"นายู...ยังน่าอยู่" บอกเล่าวิถีมลายูผ่านภาพถ่าย
แสงและเงาในภาพถ่ายแต่ละภาพ ถ่ายทอดเรื่องราวที่บันทึกอยู่ในกรอบสี่เหลี่ยมด้วยความหมายอันหลากหลาย เพราะเป็นภาพจริงแห่งวิถีชีวิตของสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่สามารถสัมผัสได้จากนิทรรศการภาพถ่ายเดี่ยว "Nayu Nayu นายู น่าอยู่" ของ มูฮำหมัดซอเร่ เด็ง นักบันทึกภาพอิสระชายแดนใต้/ปาตานี ที่จัดแสดง ณ มลายูลิฟวิ่ง ถนนปัตตานีภิรมย์ ย่านเมืองเก่าของปัตตานี เมื่อไม่นานนี้
เดิมที "ซอเร่" ไม่ได้สนใจเรื่องการถ่ายภาพ เนื่องจากเห็นแต่การใช้ภาพสื่อสารความรุนแรงในพื้นที่ออกไปสู่การรับรู้ภายนอก แต่ทัศนคติของเขาก็มาถึงจุดเปลี่ยนในปี 2551 เมื่อเกิดพายุในอ่าวปัตตานีที่สร้างความเสียหายแก่พี่น้องประชาชนที่อาศัยอยู่ริมฝั่ง ครูผู้สอนเรื่องวัฒนธรรมแก่เขาถูกต้นไม้ล้มทับจนเสียชีวิต ครอบครัวครูยากจน เขาจึงคิดหาทางช่วยเหลือ
"ผมคิดว่าจะช่วยเหลือครอบครัวครู มีกล้องถ่ายรูปอยู่ จึงถ่ายรูปความเสียหายที่เกิดขึ้น และความเดือดร้อนของครอบครัวครูโพสต์ในโซเชียลมีเดีย ผ่านไปหนึ่งอาทิตย์มีคนบริจาคเงินเข้ามาพอสมควร และนำไปมอบให้กับครอบครัวของครู ทำให้ได้เห็นพลังของภาพถ่ายในการสื่อสาร ผมเริ่มสนใจการถ่ายภาพอย่างจริงจังจนมาถึงทุกวันนี้"
"ซอเร่" เรียนรู้การถ่ายภาพด้วยตนเอง เน้นนำเสนอเรื่องราวในพื้นที่เชิงวิถีชีวิตในแนวสารคดีเป็นหลัก เพราะสอดคล้องกับการทำงานก่อนหน้านี้ที่ทำกับชุมชนในงานเชิงวัฒนธรรม
"ผมมุ่งงานภาพถ่ายเต็มตัวเมื่อ คุณปิยศักดิ์ อู่ทรัพย์ จัดกิจกรรมรวมตัวช่างภาพในพื้นที่ ในนาม Deep South Photojournalism Network หรือ DSP ทำให้เห็นความสำคัญว่ามีภาพที่สามารถอธิบายเรื่องราวในพื้นที่ในมุมที่ไม่ใช่ความรุนแรงได้ โดยเฉพาะภาพปกติสุขของคนในพื้นที่นั่นเอง เป็นตัวถ่วงดุลกับสื่อกระแสหลักที่นำเสนอแต่ข่าวสารความรุนแรง ผมก็เริ่มถ่ายจากคนรอบข้างใกล้ตัว ในชุมชน เพราะได้เปรียบเรื่องเวลาและรายละเอียด"
ภาพชุดที่จัดแสดงนี้ เป็นการรวบรวมภาพถ่ายเกือบ 10 ปีที่ "ซอเร่" กดชัตเตอร์ด้วยความตั้งใจ และกลั่นออกมาเป็นภาพวิถีชีวิตแง่มุมต่างๆ ในพื้นที่ เขาบอกว่าคนมลายูยังรู้สึกอยากมองเรื่องราวดีๆ ของชาติพันธุ์ตัวเอง เขาจึงเป็นสื่อกลางสะท้อนภาพเหล่านี้ออกมา
"พื้นที่เรายังมีความสุข แต่ไม่มีการกล่าวขาน เป็นการบอกเล่าความสุขของเรา เราไม่อาจพูดได้ แต่พลังของภาพถ่ายบอกเล่าไปได้ทั่วโลกว่าจริงๆ พื้นที่เราไม่ได้เลวร้ายขนาดนั้น มีความปกติของผู้คน ทุกภาพที่ถ่ายมีอยู่จริง เรื่องราวในภาพถ่ายเป็นการจำลองสิ่งที่มีอยู่ ชอบทุกภาพที่ถ่ายมา เพราะถ่ายด้วยความสุขและความชอบ อยู่ที่ภาพไหนจะใช้ในช่วงเวลาไหน ใช้ให้ถูกที่ถูกเวลามากกว่า" ซอเร่ บอก
นิทรรศการภาพถ่ายชุดนี้ได้รับความสนใจจากผู้คนไม่น้อยเลย อย่าง ชาญชัย ศิริสวัสดิ์ สถาปนิกจาก อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา ที่ได้มาชมภาพถ่ายของ "ซอเร่" บอกว่า ภาพชุดนี้ทำให้ได้เห็นวิถีชีวิตที่หลากหลายของพี่น้องมลายู ด้านหนึ่งที่สะท้อนชัดออกมาคือสามารถอยู่ร่วมกับพี่น้องศาสนิกอื่นได้อย่างมีความสุข ปัตตานีเป็นเมืองที่น่าสนใจ และไม่ได้มีอันตรายในทุกพื้นที่อย่างที่เป็นข่าว
เพราะภาพเพียงหนึ่งภาพบอกเล่าเรื่องราวแทนถ้อยคำได้เป็นล้านคำ...
--------------------------------------------------------------------------------------------------
เรื่อง/ภาพ : เลขา เกลี้ยงเกลา
อ่านประกอบ : เปิดบ้านนายอากร...ถ่ายทอดภาพความหลังและความมั่งคั่งของปัตตานี