นักวิชาการ เชื่อการศึกษาพัฒนาได้ ถ้าผู้นำทางการศึกษา กล้าคิด กล้าทำ
นักวิชาการ-เชื่อการศึกษาพัฒนาได้ ถ้าผู้นำทางการศึกษา กล้าคิด กล้าทำ ยอมรับการเปลี่ยนแปลง มีเป้าหมายและมุ่งมั่นทำ
เมื่อเร็วๆนี้ สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ได้ลงนามความร่วมมือกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดทำโครงการผู้นำเพื่อการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา (Leadership for Education Change ; LED) รุ่นที่ 1 โดยมีเป้าหมายในการสร้างผู้นำรุ่นใหม่ที่เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา ที่มีภาวะใหม่ตามคุณสมบัติที่พึงประสงค์ อาทิ มีกระบวนทัศน์ ทักษะ คุณธรรม จริยธรรม มีศักยภาพในการทำงาน ทำงานแบบรวมหมู่พร้อมที่จะเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่นและภาคีเครือข่ายในการสร้างสรรค์พัฒนาและเปลี่ยนแปลงการศึกษาเพื่อพัฒนาสุขภาวะเด็กและเยาวชนที่มีคุณภาพ ซึ่งมีบุคลากรสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม NGO’s และภาคสื่อสารมวลชนเข้ารับการพัฒนา จำนวนกว่า 40 คน ที่สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา จ.นครปฐม
รศ.วิทยากร เชียงกูล คณะบดีวิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต กล่าวตอนหนึ่งในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ในโครงการผู้นำเพื่อการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา ว่า คนจะเติบโตไปเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงทางสังคมนั้นความคิดของคนเป็นเรื่องสำคัญ หากคนคิดวิเคราะห์ไม่เป็นการปฏิรูปการศึกษาก็จะล้มเหลว ซึ่งการเรียนการสอนของไทยเวลานี้ยังมุ่งเน้นเรื่องการทดสอบ และท่องจำ ยังขาดการเน้นที่กระบวนการคิดวิเคราะห์หรือแก้ปัญหา จึงจำเป็นต้องแก้ที่ระบบการศึกษาและช่วยกันพัฒนาเท่าที่จะทำได้
"การเป็นผู้นำไม่ใช่ทำตามกรอบ เพราะผู้นำสามารถเลี่ยงกรอบได้ โดยการศึกษาต้องทำให้ผู้เรียนคิดแก้ปัญหาและช่วยเหลือสังคมได้ อีกทั้งระบบการเรียนการสอนของคณะครุศาสตร์และศึกษาศาสตร์ของไทยเน้นแต่เรื่องเทคนิคมากไป ไม่เน้นส่งเสริมให้เด็กที่จบออกมาเป็นผู้นำเพื่อแก้ปัญหาสังคม หรือคิดวิเคราะห์มากกว่าสิ่งที่เรียน เนื่องจากผู้สอนเป็นผู้ที่จบออกมาแล้วก็มาสอนเด็กรุ่นต่อไป เมื่อไม่มีความคิดที่แตกต่างทำให้ขาดการพัฒนา เพราะยึดติดแต่เรื่องวิชาการอย่างเดียว"
และหากต้องการเห็นการเปลี่ยนแปลง รศ.วิทยากร กล่าวว่า จำเป็นต้องหาคนจากภายนอกหรือคนจากภาคเอกชนที่มีความรู้หลากหลายมาถ่ายทอดความรู้และแลกเปลี่ยนความคิดที่แปลกใหม่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาการศึกษา เพื่อให้ผู้เรียนเกิดมุมมองที่หลากหลายมากขึ้น
