ครบเดือนกวาดล้างขบวนการลอบนำเข้าขยะอิเล็กฯ ผล ปย.พันล.-ยังเอาผิด จนท.รัฐไม่ได้?

“…เพราะเป็นไปไม่ได้แน่ ๆ เมื่อประเทศจีนออกมาตรการเข้มงวดห้ามนำเข้าขยะเหล่านี้ช่วงปลายปี 2560 แล้วประเทศไทยจะกลายเป็น ‘ศูนย์กลาง’ ที่ทิ้งขยะโลกเลยในทันที ดังนั้นจึงเชื่อได้ว่า นอกเหนือจากเจ้าหน้าที่ของรัฐระดับล่างที่ถูกตรวจสอบอยู่ อาจเป็นไปได้ว่าต้องมีเจ้าหน้าที่รัฐระดับสูง และนักการเมืองระดับชาติเข้าไปเกี่ยวข้องในกรณีนี้หรือไม่ ?...”

ผ่านไป 1 เดือนแล้ว สำหรับการเริ่มต้นกวาดล้างขบวนการข้ามชาติลักลอบนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติก ที่กลุ่มเอกชน ‘คนจีน’ นำมาทิ้งในประเทศไทย

หมุนเข็มนาฬิกากลับไปเมื่อวันที่ 22 พ.ค. 2561 พล.ต.อ.วิระชัย ทรงเมตตา รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ (รอง ผบ.ตร.) พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่กรมโรงงานอุตสาหกรรม และกรมศุลกากร บุกตรวจค้นโรงงานของบริษัท ดับบลิว เอ็ม ดี ไทย รีไซคลิ้ง จำกัด ใน จ.ฉะเชิงเทรา เบื้องต้นพบซากขยะอิเล็กทรอนิกส์จำนวนมากในโรงงานดังกล่าว ทั้งที่ไม่ได้รับใบอนุญาต จึงดำเนินคดีเอาผิดกับกรรมการบริษัทไปแล้วบางส่วน (อ่านประกอบ : 10 โมงยกขบวนจับ รง.ขยะพิษฉะเชิงเทรา- กก.หุ้นใหญ่ยื่นจดฯลาออก15.57 น.วันเดียวกัน)

นับจากวันนั้น เกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นบ้างในรอบ 1 เดือนที่ผ่านมา ?

สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org สรุปข้อเท็จจริงจากการตรวจสอบข้อมูลเอกชนต่าง ๆ และข้อมูลจากคณะทำงานร่วม 3 ฝ่าย ได้แก่ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (สตช.) กรมโรงงานอุตสาหกรรม และกรมศุลกากร สรุปได้ดังนี้

ในช่วงปลายเดือน พ.ค. 2561 ภายหลังการบุกตรวจค้นโรงงานของบริษัท ดับบลิว เอ็ม ดี ไทย รีไซคลิ้ง จำกัด ต่อมา สตช. ได้ตั้งคณะทำงานร่วมกับกรมโรงงานอุตสาหกรรม และกรมศุลกากร เรียกว่า ‘คณะทำงานร่วม 3 ฝ่าย’ เพื่อดำเนินการเอาผิดกับกลุ่มเอกชนที่ลักลอบนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติก มากำจัดในประเทศไทย

ข้อเท็จจริงเรื่องนี้ เกิดขึ้นภายหลังประเทศจีนลงนามให้ความร่วมมือกับสหประชาชาติช่วงปลายปี 2560 ยกเลิกการนำเข้าขยะเหล่านี้มากำจัดอย่างเด็ดขาด ส่งผลให้กลุ่มเอกชนชาวจีนที่ทำธุรกิจเหล่านี้ในประเทศ เบนเข็มมาดำเนินการที่ไทยแทนตั้งแต่ช่วงปลายปี 2560 เป็นต้นมา ทั้งการตั้งบริษัทเอง หรือให้คนไทยเป็น ‘นอมินี’ หรือแม้แต่ซื้อโรงงานที่ได้รับใบอนุญาตต่อจากคนไทย เป็นต้น

ขณะเดียวกันข้อมูลจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม พบว่า ยอดนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ในช่วงปี 2560-2561 ก้าวกระโดดสูงกว่าเดิมหลายสิบเท่า จากเดิมนำเข้าแค่หลักหมื่นตัน มาแตะหลักแสนตัน โดยเฉพาะ 3 เอกชนที่ได้รับใบอนุญาตจากกรมโรงงานฯ ได้แก่ บริษัท โอ.จี.ไอ. จำกัด บริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด และบริษัท ไวโรกรีน (ไทยแลนด์) จำกัด ที่มีโควตานำเข้าเดิมแค่หลัก 400-700 ตัน แต่ปัจจุบันได้รับโควตาเพิ่มเติมสูงถึงหลักหมื่นตัน

