“ในหลวง” ครูของแผ่นดิน สอนศิษย์ด้วยการสาธิต ทำให้ดู แสดงให้เห็น

ดร.สุเมธ ระบุ ตลอดระยะเวลาที่ได้ถวายงาน ทรงสอนเรื่องแผ่นดินให้รู้จัก เข้าใจ ดิน น้ำ ลม ไฟ สอนให้รู้จักการชีวิต ใช้พฤติกรรมทำประโยชน์เพื่อผู้อื่น ส่วน ศ.กิตติคุณ สุมน แนะการจัดการศึกษาไทย ควรน้อมนำหลักการวิธีการที่ทรงพระราชทานมาเป็นแบบอย่าง เป็นประทีปส่องทาง เปลี่ยนสังคมอวิชาเป็นสังคมคุณธรรม

วานนี้ (4 มิ.ย.) สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา(สกศ.) ร่วมกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จัดกิจกรรมเฉลิม พระเกียรติ “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับการพัฒนาคนไทยที่สมบูรณ์แบบ” ณ ห้อง 105  อาคารมหาจุฬาลงกรณ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยเน้นประเด็นเรื่องพระราชปณิธานและพระราชดำริด้านการศึกษา มีรศ.ธงทอง จันทรางศุ เลขาธิการสภาการศึกษา และศ.นพ.ภิรมย์ กมลรัตนกุล อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวต้อนรับวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิระดับสูง

เริ่มต้น ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา บรรยายพิเศษเรื่อง “ความเป็นครูในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว” ว่า ตลอดระยะเวลาที่ได้ถวายงานมา 30 ปี ทรงสอนตนเรื่องแผ่นดิน สอนให้รู้จัก เข้าใจเรื่องดิน น้ำ ลม ไฟ สอนให้รู้จักการชีวิต รู้จักใช้พฤติกรรมทำประโยชน์เพื่อผู้อื่น ซึ่งไม่มีมหาวิทยาลัยที่ใดสอนครบถ้วนขนาดนี้ อีกทั้งไม่มีในตำราใดๆ เพราะทุกสิ่งทุกอย่างสอนในห้องเรียนจริงทั้งสิ้น

“เราถวายพระสมัญญานาม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเป็นครูแผ่นดิน เปรียบเหมือนเราทุกคนเป็นศิษย์ แต่ผมว่า เราเป็นศิษย์ที่แย่ พวกเราคนไทยไม่ว่าจะอยู่ในฐานะใด ๆ ชอบเห็นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แต่ไม่เคยมองพระองค์ท่าน ชอบได้ยิน แต่ไม่เคยฟังพระองค์ท่าน  เรามีความชื่นชมศรัทธาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ยินดีที่จะเห็นเสด็จฯไปที่ไหน ซาบซึ้ง แต่การเมื่อถามลงไปลึกๆ พระองค์ท่านทรงทำอะไรอยู่ ทรงสอนอะไรอยู่ ไม่มีใครตอบได้ เป็นความรู้สึกเกิดขึ้นปัจจุบันทันด่วน แต่ความลึกซึ้ง ไม่ค่อยจะมี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรับสั่งทีไรเอียงหูได้ยิน เราจะรอคอยว่าท่านจะดุใคร คนไทยชอบมาก แต่ทรงสอนเรื่องอะไร ไม่มีใครตอบได้ ไม่มีแม้สักประโยคที่มีค่า ทรงสอน เสนอแนะอะไร น้อยคนนักหรือเกือบไม่มี เพราะความชื่นชม ความประทับใจนั้นผ่านไปแล้ว”

ดร.สุเมธ กล่าวอีกว่า เป็นสิ่งที่น่าเสียดาย ในฐานะที่ทรงเป็นครู ทรงสอนมา 60 กว่าปีแล้ว แม้แต่ประโยคแรก “เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม….” พวกเราท่องขึ้นใจ ทรงกล่าวในวันนั้น ความหมายในการสัญญาของพระองค์มีแค่ไหนอย่างไร

“ข้อสังเกตในฐานะรัฐศาสตร์ ทำไมพระองค์ไม่ใช้คำว่า ปกครอง แผ่นดิน ทรงใช้คำว่า ครอง แผ่นดิน เหมือนการครองเรือน ครองสมณเพศ ครองจีวร ครองชีวิตคู่ เป็นคำพูดที่มีเมตตา มีความรัก ขณะเดียวกันคำว่า ปกครอง เป็นเรื่องของอำนาจ ตัวบทกฎหมาย ความรู้สึกจึงต่างกันโดยสิ้นเชิง การที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวใช้คำว่า ครอง แผ่นดิน ทำให้แผ่นดินมีเกียรติ มีค่าควรรักษา ซึ่งความเรียบง่ายของคำพูดที่เข้าถึงแก่นชีวิตและจิตใจเหล่านี้ คนไทยไม่ได้สนใจ แต่พอมาเจอวิกฤตเศรษฐกิจถึงมาตื่นเรื่องธรรมาภิบาล”