ขณะที่นายปิยะบุตร ชลวิจารณ์ ประธานสถาบันคีนันแห่งเอเชีย กล่าวว่า ปัจจุบันโลกเปลี่ยนแปลงไปเร็วมาก แต่การผลิตบัณฑิตของสถาบันอุดมศึกษาไม่สนองตอบหรือทันต่อความต้องการของภาคเอกชน ด้วยเหตุนี้สถานประกอบการที่มีขนาดใหญ่และมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับของสังคมจึงรอไม่ไหว จึงจัดตั้งสถาบันอุดมศึกษาขึ้นมาเพื่อผลิตบัณฑิตมีความรู้และทักษะตรงกับความต้องการป้อนกิจการของตนเอง ดังนั้นสถาบันอุดมศึกษาแต่ละแห่งควรปรับความคิดในการผลิตบัณฑิตใหม่ให้รองรับความต้องการของตลาดแรงงานในปัจจุบันและอนาคต รวมถึงต้องปรับพฤติกรรมการเรียนการสอนในรูปแบบใหม่ที่เน้นการศึกษาค้นคว้าและการวิเคราะห์ให้มากขึ้น ไม่ใช่การจำกัดให้เขียนคำตอบเท่าที่กำหนดบรรทัดให้
นายปิยะบุตร กล่าวว่า ในอนาคตอันใกล้ที่จะเข้าสู่ประชาคมอาเซียนประเทศไทยต้องเผชิญกับสภาพแวดล้อมและสังคมยุคใหม่ เราจึงต้องยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น โดยเฉพาะด้านภาษาและวัฒนธรรมที่ทุกคนต้องปรับตัว ดังนั้นครูต้องเตรียมความพร้อมให้กับเด็กในการเรียนรู้ถึงวัฒนธรรมและภาษาของกลุ่มประเทศอาเซียนอย่างเจาะลึกถึงความแตกต่าง นอกจากนี้ยังจำเป็นต้องเรียนรู้เรื่องการอยู่ร่วมกันระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ และการอยู่ร่วมกันกับผู้อื่น เพื่อการดำรงชีวิตอย่างมีความสุข อย่างไรก็ตามตนเข้าใจว่าผู้บริหารโรงเรียนและครูมีความต้องการพัฒนาสถานศึกษาให้สามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงได้ แต่บางเรื่องยังติดกฎระเบียบและนโยบาย ซึ่งหากมีการบริหารจัดหารที่ดีก็จะนำไปซึ่งสิ่งที่ดีและเป็นประโยชน์ต่อเยาวชนและประเทศชาติได้
"ภาวะผู้นำที่ดีนั้นควรมีคุณสมบัติเรื่องความกล้าคิด กล้าทำ กล้าทดลองและต้องกล้าที่จะยอมรับการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะการนำพานักเรียนออกไปทำกิจกรรมต่างๆเพื่อปลูกฝังให้นักเรียนช่วยเหลือหรือรับใช้สังคมในรูปแบบของจิตอาสา ก็จะถือได้ว่าเป็นผู้ที่มีภาวะผู้นำที่นำพาโรงเรียนให้เข้มแข็งได้" นายปิยะบุตร กล่าว
ด้านศ.ดร.ประวิต เอราวรรณ์ คณบดีคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม กล่าวว่า ความกล้าหาญของผู้นำทั้งหลายคือ ความกล้าหาญทางจริยธรรม แต่ก็ต้องพึงระวังว่าความกล้าหาญทางจริยธรรม อยู่ใกล้กันมากกับความขี้ขลาด ซึ่งมีผู้นำที่มีชื่อเสียงหลายคนที่เป็นผู้นำลักษณะฮีโร หลายคนใช้อำนาจ ใช้ความกล้าบ้าบิ่นในการบริหาร แต่ก็ไม่นำสู่ความสำเร็จ เพราะไม่สามารถที่จะเปลี่ยนแปลงได้ในทันที ดังนั้น ผู้นำการเปลี่ยนแปลงทางจริยธรรมในมิติใหม่ ต้องมีเป้าหมาย มีความมุ่งมั่นในการที่จะทำ ในสิ่งที่ตนเองเชื่อมั่นอย่างมีระบบ