ด่วน!! “ผึ้งหลวง” อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ส่อสูญพันธุ์ ผลวิจัยชี้จำนวนลดฮวบฮาบ

“ผึ้งหลวง” อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ส่อสูญพันธุ์ ผลวิจัยชี้จำนวนลดฮวบฮาบ เคยมีเป็น 100 รังปัจจุบัน เหลือไม่ถึง 10 - คาดถูกรบกวนจากสารเคมี-มนุษย์ ตีเอาไปขายตัดวงจรชีวิตตัวอ่อน

ผู้สื่อข่าว สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org รายงานว่า เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2556 ที่ผ่านมา ดร.อรวรรณ ดวงภักดี อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) เปิดเผยถึงผลวิจัยวงจรการอพยพของผึ้งหลวงบนต้นผึ้ง ที่อำเภอสวนผึ้ง จ.ราชบุรี ว่า ในช่วงเวลาแค่ 1 ปี จำนวนผึ้งที่ย้ายเข้าย้ายออกลดลงอย่างชัดเจนกว่าครึ่ง ในฤดูที่ผึ้งควรจะอพยพย้ายเข้ามาในเวลาเดิม นอกจากนี้ปริมาณของรังยังลดลงจาก 100 กว่ารัง เหลือไม่ถึง 10 รัง เมื่อเปรียบเทียบในช่วงเวลาเดียวกันของปีที่ผ่านมา

ดร.อรวรรณ กล่าวว่า การลดลงดังกล่าวอาจเกิดขึ้นได้จากหลายๆ ปัจจัยร่วมกันทั้งปริมาณของต้นผึ้งที่ถูกทำลายจนเหลือเพียง 22 ต้น ในสวนผึ้ง ซึ่งในจำนวนดังกล่าวมีต้นผึ้งเพียง 10 ต้นเท่านั้นมีผึ้งหลวงสามารถเข้ามาทำรังอาศัยอยู่ได้จริง เนื่องจากบางต้นอาจอยู่ในพื้นที่ที่ถูกรบกวนจากสารเคมีหรือมนุษย์ก็ส่งผลให้ผึ้งไม่เข้ามาทำรังได้เช่นกัน

"การตัดไม้ทำลายป่า เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ที่อยู่อาศัยของผึ้งได้รับผลกระทบ การถูกรบกวนจากสารเคมีสิ่งแวดล้อมทีเปลี่ยนไป ลักษณะการเก็บน้ำผึ้งของคนตีผึ้งที่ผิดวิธี โดยตีเอาทั้งรังและน้ำผึ้ง เป็นการตัดวงจรชีวิตผึ้งตัวอ่อน จนไม่สามารถเติบโตมาทดแทนประชากรผึ้งงานที่มีอายุไขเพียง 3-4 เดือน ทำให้รังไม่สมบูรณ์และผึ้งมีจำนวนไม่มากพอที่จะขยายรังสร้างประชากรผึ้งใหม่ได้ ส่งผลให้ผึ้งทั้งรังค่อยตายไป และลดจำนวนลงในปีต่อมา"

ดร.อรวรรณ ยังกล่าวด้วยว่า เมื่อผึ้งหลวงน้อยลงอาจจะทำให้ปริมาณพืชอาหารของมนุษย์ค่อยๆ ได้รับผลกระทบในอีกไม่กี่สิบปีข้างหน้า เนื่องจาก 1 ใน 3 ของป่าในโลกโดยเฉพาะป่าเขตร้อนจำเป็นต้องอาศัยผึ้ง ในการสร้างความอุดมสมบูรณ์ของป่า เพราะผึ้งโดยเฉพาะผึ้งหลวงเป็นหนึ่งในแมลงไม่กี่ชนิดที่มีพฤติกรรมการออกหาอาหารไกลถึง 10 กิโลเมตร โดยประมาณ มีความอิสระมากกว่ามดและแมลงอื่นๆ ที่ไม่มีปีกหรือบินหาอาหารในระยะใกล้ และสามรถออกหากินคราวละหลายแสนตัวในป่าดงดิบ

