"ครูประสิทธิ์"ในบทบาทใหม่...ดับไฟใต้ด้วยประชาสังคม
กว่า 7 ปีที่ไฟใต้คุโชนอย่างต่อเนื่อง ทิศทางนโยบายในการแก้ไขปัญหาล้วนถูกกำหนดอย่างผูกขาดจากหน่วยงานราชการส่วนกลาง โดยเฉพาะฝ่ายความมั่นคง แต่ผลการปฏิบัติยังแทบไม่มีอะไรดีขึ้นเป็นรูปธรรม ฝ่ายขบวนการที่อ้างอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดนก็ยังคงเดินหน้าปฏิบัติการต่อไป ขณะที่ชาวบ้านในชุมชนท้องถิ่นเป็นเพียงผู้ได้รับผลกระทบ บาดเจ็บ ล้มตาย
ที่ผ่านมามีความพยายามจากภาคประชาสังคมที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมกำหนดทิศทางการจัดการปัญหาในจังหวัดชายแดนภาคใต้มาโดยตลอด แต่ก็ยังไม่เห็นผลชัดเจนมากนัก แม้ด้านหนึ่งจะเกิดจากการไม่ยอมเปิดรับความเห็นต่างของภาครัฐ แต่อีกด้านหนึ่งก็ต้องยอมรับว่าเป็นเพราะภาคประชาสังคมที่มีอยู่หลากหลายองค์กร ยังรวมตัวกันไม่ติด การขับเคลื่อนจึงขาดพลัง เพราะดำเนินไปในลักษณะต่างคนต่างทำ
เมื่อเร็วๆ นี้เพิ่งมีความเคลื่อนไหวอันสำคัญ คือการแถลงข่าวเปิดตัว “สภาประชาสังคมชายแดนใต้” ซึ่งเป็นการรวมตัวของภาคประชาสังคมในพื้นที่ถึง 20 องค์กร โดยมี นายประสิทธิ์ เมฆสุวรรณ หรือ “ครูประสิทธิ์” ที่ปรึกษาสมาพันธ์ครูจังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นประธานสภาประชาสังคมชายแดนใต้คนแรก
ทิศทางของสภาประชาสังคมชายแดนใต้จะเดินไปอย่างไร ค้นหาคำตอบได้จาก “ครูประสิทธิ์”
O สภาประชาสังคมชายแดนใต้มีจุดเริ่มต้นอย่างไร ทำไมถึงเกิดการรวมตัวกันขึ้นได้?
จุดเริ่มต้นมาจากองค์กรภาคประชาสังคมในพื้นที่สามจังหวัดรู้สึกว่าภาครัฐแก้ปัญหาไม่ได้ผล ก็เลยอยากจะแสดงบทบาทร่วม โดยการจับมือกันเป็นพันธมิตรกันของทุกกลุ่มทุกองค์กรเพื่อระดมความคิดแก้ปัญหาร่วมกัน นี่คือพื้นฐานเบื้องต้นเลย
จากนั้นองค์กรภาคประชาสังคมต่างๆ ก็ประชุมกันมา 4-5 ครั้ง กระทั่งมีการขอมติจัดตั้งเป็นนสภา และหลังจากมีมติแล้วก็ยังพบปะพูดคุยกันมาอีก 3-4 รอบก่อนจะเปิดแถลงข่าว
O ใครหรือองค์กรไหนเป็นผู้ริเริ่มบ้าง?
การริเริ่มมาจากผู้นำของแต่ละองค์กระครับ โดยการประสานของ คุณหมอพลเดช (นพ.พลเดช ปิ่นประทีป เลขาธิการสถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา และอดีตกรรมการสมัชชาปฎิรูป) เพราะว่าท่านรับรู้เรื่องนี้อยู่ จึงเป็นตัวกลางประสานให้
O สภาประชาสังคมชายแดนใต้ถือว่ารวบรวมองค์กรภาคประชาสังคมทุกองค์กรในพื้นที่เลยหรือไม่ และเห็นตรงกันหมดหรือเปล่า?
คิดว่า 80% นะที่มีความเห็นตรงกัน อาจจะมีบ้างที่ยังไม่เข้ามาร่วม แต่ก็คิดว่าคงจะค่อยๆ ทยอยเข้ามา ก็ค่อยๆ ทำความเข้าใจกันไป เรายังเปิดกว้างต่อภาคประชาสังคมทุกกลุ่มทุกองค์กร
O สภาประชาสังคมชายแดนใต้มีจุดยืนในการทำงานอย่างไร และจะทำเรื่องอะไรบ้าง?