ในช่วงนั้นสื่อประเทศจีนชื่อดังอย่างน้อย 2 แห่ง คือ Xinhua และ China Daily ตีข่าวว่า ประเทศไทยคือแหล่งทิ้งขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติกของโลกแห่งใหม่

ต่อมาคณะทำงานร่วม 3 ฝ่าย ดำเนินการบุกตรวจค้นตู้คอนเทนเนอร์ และโรงงานต่าง ๆ ที่ถูกร้องเรียน-กล่าวหาว่า ลักลอบนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ จำนวนหลายสิบแห่ง มีการอายัดตู้คอนเทนเนอร์ไปแล้วหลายตู้ รวมถึงขยายผลตรวจสอบเส้นทางการเงินกลุ่มเอกชน ‘ชาวจีน’ เหล่านี้ด้วย

ช่วงต้นเดือน มิ.ย. 2561 สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org ได้รับการยืนยันจากกรมโรงงานฯว่าเอกชน 7 แห่งที่ได้รับใบอนุญาตจากกรมโรงงานฯ ได้โควตานำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติกจากต่างประเทศ ได้แก่ บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด บริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด บริษัท ไวโรกรีน (ไทยแลนด์) จำกัด บริษัท หมิง เอ็นจิเนียริ่ง (ไทยแลนด์) จำกัด บริษัท เอส.เอส.อิมปอร์ต เอ็กปอร์ต อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด และบริษัท ฟูจิ ซีร็อกซ์ อีโค-แมนูแฟคเจอริ่ง จำกัด เบ็ดเสร็จโควตาเฉพาะปี 2561 รวม 121,590 ตัน

ที่น่าสนใจคือมีเอกชน 2 ราย ได้แก่ บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด และบริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด ได้รับโควตารวมกันถึง 90,000 ตัน (แห่งแรก 3 หมื่นตัน แห่งสอง 6 หมื่นตัน) คิดเป็น 74% ของโควตานำเข้าทั้งหมด

สำนักข่าวอิศราตรวจสอบข้อมูลจากกรมพัฒนาธุรกิจการค้า พบว่า บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด ก่อตั้งโดยนายเลี่ยว ยื้อจิน (สัญชาติจีน) ร่วมกับหญิงสาวอายุ 29 ปี จดทะเบียนก่อตั้ง ต่อมานายเลี่ยว ได้ถ่ายหุ้นให้กับหญิงสาวอายุ 29 ปีดังกล่าว ก่อนจะโอนหุ้นให้กับนายจำรัส พลายกระสินธ์ และหายไปจากการเป็นผู้ถือหุ้น รวมถึงลาออกจากการเป็นกรรมการบริษัทด้วย โดยให้นายจำรัส เป็นแทน

สำหรับนายจำรัส พลายกระสินธ์ ปรากฏข้อมูลว่า เป็นผู้ก่อตั้ง และเป็นกรรมการบริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด โดยในปี 2559 ได้แจ้งกรมพัฒนาธุรกิจการค้าเพิ่มเติมวัตถุประสงค์มาประกอบธุรกิจนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติก เป็นช่วงเวลาไล่เลี่ยกันกับที่เข้าไปเป็นผู้ถือหุ้นบริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด ก่อนที่จะก้าวไปเป็นกรรมการบริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด ในเวลาต่อมา

หมายความว่า บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด และบริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด เป็นเครือข่ายเดียวกัน และได้โควตารวม 90,000 ตัน จากกรมโรงงานฯ

ต่อมาช่วงสัปดาห์ที่สองของเดือน มิ.ย. 2561 สำนักข่าวอิศราได้รับการยืนยันข้อมูลทางลับจากคณะทำงานร่วม 3 ฝ่ายว่า มีการจ่ายเงิน ‘ใต้โต๊ะ’ ให้กับเจ้าหน้าที่รัฐเพื่ออำนวยความสะดวกในการลักลอบนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติก ตกตู้คอนเทนเนอร์ละหลักแสนบาท หากคิดคำนวณแบบไม่ป็นทางการ คาดว่ามีเม็ดเงินหมุนเวียนในส่วนนี้ประมาณพันล้านบาทขึ้นไป และอาจมีเจ้าหน้าที่ระดับสูงสังกัดกรมโรงงานฯอย่างน้อย 2 ส่วนเข้าไปเกี่ยวข้อง คือ เจ้าหน้าที่ในสำนักเศรษฐกิจอุตสาหกรรมระหว่างประเทศ ที่มีหน้าที่ออกใบอนุญาตนำเข้า และเจ้าหน้าที่ในกลุ่มจัดการกากอุตสาหกรรมระหว่างประเทศ ที่มีหน้าที่ตรวจสอบโรงงานที่ขอใบอนุญาต ส่วนเจ้าหน้าที่กรมศุลกากรอยู่ระหว่างตรวจสอบ