"ผึ้งจึงเปรียบเสมือนกุญแจ สำคัญที่ส่งผลต่อความอุดมสมบูรณ์ของป่าหรือแม้กระทั่งป่าที่ถูกแบ่งออกเป็นหย่อมๆ”

ดร.อรวรรณ กล่าวต่อไปว่า จากการรุกทำลายของมนุษย์ จากการทำไร่ ปลูกพืชเชิงเดี่ยว หากปราศจากแมลงผสมเกสรระยะไกลอาจจะเกิดการผสมพันธุ์กันในสายพันธุ์ที่ใกล้กันเกินไปจนทำให้เกิดเลือดชิดและอ่อนแอทางสายพันธ์ และสูญพันธุ์ไปในที่สุด ในขณะที่ผึ้งสามารถช่วยให้พืชก้าวข้ามข้อจำกัดต่างๆ ดังกล่าวได้ แม้จะมีตึก หรือกำแพงสูงกั้นมันก็สามารถบินไปหาอาหารมาให้รังพร้อมๆ กับทำหน้าที่กระจายพันธุ์ ระหว่างพันธ์ ป้องกันเลือดชิด สร้างความอุดมสมบูรณ์สู่ป่าได้ดีกว่า

"ดังนั้นการที่ผึ้งหลวงหายไปจากสวนผึ้งไม่ได้หมายความเพียงว่าสวนผึ้งจะไม่มีผึ้งหลวง แต่เป็นสัญญาณอันตรายบอกมนุษย์ว่า ป่าดงดิบแถบตะนาวศรีกำลังมีปัญหา"

ดร.อรวรรณ ยังกล่าวอธิบายถึงที่มีที่ไปงานวิจัยชิ้นนี้ว่า มีจุดเริ่มต้นจากการพยายามเข้าไปศึกษาเรียนรู้ชุมชนรอบๆ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) ที่ไปตั้งวิทยาเขตการศึกษาที่สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ทำให้พบว่าสวนผึ้งแห่งนี้ในอดีตมีบทบาทสำคัญในการส่งน้ำผึ้งเป็นเครื่องบรรณาการสู่เมืองหลวง ด้วยพื้นที่แห่งนี้อุดมสมบูรณ์ไปด้วยป่าไม้พรรณไม้ที่เป็นแหล่งอาหารของผึ้งหลวง ผึ้งขนาดใหญ่ที่สร้างรังขนาดใหญ่บนต้นผึ้ง ต้นไม้ใหญ่ลักษณะสูงเด่นเป็นพญาไม้ พวกผึ้งหลวงสามารถทำรังได้มากถึง 300 รังบนต้นผึ้งหนึ่งต้น แต่ละรังสามารถเก็บน้ำผึ้งได้ 10-20 กิโลกรัม แต่ในปัจจุบันทั้ง “ต้นผึ้ง” และ “ผึ้งหลวง” กลับมีจำนวนลดลงเป็นอย่างมาก

"ผึ้งหายไปไหน คือคำถามที่จุดประกายให้ ดิฉัน คิดที่จะค้นหาความจริงจากงานวิจัย และริเริ่มขอทุนวิจัยเรื่อง “การอพยพของผึ้งหลวงบนต้นผึ้ง” จากมูลนิธิกระจกอาซาฮีเมื่อปี 2555 ตลอดระยะเวลาการทำศึกษาวิจัยกว่า 1 ปีซึ่งที่จริงมีการเก็บข้อมูลล่วงหน้ามาก่อนอยู่ไม่น้อย"

จนกระทั่งมาพบข้อมูลสำคัญน่าตกใจหลายอย่าง โดยเฉพาะอัตราการลดลงของผึ้งหลวงบนต้นผึ้งในอำเภอสวนผึ้งลดน้อยลงมากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ใน1 ปี