- Home
- South
- ข่าวทั่วไปศูนย์ข่าวภาคใต้
- สัมมนา“ภูมิวัฒนธรรมสามจังหวัดชายแดนใต้” เข้าถึงและเข้าใจ“คนใน”เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
สัมมนา“ภูมิวัฒนธรรมสามจังหวัดชายแดนใต้” เข้าถึงและเข้าใจ“คนใน”เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
สมศักดิ์ หุ่นงาม
โต๊ะข่าวภาคใต้ สถาบันอิศรา
“เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” คือยุทธศาสตร์พระราชทานที่ทุกฝ่ายเห็นพ้องกันว่าจะเป็นกุญแจดอกสำคัญที่ไขสู่ความสงบและสันติสุข ทั้งในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และภูมิภาคอื่นๆ ทั่วประเทศ ทว่าเมื่อส่วนราชการได้นำแนวทางนี้ไปปฏิบัติจริง กลับมุ่งที่จะเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาเฉพาะมิติทางเศรษฐกิจและการเมือง โดยละเลยที่จะ “เข้าใจ-เข้าถึง” คนในสังคมนั้นจริงๆ
ทั้งๆ ที่การพัฒนาใดๆ ก็ตามหากเป็นดำเนินการจาก “บนลงล่าง” (Top-down) หรือจาก "ข้างนอกสู่ข้างใน" (Outside-in) เพียงด้านเดียวแล้ว ก็จะไม่มีทางแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืนได้ กลายเป็นการถอดรหัสที่ไม่ถูกต้อง
แม้ที่ผ่านมาจะมีความพยายาม “เข้าถึง” บ้าง แต่ก็ไปเน้นเฉพาะเหตุการณ์หรือปรากฏการณ์ทางการเมืองกับเศรษฐกิจเท่านั้น โดยไม่เคยเข้าถึง “คนใน” ของพื้นที่นั้นๆ เลย หรือบางกรณีก็อาจจะเข้าถึง “คนใน” บ้าง แต่ก็เป็นไปเฉพาะปัจเจกหรือกลุ่มผลประโยชน์หรือกลุ่มขัดแย้ง หาได้หมายถึงกลุ่มทางสังคมของแต่ละท้องถิ่นที่รวมกันอยู่เป็นชุมชน บ้านและเมืองที่มีความสัมพันธ์กับสำนึกร่วมของการเป็นพวกเดียวกันที่อาจเรียกได้ว่า “สำนึกของคนบ้านเกิดเดียวกัน”
ด้วยเหตุนี้ มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ โดยการสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) จึงจัดงานสัมมนาเรื่อง “ภูมิวัฒนธรรมใน 3 จังหวัดชายแดนใต้” ขึ้น ในวันที่ 26-27 พ.ค.นี้ ที่อาคารบัณฑิตวิทยาลัย ห้องประชุม 2 ชั้น 4 มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต แยกสวนรื่น กรุงเทพฯ โดยภายในงานจะมีวงพูดคุยของ “นักวิจัยจากท้องถิ่น” ในฐานะ “คนใน” ของสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลและนำไปเป็นฐานในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในพื้นที่ต่อไป
พล.ต.ต.จำรูญ เด่นอุดม ประธานมูลนิธิวัฒนธรรมอิสลามภาคใต้ หนึ่งในหัวเรี่ยวหัวแรงที่ทำให้เกิดการสัมมนาครั้งนี้ กล่าวว่า เราให้ความสำคัญกับนักวิจัยท้องถิ่น และงานวิจัยจากท้องถิ่น เพราะมีอะไรๆ มากมายที่สังคมภายนอกยังไม่รู้ หรือบางที่รัฐก็รู้แค่ด้านเดียว เช่น ผู้ที่หลบหนีปัญหาความไม่สงบ ทำไมเขาถึงหนี มีเหตุผลอะไรที่ภาครัฐยังไม่รู้ เราก็ได้ไปสำรวจ ติดตามสอบถามญาติพี่น้อง และเขียนออกมาเป็นเรื่องราวว่าทำไมถึงต้องหนีเข้าไปอยู่ในป่า
“งานวิจัยท้องถิ่นเหล่านี้ได้รวบรวมเป็นหนังสือซึ่งมีทั้งหมด 4 เล่ม เป็นของผมเอง 1 เล่ม คือเรื่องเล่าขานตำนานใต้ ซึ่งในวันงานคงมีเรื่องราวที่จะต้องคุยกันเยอะแยะ เราคงได้ฟังข้อมูลจากในท้องถิ่นจริงๆ ไม่ใช่ข้อมูลจากภาครัฐหรือจากนักวิชาการภายนอก” ประธานมูลนิธิวัฒนธรรมอิสลามภาคใต้ กล่าว
