จับเข่าคุย เจ้าของคลิป จดหมายเหตุกรุงเสีย “หลายร้อยปี เราไม่ได้เปลี่ยนไปเลย”

“พวกเราเรียนประวัติศาสตร์ไปเพื่ออะไร เรียนเพื่อจำวันเดือนปี หรือต้องมานั่งท่องชื่อของบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์...จริง ๆ แล้วประวัติศาสตร์มีความสำคัญอย่างมาก เพราะประวัติศาสตร์ได้ทำให้เราเรียนรู้อดีต เพื่อทำให้ปัจจุบันดียิ่งขึ้น”

ถ้อยคำบางส่วนจากคลิปวีดีโอแอนิเมชั่น ‘จดหมายเหตุกรุงเสีย (The Fall of Ayudthaya)’ ซึ่งทำขึ้นโดย ‘กีรติ วรรณเลิศศิริ’ ปัจจุบันประกอบอาชีพด้านกราฟิกดีไซน์ ทั้งนี้ คลิปดังกล่าวเป็น ไฟนอล โปรเจค ของกีรติ ทำขึ้นสมัยเรียนอยู่คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง หลังจากนั้นได้ส่งไปประกวดที่เทศกาลปล่อยแสง ของศูนย์สร้างสรรค์การออกแบบ (TCDC) อีกด้วย

คลิปวีดีโอชิ้นนี้ย่อยประวัติศาสตร์ยาวเหยียดไว้ในความยาวเพียง 7 นาที อาจจะด้วยเนื้อหาที่โดนใจ ที่คลิปวีดีโอนี้ชี้ว่า

“ประเทศไทยปัจจุบันยังพบกับปัญหาซ้ำซาก ทั้งปัญหาความยากจน การทุจริตของข้าราชการ ความแตกแยกของคนในชาติ รวมทั้งการแก่งแย่งอำนาจของนักการเมืองซึ่งเป็นผู้ที่ต้องบริหารประเทศ ซึ่งคล้ายคลึงกับช่วงก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 อาทิ การตั้งตนเป็นกบฏ แบ่งเป็นฝักเป็นฝ่าย สู่การตั้งตนเป็นพันธมิตรและกลุ่มแนวร่วม การฉ้อโกงของขุนนาง สู่การคอร์รัปชั่นของราชการ การแย่งชิงอำนาจในสมัยกรุงศรีอยุธยา สู่การแย่งชิงเก้าอี้นายกรัฐมนตรี” ทำให้มีการนำไปเผยแพร่ในโลกออนไลน์กันเป็นจำนวนมาก

เรากำลังจะ “เสียกรุง” อีกรอบหรือเปล่า? สำนักข่าวอิศราเปิดอกคุยกับกีรติ เจ้าของคลิป ดังนี้

แรงบันดาลใจและวัตถุประสงค์ในการทำคลิปแอนิเมชั่นชิ้นนี้คืออะไร

ตั้งใจจะทำสื่อการสอนเพื่อประกอบวิชาประวัติศาสตร์ระดับมัธยมศึกษา ได้ไปสัมภาษณ์อาจารย์วิชาประวัติศาสตร์ อาจารย์ก็พูดว่าเราเรียนประวัติศาสตร์เพื่อแค่จำ ไม่ได้นำไปคิดต่อ ท่องไว้สอนลูกสอนหลาน ไปทำข้อสอบ แต่ที่จริงจุดประสงค์ของประวัติศาสตร์ มีไว้ศึกษาเพื่อเราจะได้ทำให้ปัจจุบันดีขึ้น ซึ่งสิ่งที่ผมมอง มันอาจจะไม่ลึกมาก ผมเลือกเรื่องของคนที่เราเชื่อว่าเป็นบรรพบุรุษในสมัยบ้านเมืองระส่ำระสาย อย่างช่วงสิ้นกรุงศรีอยุธยา เอามาเปรียบเทียบกับคนไทยในปัจจุบัน ที่เราแบ่งพรรคพวก เลือกผู้นำ ผู้นำก็มุ่งเน้นอำนาจในกำมือ มากกว่าราษฎร ซึ่งดูคล้ายคลึงกับประเทศเราในปัจจุบันครับ

องค์ประกอบภายในกรุงศรีอยุธยา ที่นำไปสู่การเสียกรุง ครั้งที่ 2 ที่บอกว่าเหมือนกับองค์ประกอบภายในประเทศในปัจจุบัน ที่คุณเชื่อว่าอาจนำไปสู่การเสียกรุงอีกครั้ง คำว่า เสียกรุง ในความหมายของคุณหมายความว่าอย่างไร

อาจจะไม่ได้นำไปสู่การเสียกรุงอีกครั้งหรอกครับ แต่ที่อยากจะสะท้อนที่สุดคือ ตลอดช่วงเวลาหลายร้อยปี เราไม่ได้เปลี่ยนไปเลย จะบอกว่าเป็นเพราะผู้นำก็ได้ แต่ในสมัยนั้น ก็มีการคดโกง มีหนีทหาร ปัจจุบันก็ยังมีอยู่ทั้งที่รู้ว่ามันทำให้ความเป็นรัฐอ่อนแอ แต่พวกเราก็ยังทำอยู่ เพราะเราไม่เคยใช้ประวัติศาสตร์ที่มีเป็นเครื่องมือ พัฒนาจิตใจ อุปนิสัยของคนไทยเลย เรามีแต่พัฒนาทางเศรษฐกิจ เจริญทางเทคโนโลยี แต่ข้างในเราเหมือนเดิม

