สนุกหรรษา ‘ศิลปะชุมชน’ ที่ย่านเก่า ‘สามแพร่ง’

ท่ามกลางเสียงปราศรัยที่ดังมาจากเวทีใหญ่ใจกลางราชดำเนินเมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ใครจะล่วงรู้บ้างว่าบริเวณย่านเก่าใกล้ ๆ ที่เรียกขานกันว่า ‘ย่านสามแพร่ง’ ตั้งอยู่บริเวณศาลเจ้าพ่อเสือ ใกล้เสาชิงช้า มีการจัดกิจกรรม ‘เทศกาลศิลปะชุมชน’ ขึ้น เพื่อหวังให้คนไทยได้สัมผัสกับเสน่ห์ของเมืองเก่าสมัยรัชกาลที่ 5-6 ที่เต็มไปด้วยอาคารบ้านเรือนสถาปัตยกรรมร่วมสมัย ร้านอาหาร ขนม และวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นที่ยังคงสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น

ซึ่งคำว่า ‘แพร่ง’ ใช้เรียกทางแยกสามทาง หรือที่หลายคนคุ้นเคยกันทั่วไปว่า ‘ทางสามแพร่ง’ สำหรับในเมืองหลวงอย่างกรุงเทพฯ แล้ว มีทางชนิดนี้เกิดขึ้นมากมาย หากแต่ส่วนใหญ่จะเรียกว่า ‘สามแยก’ มากกว่า อย่างไรก็ตาม ยังมีใช้กันมาจนถึงปัจจุบันเพียง 3 แพร่ง เท่านั้น นั่นคือ

แพร่งภูธร ตั้งตามชื่อวังของกรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ โดยรัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งสถานีอนามัย ‘สุขุมาลอนามัย’ ซึ่งยังเปิดให้บริการจวบจนปัจจุบัน ส่วนจุดเด่นของที่นี่นั้นต้องยกให้ จัตุรัสสวนหย่อม ที่ล้อมรอบไปด้วยอาคารพาณิชย์ทรงสมัยรัชกาลที่ 5-6 เรียกว่ายังคงความสมบูรณ์อย่างไม่เสื่อมคลาย

แพร่งนรา ตั้งตามชื่อวังของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (ต้นราชสกุลวรวรรณ) แต่ปัจจุบันบางส่วนของตำหนักที่ประทับและโรงละครเดิมนั้นได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียนตะละภัฏศึกษา อาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ ทั้งนี้ รูปแบบสถาปัตยกรรมแบบปูนปั้น ผสมผสานกับไม้ฉลุลวดลายสวยงาม ทำให้สถานที่แห่งนี้กลายเป็นจุดถ่ายรูปสำหรับนักท่องเที่ยวหลาย ๆ คน

แพร่งสรรพสาตร ตั้งตามชื่อวังของกรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ ปัจจุบันคงเหลือเพียงซุ้มประตูวังที่ยังคงเอกลักษณ์ศิลปะแบบยุโรปที่มักนิยมในรัชกาลที่ 5-6 โดยกรอบประตูซุ้มโค้งประดับแผ่นปูนปั้นที่กึ่งกลางหน้าบันกรุกระจกสี อีกทั้งกึ่งกลางยังเป็นช่องโปร่งตั้งรูปหล่อเทพธิดากรีกชูโคมไฟให้เห็นอยู่ด้วย

ทั้งนี้ กิจกรรม ‘เทศกาลศิลปะชุมชน’ มิได้จัดขึ้นเป็นครั้งแรก หากแต่ได้จัดมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งครั้งนี้จัดขึ้น 2 วัน และได้รับความนิยมจากผู้ที่ชื่นชอบศิลปะพาลูกเด็กเล็กแดงมาเที่ยวชมจนถนนแน่นไม่แพ้ราชดำเนินกันเลยทีเดียว เพราะด้วยกิจกรรมที่หลากหลายชวนให้หลงใหล จึงต้องแวะนั่งวัดฝีมือแทบทุกซุ้ม ไล่เรียงตั้งแต่ ‘แพร่งภูธร’ มีมหรสพอย่างการแสดงหุ่นละครเล็กคลองบางหลวง หนังใหญ่วัดขนอน และดนตรีสดกลางสวนหย่อมจัตุรัส ที่ต้องขอบอกว่ากิจกรรมหลังนี้ได้รับความสนใจจากคนคอดนตรีมาก