ปัญหาการเข้าไม่ถึง “คนใน” อย่างแท้จริง เป็นประเด็นที่ พล.ต.ต.จำรูญ ให้ความสำคัญอย่างมาก เพราะมันหมายถึงปัญหาพื้นฐานที่ทำให้ฝ่ายรัฐไม่เข้าใจ และเข้าไปจัดการกับความขัดแย้งในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้อย่างไร้ประสิทธิภาพ ทั้งยังทำให้สถานการณ์รุนแรงจนเกินควบคุมดังที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน
“มุมมองของรัฐและคนนอกจากหลายภาคส่วนมักเห็นพื้นที่นี้เป็นเพียงพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้ที่แบ่งออกเป็นหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ และจังหวัด มีคนมุสลิมเป็นประชากรส่วนใหญ่ และเป็นกลุ่มคนที่สร้างปัญหาการแบ่งแยกดินแดนและการก่อความไม่สงบที่จะต้องจัดระเบียบให้สงบด้วยการใช้กำลังปราบปราม แต่ในมุมมองของคณะวิจัยจากมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ที่ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจาก สกว.นั้น ให้ความสำคัญกับพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้ว่าเป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของดินแดนมลายู แบ่งย่อยเป็นบ้านและเมืองตามท้องถิ่นต่างๆ ที่เข้ามาอยู่ภายใต้การปกครองของสยามรัฐในปัจจุบัน เป็นพื้นที่ซึ่งเป็นสังคมพหุลักษณ์ อันมีกลุ่มชาติพันธุ์ (Ethnic group) ใหญ่ๆ คือ คนมุสลิม คนไทยพุทธ และคนจีนอยู่ร่วมกันมาอย่างราบรื่นแต่อดีต”
“ข้อมูลเหล่านี้เป็นข้อมูลที่เรานำมาศึกษาว่าจะสามารถใช้แก้ปัญหาในพื้นที่ได้หรือไม่ ยกตัวอย่างเช่น ปัญหาสิ่งแวดล้อม ปัญหาการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติทับที่ทำกินของชาวบ้าน ซึ่งข้อมูลเหล่านี้ไม่ค่อยได้ปรากฏ เราก็จะนำมาเปิดเผยกัน เพราะฉะนั้นรัฐจะสามารถนำไปศึกษาเพื่อแก้ไขปัญหาความขัดแย้งต่างๆ ที่มีปัจจัยเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับประเด็นเหล่านี้ได้ ไม่ใช่แก้ไขเฉพาะมิติการเมืองการปกครองเพียงอย่างเดียว แต่ต้องรวมไปถึงเรื่องเศรษฐกิจชุมชน สังคม ความเป็นธรรม การกระจายทรัพยากร และเรื่องการใช้อาวุธด้วย”
พล.ต.ต.จำรูญ บอกด้วยว่า การศึกษาอย่างมีส่วนร่วมครั้งนี้ยังเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงที่มาจากข้างนอก แล้วมีผลกระทบต่อชีวิตวัฒนธรรมของ “คนใน” ในแต่ละช่วงเวลา
“การเรียนรู้และรับรู้ของคนในทั้งหลายแหล่ล้วนเป็นข้อมูลและความรู้ที่จะทำให้คนนอกพอเข้าใจคนในได้อย่างมหาศาลทีเดียว สมดังพระราชดำรัส เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา"
และนั่นจะเป็นจุดเริ่มต้นของสันติสุขอย่างยั่งยืน...
------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ :
1 โปสเตอร์ประชาสัมพันธ์งานสัมมนาเรื่อง “ภูมิวัฒนธรรมใน 3 จังหวัดชายแดนใต้”
2 พล.ต.ต.จำรูญ เด่นอุดม (ขอบคุณภาพจากเว็บไซต์มุสลิมไทย www.muslimthai.com )