ถ้าจะใช้ประวัติศาสตร์เป็นเครื่องมือ เป็นตัวอย่างเพื่อทำให้ปัจจุบันดีขึ้น แล้วเคยพิจารณาถึงประวัติศาสตร์ระยะใกล้ เช่น เหตุการณ์ 14 ตุลา หรือ 6 ตุลา บ้างมั้ย

ผมเคยลองมานั่งลิสต์ดูแล้วครับ ว่า 14 ตุลา นี่มันงงมาก ซับซ้อน เหมือนเหตุการณ์ใกล้ ๆ นี่แหละ คือไม่มีอะไรเป็นอะไรเลย ทุกอย่างดูเชื่อใครไม่ได้ 6 ตุลาก็เหมือนกันครับ อีกอย่างถ้าผมเสนอไป อาจจะทำให้ผมดูเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง แต่ถ้าเรื่องกรุงศรี เป็นเรื่องของเราทุกคน บรรพบุรุษเดียวกัน ผมคงไม่ได้เข้าข้าง ฝั่งศัตรูแน่ ๆ ครับ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าผมเกลียดฝั่งหงสา และจะมาบอกให้ทุกคนเกลียดพม่า แต่ที่อยากคือ ให้เราเช็คตัวเอง

เช็คตัวเองอย่างไร

อย่างที่พูดไปตอนต้นเลยครับ เราไม่ได้เปลี่ยนไปเลย เราเหมือนเดิม รวมทั้งเรื่องที่เราไม่ได้เอาประวัติศาสตร์มาใช้เลย นอกจากเอาไปทำภาพยนตร์และละคร ที่พูดนี่หมายถึง บุคคลทั่วไปนะครับ ไม่ได้รวมถึงอาจารย์ผู้สอน หรือนักโบราณคดี ที่เขาทุ่มเทเรื่องประวัติศาสตร์อยู่แล้ว

ในมุมมองของคุณ ภาพยนตร์ หรือละครเหล่านั้น นำประวัติศาสตร์ไปใช้อย่างไร

แล้วแต่เรื่อง แล้วแต่บทประพันธ์ครับ บางเรื่องเน้นเรื่องความรัก บางเรื่องเน้นเรื่องความเป็นชาติ ผมว่าทุกคนที่สร้างมีเหตุผล และอยากให้มองแบบกว้าง พยายามมองว่าเขาจะสื่ออะไร ถ้าเราไม่เห็นด้วย ก็แค่เข้าใจว่าเขาคิดต่าง

สังคมปัจจุบันยอมรับว่า มีการแบ่งเป็น 2 ขั้ว และทั้ง 2 ขั้วก็มีความต้องการที่จะสร้างสังคมตามอุดมคติของตน ซึ่งขัดแย้งกัน ทำอย่างไรให้ประชาชนหันกลับมามองตนเอง และเรียนรู้จากอดีตเหมือนที่คุณพยายามนำเสนอในคลิปนั้น

ความขัดแย้งใด ๆ ก็ตามผมมีความเชื่อครับว่า มันจะมีส่วนเหมือนกันอยู่ ไม่มากก็น้อย เราลองทำอะไรที่เราเห็นตรงกันก่อนสักอย่างหนึ่ง เมื่อเห็นตรงกัน ลองหาวิธีแก้ปัญหาที่ทุกคนพอจะรับได้ แล้วทำมันสักหนึ่งอย่าง

สิ่งที่คิดว่าเห็นตรงกันนั้น คืออะไร

อันนั้นผมก็ไม่รู้ครับ แล้วแต่สองขั้วนั้นจะต้องเอาตัวตนมาคุยกันว่าสิ่งที่ต้องการนั้นคืออะไร

มีเสียงวิจารณ์จากคอมเม้นต์ใน YouTube ว่าให้มองประวัติศาสตร์ในหลายมิติ แค่คนไทยสามัคคีกัน ข้าราชการ นักการเมือง ไม่คอร์รัปชั่น ปัญหาทุกอย่างจะจบจริง ๆ หรือ

ส่วนนั้นผมก็เห็นด้วยนะครับ ผมก็ยอมรับว่า ผมอาจจะมองน้อยมิติ ผมแค่อยากเสนอในส่วนที่ผมรู้สึกมาก และมันชัดมากสำหรับผม มันอาจจะไม่จบหรอก แต่อย่างน้อยเราก็ทำให้มีดีขึ้นกว่าเดิม ดีขึ้นไปเรื่อย ๆ

ถ้าคลิปชิ้นนี้ ได้นำเสนอในส่วนที่คุณรู้สึกมากที่สุดไปแล้ว คิดว่าจะทำคลิปชิ้นต่อไปมั้ย และนำเสนอในมิติไหนบ้าง

ยังไม่รู้เลยครับ แต่อยากจะย้ำว่าปัญหาบ้านเมืองมันยังมีอีกมาก ที่เราต้องช่วยกันสอดส่องดูแล ไม่เพิกเฉย ทำอะไรสักอย่างกัน

ปัญหาที่สำคัญที่สุดของสังคมไทยตอนนี้คืออะไร และอยากให้คนไทยทั่วไปทำอะไรเพื่อแก้ปัญหานั้น

ปัญหาคือการเพิกเฉยครับ ไม่มีทำอะไรบ่นแล้วมองดูความเป็นไป ทำใจยอมรับมัน และผมอยากให้ทุกคนทำอะไรสักอย่าง ก็ได้ที่พอจะทำได้เล็ก ๆ น้อย ๆ หรือง่ายที่สุดสำหรับตัวเราคือไม่เพิ่มปัญหาให้กับสังคมไทย.