นอกจากนี้ยังมี ‘โรตีแดนใต้’ ที่ให้เราสามารถผสมแป้ง นวดแป้งโรตี และทอดโรตีของตนเองได้ หรือกิจกรรม ‘ถุงกระดาษ หน้ากากถือได้’ ก็เป็นอีกหนึ่งความหรรษาของเด็ก ๆ ไม่น้อย และนอกจากคนไทยจะให้ความสนใจแล้ว เชื่อหรือไม่ว่ายังมีฝรั่งมังค่าร่วมงานด้วย ถึงขนาดนั่งลงโชว์ฝีมือใน ‘สมุดทำมือ สื่อความหมาย’ กันเลย

แต่หากสนใจในอาหารการกินล่ะก็! ต้องยกให้ ‘แพร่งนรา’ เพราะถนนแห่งนี้มีร้านขนมโด่งดัง ฉบับต้นตำรับมากมาย ยิ่งดึกยิ่งมีคนยืนต่อคิวเยอะ ‘ขนมเบื้องแพร่งนรา’-ก๋วยเตี๋ยวปลาเมืองเพชร-ไข่หงส์แม่เยาว์ และมุมนี้ยังเหมาะสำหรับคนรักหนังสือ กับกิจกรรม ‘ปล่อยหนังสือ’ ที่สัญจรมาแล้วหลายแห่ง เป็นแหล่งรับบริจาคหนังสือ พร้อมปล่อยหนังสือให้นักอ่านนำกลับบ้านไม่เกินคนละ 3 เล่ม รวมถึงศิลปะแนว ๆ อย่างเพ็นซ์โต๊ะให้หลายคนรำลึกถึงสมัยเรียน

และสุดท้ายกับซอยหุ่นดี ‘แพร่งสรรพสาตร’ รวมพลคนชอบหุ่น ชมนิทรรศการหุ่นเอเชีย-ยุโรป หรือชมการแสดงจากกิจกรรมที่มีหุ่นเป็นองค์ประกอบมากมาย ชวนให้เพลิดเพลินอย่างยิ่ง

อย่างไรก็ดี นอกจากความสนุกหรรษาที่พบเห็นได้ในงานครั้งนี้แล้ว สิ่งที่แฝงอยู่และรอให้คนรุ่นใหม่มองเห็น คงหนีไม่พ้น ความงดงามของความเก่าแก่ในสถาปัตยกรรมชุมชนคนบางกอกที่ยากจะพบเห็นได้ในพื้นที่อื่นของกรุงเทพฯ เนื่องจากหลายพื้นที่ได้แปรเปลี่ยนจากห้องแถวเป็นตึกสูงระฟ้า ประกอบกับคนรุ่นใหม่ก็ไม่เห็นความสำคัญของสิ่งเก่าแก่เหล่านี้ด้วย

เรียกว่าในขณะที่คนต่างชาติกำลังเข้ามาท่องเที่ยวในไทย เพื่อเฝ้าชมศิลปวัฒนธรรมไทยแท้นั้น ในทางกลับกันคนไทยปัจจุบันต่างถวิลหาความนำสมัยที่ชาติตะวันตกเสกสรรไว้เข้ามาแทนที่ แต่สำหรับชุมชนย่านสามแพร่งแล้ว พวกเขาต่างร่วมกันขับเคลื่อนกำหนดทิศทางท้องถิ่นด้วยตนเองตามวิถีดั้งเดิมที่ควรจะเป็น อย่างน้อยก็เพื่อให้ลูกหลานได้รู้ซึ้งถึงเถือกเถาเหล่ากอตนเองว่าเป็นใคร และจะได้นำเหตุการณ์ในอดีตทั้งด้านดีและร้ายมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันอย่างรู้เท่าทันและไม่หลงระเริงไปกับสิ่งยั่วยวนจนถึงขั้นลืมรากเหง้าตัวตน

มิเช่นนั้น คงต้องเสียใจกับซากปรักหักพังบนกองเพลิงเฉกเช่นสังคมไทยขณะนี้ .

twitter:@jibjoyisranews

""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

ซุ้มประตูเเพร่งสรรพสาตร

จตุรัสสวนหย่อม เเพร่งภูธร

โรงเรียนตะละภัฎ เเพร่งนรา