ชาวสูงเม่นใช้ธรรมนูญสุขภาพฉบับแรกเป็นกรอบพัฒนาสุขภาวะ
ชาวสูงเม่นร่วมใจกันจัดทำธรรมนูญสุขภาพระดับอำเภอเป็นฉบับแรกของประเทศ ได้แนวคิดมาจากพรบ.สุขภาพแห่งชาติ ใช้เศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลัก ชวนองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นลงนามร่วมขับเคลื่อน
นพ.อำพล จินดาวัฒนะ เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ กล่าวว่า เมื่อเร็วๆนี้ ได้ไปร่วมเป็นสักขีพยานในพิธีลงนามความร่วมมือขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพชาวสูงเม่น หลังจากเมื่อปลายปี 2552 ที่ผ่านมา ชาวอำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ ได้ร่วมกันจัดทำ "ธรรมนูญสุขภาพชาวสูงเม่น”ขึ้น โดยมีนายสานิต เขมวัฒนา นายอำเภอสูงเม่นเป็นประธาน นายแพทย์แสนชัย พงศ์พิชญ์พิทักษ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสูงเม่นเป็นแกนหลัก จัดกระบวนการให้ประชาชนทุกตำบลมีส่วนร่วมคิดร่วมยกร่างจนได้ธรรมนูญสุขภาพที่มีทั้งสิ้น 37 ข้อ มีการประกาศใช้อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2552
"ธรรมนูญฉบับนี้กำหนดให้ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นธงนำสำหรับการสร้างสุขภาวะ มีเนื้อหาครอบคลุมประเด็นด้านสุขภาพที่สำคัญได้แก่ การลดปัญหายาเสพติด การลดอุบัติเหตุ การลดโรคที่เป็นปัญหาท้องถิ่น การจัดบริการสุขภาพที่มีคุณภาพ การจัดตั้งคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคภาคประชาชน การกำหนดให้กองทุนสุขภาพตำบลดำเนินการโดยใช้ธรรมนูญสุขภาพเป็นกรอบ การกำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสนับสนุนให้นักเรียนในท้องถิ่นได้ไปเรียนเป็นเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเพื่อกลับมาทำงานในท้องถิ่นของตน การจัดตั้งวิทยุชุมชนเพื่อใช้เป็นช่องทางการสื่อสารด้านสุขภาวะและเป็นเครื่องมือขับเคลื่อนการทำงานตามธรรมนูญสุขภาพ"
เลขาธิการ สช. กล่าวว่า เป็นเรื่องน่าประทับใจมากที่เห็นทุกภาคส่วนในสูงเม่นมาแสดงเจตนารมณ์ร่วมกันที่จะขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพของพวกเขาให้เกิดผลเป็นรูปธรรม และได้มีการเปิดวิทยุชุมชนคนรักษ์สุขภาพ FM 100.5 MHz ด้วย เพื่อเป็นสื่อสีขาวของชาวสูงเม่นในการร่วมกันสร้างความเข้าใจ และเปลี่ยนเรียนรู้และติดตามความคืบหน้าในการทำงานตามธรรมนูญสุขภาพของพวกเขา นอกจากนี้ยังมีการตั้งสำนักธรรมนูญสุขภาพอำเภอสูงเม่นขึ้นเพื่อใช้เป็นหน่วยประสานติดตามสนับสนุนการดำเนินงานตามธรรมนูญ ซึ่งมีนายอำเภอสูงเม่นเป็นประธาน
ขณะที่นายแพทย์แสนชัย พงศ์พิชญ์พิทักษ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสูงเม่น กล่าวว่า การจะทำให้คนสูงเม่นมีสุขภาพดี คือ สมบูรณ์ทั้งกาย ใจ สังคม และจิตวิญญาณนั้น ต้องเริ่มต้นด้วยคนสูงเม่นมีการสร้างสุขภาพมากกว่าซ่อมสุขภาพ และดำเนินการภายใต้บริบทของพื้นที่สูงเม่น ดังเช่นที่ระบุเรื่องต่างๆ เช่น การจัดระบบสุขภาพที่พึงประสงค์ต่อสุขภาวะชาวอำเภอสูงเม่น ที่กำหนดมาตรฐานสถานบริการของรัฐ การส่งต่อผู้ป่วย และให้กองทุนสุขภาพตำบลทุกแห่งในอำเภอสูงเม่นใช้ธรรมนูญสุขภาพฉบับนี้เป็นแผนแม่บทในการดำเนินงาน การควบคุมป้องกันปัจจัยคุกคามต่อสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม เช่นการจัดระบบจัดการขยะ การจำกัดการใช้เสียง จำกัดความเร็วรถ การป้องกันภัยจากการประกอบอาชีพ การป้องกันสิ่งเสพติด การควบคุมพาหะนำโรค การเตรียมพร้อมรับภัยพิบัติเพราะพื้นที่สูงเม่นเคยเผชิญกับปัญหาโคลนถล่ม ไว้ในธรรมนูญสุขภาพสูงเม่น
ทั้งนี้ ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ(คสช.)ที่มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน ได้จัดทำเสร็จเรียบร้อยและประกาศใช้อย่างเป็นทางการแล้วตั้งแต่วันที่2 ธันวาคม 2552 มีด้วยกัน 12 หมวด รวม111ข้อ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 126 ตอนพิเศษ 175ง ส่วนธรรมนูญสุขภาพอำเภอสูงเม่นของชาวสูงเม่นยกร่างได้ง่ายกว่าและเป็นเรื่องใกล้ตัวชาวบ้านมากกว่า มี 11 หมวด จำนวน 37 ข้อ จำแนกเป็นส่วนสำคัญๆได้ดังนี้
หมวดที่ 1 ปรัชญาแนวคิดของระบบสุขภาพชาวอำเภอสูงเม่น
หมวดที่ 2 การจัดระบบสุขภาพที่พึงประสงค์ต่อสุขภาวะชาวอำเภอสูงเม่น
หมวดที่ 3 การควบคุมป้องกันปัจจัยคุกคามต่อสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
หมวดที่ 4 การติดตามประเมินผลและควบคุมคุณภาพด้านสุขภาพและสุขภาวะ
หมวดที่ 5 การสร้างและพัฒนาบุคลากรด้านสาธารณสุข
หมวดที่ 6 การคุ้มครองสิทธิของผู้บริโภค
หมวดที่ 7 การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ความรู้และบริการข้อมูลสาธารณสุข
หมวดที่ 8 การระดมทรัพยากรและสนับสนุนงบประมาณการดำเนินงานด้านสุขภาพ
หมวดที่ 9 สำนักธรรมนูญสุขภาพ
หมวดที่ 10 การแก้ไขเพิ่มเติม
หมวดที่ 11 บทเฉพาะกาล