ในช่วงเวลาเดียวกัน คณะทำงานร่วม 3 ฝ่ายที่ทยอยบุกตรวจค้นโรงงานหลายพื้นที่ โดยเฉพาะในพื้นที่ จ.ฉะเชิงเทรา จ.ปทุมธานี และ จ.สมุทรปราการ พบว่า โรงงาน 3 แห่ง ใน จ.ปทุมธานี ได้แก่ บริษัท เจดับบลิว เมทัล รีคัฟเวอรี อินเตอร์กรุ๊ป จำกัด บริษัท คิม ซัน ยี รีไซคลิ่ง จำกัด และบริษัท เวิลด์ เวสต์ แมเนจเม้นท์ จำกัด โอนเงินกลับไปประเทศจีนกว่า 4.7 ล้านหยวน (ราว 23.6 ล้านบาท)

ส่วนในพื้นที่ จ.สมุทรปราการ พบว่า มีอย่างน้อย 3 โรงงานที่มีความเชื่อมโยงเกี่ยวเนื่องกัน ได้แก่ บริษัท หวางเสี่ยวตง อิเล็กทรอนิกส์ จำกัด  บริษัท ไทย เอ็นเตอร์ไพรส์ กรุ๊ป จำกัด และบริษัท อีเลคโทร เคมีคอล เทคโนโลยี่ จำกัด ที่พบใบเสร็จการว่าจ้างเอกชนหลายทอดให้ขนส่งขยะอิเล็กทรอนิกส์ มาไว้ที่โรงงานไม่มีชื่อแห่งหนึ่งใน จ.สมุทรปราการ ก่อนจะให้โรงงานในเครือข่ายกระจายกันออกไปกำจัด

เบื้องต้นสามารถสรุปพฤติการณ์ของเอกชนเหล่านี้ แบ่งได้ 2 กรณี

กรณีแรก เอกชนบางแห่งที่ได้ใบอนุญาตนำเข้า ถ่ายโอนขยะให้กับโรงงานในเครือเป็นผู้กำจัดแทน ถือว่าผิดเงื่อนไข เบื้องต้นกรมโรงงานฯเจอแล้ว 5 บริษัท ได้แก่ บริษัท หย่งถัง ไทย จำกัด บริษัท เจ.พี.เอส.เมทัลกรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด บริษัท โอ.จี.ไอ. จำกัด บริษัท ไวโรกรีน (ไทยแลนด์) จำกัด และบริษัท เอส.เอส. อิมปอร์ต เอ็กปอร์ต อินเตอร์เนชั่นเเนล จำกัด และพักใบอนุญาตไปแล้ว

ในส่วนพฤติการณ์เอกชน 5 แห่งที่ถูกพักใบอนุญาตนั้น พบว่า มีการถ่ายโอนขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้กับโรงงานในเครือข่าย ได้แก่ บริษัท นิวส์สกาย เมทัล จำกัด นายจำรัส พลายกระสินธ์ บริษัท ดับบลิว เอ็ม ดี รีไซคลิ้ง จำกัด บริษัท ยงถัง จำกัด บริษัท อิซัน อินเตอร์เนชั่นแนล (ไทยแลนด์) จำกัด และบริษัท ไวโรกรีน (ไทยแลนด์) จำกัด รวมกว่า 1.4 หมื่นตัน

กรณีที่สอง เอกชนที่ไม่มีใบอนุญาต ลักลอบนำเข้ามาโดยสำแดงสินค้าเป็นเท็จแก่กรมศุลกากร อย่างไรก็ดีกรมศุลกากรยืนยันว่า ไม่มีขยะอิเล็กทรอนิกส์รายใดเล็ดลอดผ่านด่านตรวจไปได้ เว้นแต่เอกชนที่นำเข้านั้นได้รับใบอนุญาตจากกรมโรงงานฯ อย่างไรก็ดีเอกชนกลุ่มนี้ ยังรับโอนขยะจากเอกชนที่ได้ใบอนุญาตมากำจัดแทนด้วย

ในส่วนเอกชนที่ไม่มีใบอนุญาตนี้ สามารถจำแนกย่อยได้อีก 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มสมุทรปราการ มีอย่างน้อย 6 โรงงาน กลุ่มปทุมธานี มีอย่างน้อย 3 โรงงาน กลุ่มฉะเชิงเทรามีอย่างน้อย 2 โรงงาน นอกนั้นเป็นกลุ่มพื้นที่อื่น ๆ เช่น จ.ชลบุรี และ จ.สมุทรสาคร เป็นต้น

