ในห้วงของการเปลี่ยนผ่านรัฐบาลซึ่งหลายฝ่ายคาดหวังว่าจะมี “อะไรใหม่ๆ” เพื่อเป็น “จุดเปลี่ยน” สำหรับการคลี่คลายสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้นั้น มีข้อเสนอซึ่งเป็นรูปธรรมพอสมควรของกลุ่มนักศึกษาหลักสูตรการเสริมสร้างสังคมสันติสุข รุ่นที่ 2 หรือ “4 ส.2” สถาบันพระปกเกล้า ซึ่งเตรียมสรุปรายงานส่งถึงรัฐบาลชุดใหม่ในราวเดือน ต.ค.นี้

“ความขัดแย้งทุกเรื่องทุกที่บนโลกใบนี้ล้วนยุติลงบนโต๊ะเจรจา” เป็นสัจธรรมที่พิสูจน์แล้วและไม่มีใครปฏิเสธ หลายคนจึงเชื่อว่าการจะหยุดสถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้อย่างยั่งยืน ย่อมหนีไม่พ้นการ “เปิดเจรจา” เช่นกัน

ปฏิเสธไม่ได้ว่าปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ลุกลามบานปลายยิ่งขึ้นจากปม “ความไม่เป็นธรรม” ซึ่งมีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากการเสียชีวิตอย่างเป็นปริศนาของผู้คนจำนวนมาก เป็นการตายที่มิอาจพิสูจน์ได้ว่าเป็นฝีมือของฝ่ายใด เพราะติดเงื่อนไขตามหลักการศาสนาอิสลามที่ให้ทำพิธีฝังศพภายใน 24 ชั่วโมง

"นับแต่อดีตมาลูกสตูลไม่เคยอดตาย เพราะสตูลเป็นผืนแผ่นดินที่สมบูรณ์พูนสุข สตูลเป็นพื้นที่ที่บรรพบุรุษของเราบุกเบิกสร้างเมือง และสตูลยังเป็นดินแดนมุสลิมชายแดนใต้ที่แสนสงบ ทั้งยังเป็นแหล่งรวมทุกเชื้อชาติศาสนาอยู่ด้วยกันอย่างสันติสุข เราจึงเป็นลูกสตูลในแผ่นดินสตูล แผ่นดินใต้ แผ่นดินไทย ไม่ใช่แผ่นดินอื่น"

ในร่างรายงานสมุดปกขาว "โครงการค้นหากุญแจสู่สุขภาวะชายแดนใต้" ซึ่งจัดทำโดยศูนย์ศึกษาและพัฒนาสันติวิธี มหาวิทยาลัยมหิดล นอกจากจะมีข้อเสนอ "ปลดชนวนขัดแย้ง" หลายต่อหลายมิติตามที่ "ทีมข่าวอิศรา" เคยนำเสนอไปแล้ว เนื้อหาหลักของร่างรายงานฉบับนี้ยังให้รายละเอียดเกี่ยวกับ "การสานเสวนา" ซึ่งเป็นแนวทางที่หลายฝ่ายเชื่อว่าจะสามารถลดช่องว่างของความแตกต่าง และค้นหาหนทางสถาปนาสันติสุขให้เกิดขึ้นได้อย่างยั่งยืน