ในฐานะที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นครูแห่งแผ่นดิน และทรงเป็นครูของแผ่น เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา กล่าวว่า พระองค์ท่านทรงเป็นครูที่พยายามจูงใจ ชักจูง ทำให้ดู แสดงให้เห็น สอนตลอดเวลา ไม่เคยบีบบังคับ จะเห็นได้จากโครงการสาธิต ทดลองต่างๆ จนกระทั่งแน่ใจพอสมควร งานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ครอบคลุมทุกสาชา เป็นบทเรียนที่มีค่ามหาศาล มีนักวิชาการหลายคนวิพากษ์วิจารณ์โครงการพระราชดำริ ไม่คุ้ม ทำไปทำไม แต่บางคนลืมไปว่า บางโครงการเป็นโครงการเข้าไปแก้ไขปัญหา ไม่ใช่โครงการพัฒนาที่เข้าไปเพิ่มรายได้ อาจไม่คุ้มแต่ต่ำสุดแล้ว พระองค์ท่านไม่คิดเรื่องตัวเงิน แต่ดูคนเป็นมนุษย์

“ที่บ้านเมืองเราเวลานี้ที่ยุ่งยาก เพราะคิดตามฝรั่ง และตกเป็นทาสคำว่าสากล ติดปลักสากลจนลืมภูมิปัญญาของเราเอง ดังนั้นเราควรให้ความเคารพภูมิสังคม ซึ่งพระองค์ท่านทรงสอนให้เรายึดฐานเดิมของเราไว้ รู้เขารู้เรา แต่อย่าเอามาทั้งดุ้น หรือแม้กระทั้งเรื่องการจดสิทธิบัตร พระองค์ก็ต้องการสอนให้คนไทยรู้จักปกป้องผลงานของตนเอง”

ดร.สุเมธ กล่าวถึงการพัฒนาภูมิสังคมแบบยั่งยืนว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสอนเรื่องภูมิศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ ลม ไฟ ปรับตัวให้เข้ากับธรรมชาติ ทรงสอนให้เคารพคน เคารพวิถีชีวิต  รู้จักใจคน รู้ความต้องการของคนตรงหรือไม่ อีกทั้งพระองค์ทรงสอน เรื่องการพัฒนาต้องระเบิดจากข้างใน ให้คนข้างในมีพร้อม ไม่ควรไปยัดเยียด

ส่วนเรื่องของการใช้ภาษา เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา กล่าวว่า พระองค์ทรงศึกษาที่ต่างประเทศ แต่สามารถนำตะวันตกกับตะวันออกมาผสมโดยมีฐานความเป็นไทย ทรงระวังเรื่องการใช้ภาษา เราจะพบว่า พระองค์ท่านจะหลุดภาษาอังกฤษออกมาน้อยมาก หรือหากพูดถึงภาษาอังกฤษ ก็จะทรงแปลความหมายด้วยทุกครั้ง

ต่อจากนั้น ศ.กิตติคุณ สุมน อมรวิวัฒน์ ราชบัณฑิต บรรยายพิเศษเรื่อง “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับการพัฒนาปัญญา” โดยเห็นว่า การจัดการศึกษาไทย ควรน้อมนำหลักการวิธีการที่ทรงพระราชทานมาเป็นแบบอย่าง เป็นประทีปส่องทาง

“ไฟที่จุดช่วงที่ผ่านมา จุดแล้วมืด ดังนั้นเราควรขอพึ่งพระบรมโภธิสมภาร นำพระปรีชาสามารถมาใช้เป็นหนทางนำแสงสว่างเพื่อสังคมไทย และพัฒนาไปสู่สังคมคุณธรรม หลุดพ้นจากโมหะภูมิ เพราะการศึกษาเป็นกระบวนการสำคัญ ที่จะเปลี่ยนสังคมอวิชาเป็นสังคมคุณธรรมได้”

สุดท้าย ศ.กิตติคุณ สุมน กล่าวว่า ปัจจุบันคนไทยเป็นทาสข้อมูลข่าวสาร อยู่ในยุคสงครามข้อมูลข่าวสาร  ไม่ว่าจะเป็นจากการรับฟังวิทยุ โทรทัศน์ หรือผ่านทางทวิตเตอร์ เฟชบุค ซึ่งเป็นข้อมูลทุติยภูมิ บางครั้งก็เป็นเรื่องของข่าวลือ ดังนั้นการรับข้อมูลข่าวสารตรงนี้ต้องรับมาจากหลายแหล่ง หลายฝ่าย หลายข้าง โดยดำเนินตามรอยพระยุคลบาท วิเคราะห์ ไตร่ตรอง อย่าเลือกรับข้อมูลด้วยความรัก ความเกลียด ความชอบหรือชัง เป็นอันขาด