เมื่อวันที่ 23 มิ.ย. 2561 ที่ผ่านมา พล.ต.อ.วิระชัย ยืนยันข้อมูลผ่านสื่อว่า ดำเนินการบุกตรวจค้นบริษัทที่ถูกกล่าวหาว่าลอบนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ไปแล้ว 19 แห่ง ที่มีโรงงานรวม 33 แห่ง พบว่ามีการนำเข้าขยะเหล่านี้โดยผิดกฏหมายมากกว่า 5 แสนตัน (อ้างอิงข่าวจาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์)

ส่วนท่าทีของภาครัฐ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี และ รมว.กลาโหม เปิดเผยในที่ประชุมคณะกรรมการขับเคลื่อนและปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดิน คณะที่ 5 ที่มี พล.อ.ประวิตร เป็นประธาน ได้สั่งการให้ดำเนินการขั้น ‘เด็ดขาด’ ทั้งเอกชนที่ทำผิด รวมถึงเจ้าหน้าที่รัฐที่ทุจริตให้ความร่วมมือกับขบวนการเหล่านี้ และอาจใช้มาตรา 44 แห่งรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวปี 2557 ดำเนินการแก้ไขปัญหา

ส่วนกระทรวงอุตสาหกรรมที่มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรง นายพสุ โลหารชุน ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม ทำหนังสือด่วนถึงเจ้าหน้าที่กระทรวงอุตสาหกรรมให้ตรวจสอบโรงงานที่เกี่ยวกับการบดย่อยขยะอิเล็กทรอนิกส์ 148 แห่งทั่วประเทศแล้ว ขณะเดียวกันกรมโรงงานฯที่มีหน้าที่รับผิดชอบส่วนนี้ เสนอนโยบายและข้อสั่งการ ห้ามนำเข้าซากขยะอิเล็กทรอนิกส์ และเศษพลาสติก อีกต่อไป

นับเป็นอีกหนึ่งภารกิจที่ค่อนข้าง ‘จบไว’ สามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงได้ ‘รวดเร็ว’ และ ‘เห็นผล’ ภายใน 1 เดือนที่ผ่านมา

อย่างไรก็ดีอีกหนึ่งข้อเท็จจริงสำคัญที่ ‘ซ่อน’ อยู่หลังฉากขบวนการข้ามชาติเหล่านี้คือ ตกลงแล้วมีเจ้าหน้าที่รัฐรายใดเปิดช่องให้ขบวนการเหล่านี้ลักลอบนำเข้า-กระจายขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติกจำนวนหลายหมื่นตันได้

เพราะเป็นไปไม่ได้แน่ ๆ เมื่อประเทศจีนออกมาตรการเข้มงวดห้ามนำเข้าขยะเหล่านี้ช่วงปลายปี 2560 แล้วประเทศไทยจะกลายเป็น ‘ศูนย์กลาง’ ที่ทิ้งขยะโลกเลยในทันที ดังนั้นจึงเชื่อได้ว่า นอกเหนือจากเจ้าหน้าที่ของรัฐระดับล่างที่ถูกตรวจสอบอยู่ อาจเป็นไปได้ว่าต้องมีเจ้าหน้าที่รัฐระดับสูง และนักการเมืองระดับชาติเข้าไปเกี่ยวข้องในกรณีนี้หรือไม่ ?

ที่ผ่านมาคณะทำงานร่วม 3 ฝ่าย มักไม่เปิดเผยข้อมูลการตรวจสอบเจ้าหน้าที่รัฐ แต่มักมุ่งเน้นการบุกตรวจค้นโรงงานที่ทำผิดกฎหมายมากกว่า

ดังนั้นต่อให้มีกฎหมาย-มาตรการออกมาคุมเข้ม หรือห้ามนำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์-พลาสติก จริง ๆ เรื่องนี้ก็ยังคงไม่จบง่าย ตราบใดที่ยังไม่สามารถควานหาตัวเจ้าหน้าที่รัฐที่ทำให้ประเทศชาติเสียหายมารับผิดชอบกับสิ่งที่ทำไว้ !

อ่านประกอบ :

บ.นิวส์สกายฯได้16ใบอนุญาตกำจัดขยะอิเล็กฯ อ้างกรมโรงงานฯทุน60ล.แต่รายได้หลักหมื่น

จัดการด่านนี้ไม่ได้ เรื้อรัง! "เพ็ญโฉม" จี้ คสช.สอบขั้นตอนออกใบอนุญาตนำเข้า-ตั้งรง. ขยะ

ก.อุตสาหกรรม สั่งยกเลิกนำเข้าซากอิเล็กทรอนิกส์-เศษพลาสติก