการปฏิบัติงาน ขั้นตอนการต่ออายุสัญญาเช่าเกี่ยวข้องกับหลายส่วนงาน และไม่มีกฎหมายหรือระเบียบกําหนดระยะเวลาที่ชัดเจนในการให้ผู้เช่าต่ออายุสัญญา

ข้อเสนอแนะ

เพื่อให้การบริหารจัดการที่ราชพัสดุเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ และเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล สํานักงานการตรวจเงินแผ่นดินมีข้อเสนอแนะให้ธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นพิจารณาดําเนินการดังนี้

1. กรณีการปฏิบัติไม่เป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบและเงื่อนไขของสัญญา ทั้งการใช้ประโยชน์ในที่ราชพัสดุ การต่ออายุสัญญาเช่า การจัดเก็บค่าเช่ค้างชําระ ให้เร่งรัดดําเนินการให้ถูกต้องครบถ้วนโดยเร็ว และให้ผู้ใช้ที่ราชพัสดุจัดทํารายงานเกี่ยวกับการปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุที่อยู่ในความครอบครองหรือใช้ประโยชน์ต่อกรมธนารักษาภายในเดือนสิงหาคมของทุกปี ตามกฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์ เกี่ยวกับที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2545 และที่แก้ไขเพิ่มเติม

2. ขยายผลการดําเนินการตามข้อตรวจพบ โดยสั่งการให้สํารวจพื้นที่ทั้งจังหวัดขอนแก่นเพื่อให้ทราบว่ามีการปฏิบัติถูกต้องเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ และเงื่อนไขสัญญาหรือไม่ เพื่อนําข้อมูลที่ได้มาใช้ในการวางแผน หรือกําหนดมาตรการในการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบและมีมาตรฐานเป็นไปในแนวทางเดียวกัน

3. ประชาสัมพันธ์และให้ความรู้เกี่ยวกับการขอใช้และขอเช่าที่ราชพัสดุให้กับส่วนราชการและประชาชน ทราบถึงขั้นตอนและวิธีปฏิบัติที่ถูกต้องเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ และหนังสือสั่งการที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การจัดเก็บรายได้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลอย่างเต็มศักยภาพเช่น มีการกําหนดกิจกรรมการตรวจเยี่ยมผู้ใช้และผู้เช่าที่ราชพัสดุให้บ่อยครั้งมากขึ้น เพื่อซักซ้อมความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้และเช่าที่ราชพัสดุ รวมถึงกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง และยังทําให้สํานักงานธนารักษาพื้นที่ขอนแก่นได้ทราบปัญหาและนํามาวิเคราะห์หาแนวทางแก้ไขและแนวทางป้องกันปัญหาการกระทําผิดเงื่อนไขสัญญาเช่าที่อาจจะเกิดขึ้นต่อไปในอนาคต

4. สั่งการให้สํารวจและปรับปรุงฐานข้อมูลการบริหารที่ราชพัสดุให้สมบูรณ์ ครบถ้วน และเป็นปัจจุบันเพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ในการวิเคราะห์ วางแผนการบริหารที่ราชพัสดุได้อย่างมีประสิทธิภาพตลอดจนการจัดให้มีระบบการรายงานผลการดําเนินการเป็นระยะและอย่างต่อเนื่อง เพื่อใช้ในการติดตามผลการปฏิบัติงาน และสั่งกําชับให้เจ้าหน้าที่ทุกส่วนงานปฏิบัติหน้าที่ให้เป็นไปตามกฎหมายระเบียบ หลักเกณฑ์ คู่มือ และหนังสือสั่งการที่เกี่ยวข้องโดยเคร่งครัด และควบคุม กํากับ ดูแลการปฏิบัติงานให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพประสิทธิผล รวมทั้งจัดให้มีการฝึกอบรมบุคลากรอย่างต่อเนื่องและสม่ําเสมอ เพื่อให้มีองค์ความรู้ตรงกับสายงานที่ต้องปฏิบัติ

5. ให้มีการวางแผนและกําหนดเป้าหมายที่ชัดเจนในการเร่งรัดติดตามหนี้ค้างชําระค่าเช่าโดยควรมีการจัดชั้นความเสี่ยงของหนี้ เพื่อกําหนดมาตรการดําเนินการที่เหมาะสมและลดความเสี่ยงที่จะเกิดหนี้สูญ รวมถึงให้มีระบบการรายงานผลการดําเนินการเป็นระยะและอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้การบริหารการจัดเก็บรายได้ค่าเช่าที่ราชพัสดุเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

--------------

ทั้งหมดนี่ คือ ข้อมูลในรายงานผลการตรวจสอบปัญหาการบริหารจัดการใช้ที่ราชพัสดุจังหวัดขอนแก่น ที่ชี้ให้เห็นถึงสภาพและรูปแบบปัญหาจำนวนมาก ที่รอให้หน่วยงานที่มีหน้าที่โดยตรงเข้าไปเร่งปรับปรุงแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นโดยด่วน

ขณะที่สภาพและรูปแบบปัญหาเหล่านี้ ดูเหมือนว่าจะยังคงเกิดขึ้นอีกหลายจังหวัดด้วย!

หมายเหตุ : ภาพประกอบเรื่องบางส่วนจาก ridceo.rid.go.th