จุดยืนของเราก็คือแนวทางการแก้ไขปัญหาในพื้นที่ต้องมาจากภาคประชาชนจริงๆ เพราะว่าประชาชนเป็นคนเดือดร้อน เป็นคนที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด เป็นการให้ประชาชนได้มีพื้นที่ช่วยกันออกความคิดในการแก้ปัญหา สภานี้เปิดพื้นที่ของความหลากหลาย เป็นความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความหลากหลายทางเชื้อชาติ ทางความเชื่อ เราต้องให้พื้นที่ประชาชนระดมสมอง
ประเด็นที่เราจะทำกันก็มีความหลากหลาย เกิดจากการวิเคราะห์กันว่าปัญหาที่เกิดขึ้นในพื้นที่เกิดจากอะไร ก็พบว่าเกิดจากสภาพปัญหาเชิงโครงสร้าง โครงสร้างที่รัฐรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลางเป็นส่วนใหญ่ ทำให้การแก้ปัญหาไม่ถูกจุด ไม่สนองผลประโยชน์ของประชาชน ก็เลยเริ่มคิดจากฐานล่างไปเลยว่าจะทำให้แนวทางการจัดการปัญหามาจากประชาชาชนจริงๆ
O เรื่องไหนที่เป็นวาระเร่งด่วนของสภาประชาสังคมชายแดนใต้?
ก็ช่วยกันหาทางออกเรื่องความไม่สงบว่าเราจะมีวิธีการใดบ้าง เพื่อให้ปัญหาบรรเทาเบาบางลงไป อีกประเด็นคือการแก้ปัญหาเชิงปฏิรูปโครงสร้างการปกครอง ซึ่งขณะนี้ก็มีหลายคนหลายฝ่ายออกมาเสนอเรื่องเขตปกครองพิเศษ เราก็อยากให้มีเวทีพูดคุยเรื่องนี้อย่างกว้างขวาง เพราะจะได้เป็นองค์ความรู้แก่ประชาชนที่จะได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
O ตัวละครหลักของปัญหาพื้นที่ขณะนี้คือรัฐกับกลุ่มขบวนการแบ่งแยกดินแดน สภาประชาสังคมฯมีท่าทีอย่างไรต่อทั้ง 2 ฝ่ายนี้?
ท่าทีของเราคือเปิดกว้างทั้งฝ่ายรัฐและฝ่ายขบวนการ ยินดีรับฟังความเห็นของทุกฝ่าย ทุกอย่าง ถ้าสภาฯเรามีความเห็นหรือมีมติว่าสิ่งไหนถูกต้อง เราก็จะสนับสนุน ช่วยเหลือ เป็นแนวร่วมผลักดันให้กับฝ่ายที่คิดถูกต้อง ทำถูกต้อง ถึงแม้บางข้อเสนออาจเห็นต่างจากรัฐก็ตาม เราก็จะสนับสนุน เราไม่คำนึงว่าใครจะพอใจหรือไม่พอใจ เรายึดความถูกต้องเป็นหลัก
O งบประมาณที่นำมาใช้ทำงานได้มาจากไหน?
เราได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากการบริจาคขององค์กรที่เป็นพันธมิตร ซึ่งเป็นไปตามระเบียบของสภาฯ เราต้องเสียสละกันปีละประมาณหมื่นกว่าบาทเพื่อเป็นทุนในการขับเคลื่อน
O คิดว่าจะสร้างโจทย์ใหม่ๆ ให้กับพื้นที่ชายแดนใต้ได้มากน้อยขนาดไหน?
คืออย่างน้อยๆ ที่เราทำได้แน่ๆ คือความเข้าใจร่วมกันระหว่างคนต่างวัฒนธรรมซึ่งเป็นเรื่องใหญ่ ส่วนความไม่เข้าใจของรัฐ ความไม่เข้าใจของฝ่ายขบวนการ เราก็ค่อยๆ เปิดประเด็นเพื่อให้เกิดความเข้าใจกันต่อไป เรื่องนี้เป็นปัญหาที่สะสมมาอย่างยาวนาน ต้องใช้เวลา
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ : ครูประสิทธิ์ เมฆสุวรรณ
อ่านประกอบ : 20 องค์กรผนึกตั้ง"สภาประชาสังคมชายแดนใต้" ดันนโยบายปกครองท้องถิ่นแบบพิเศษ