"ภาคสังคม" เปิดจุดอ่อน คอป. โจทย์ยาก-หาความจริง"ไม่คืบ"
ตลอดครึ่งหลังของเดือน ก.ย. หลังจากยื่นข้อเสนอ 7 ข้อให้กับรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ปรากฏว่าคณะกรรมการอิสระตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการปรองดองแห่งชาติ (คอป.) ได้ตั้งวงพูดคุยเสวนาหลายครั้ง ทั้งวงปิดและวงเปิด เพื่อวิเคราะห์ถึง "จุดอ่อน-จุดแข็ง" ของ คอป. และแนวทางที่จะเดินต่อไปตามที่สังคมอยากเห็น
เพราะ พริสซิลลา เฮย์เนอร์ ผู้เชี่ยวชาญระดับโลกด้านค้นหาความจริงและความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน ซึ่ง คอป.เชิญมาบรรยายและถ่ายทอดประสบการณ์ ก็วิพากษ์ คอป.ไม่น้อยเหมือนกัน โดยเฉพาะในประเด็นที่ว่าเป็นกรรมการชุดเล็กเกินไปสำหรับการทำงานใหญ่ระดับนี้ สำหรับ "จุดอ่อน" และทิศทางที่หลายฝ่ายอยากเห็นจาก คอป.จากการเปิดวงรับฟัง พอสรุปได้ดังนี้
นายธวัชชัย ยงกิตติกุล เลขาธิการสมาคมธนาคารไทย เสนอว่า ควรแยกงานค้นหาความจริงออกจากงานปรองดองและเยียวยา เพราะการนำไปสู่ความปรองดองนั้นยากมาก รัฐบาลต้องมีเจตจำนงทางการเมือง และต้องมีความชอบธรรมทางกฎหมายหนุนหลัง ส่วนเรื่องการสืบสวนค้นหาความจริง จำเป็นต้องใช้มืออาชีพ
"ปัจจัยที่ทำให้เกิดความรุนแรงมีหลายเรื่อง หลายฝ่าย เช่น การแก่งแย่งชิงดีของข้าราชการ, นักการเมืองแย่งชิงอำนาจ, มีนักฉวยโอกาส และพวกต้องการโค่นระบบ ขณะที่บทเรียนเรื่องการปรองดองส่วนใหญ่คือการนำสองฝ่ายสองลัทธิมาตกลงกัน แต่เมืองไทยไม่ได้เป็นแบบนั้น เพราะมีหลายกลุ่ม ถามว่าหากจะปรองดองกันจริง คู่กรณีอยู่หรือเปล่า และคู่กรณียอมรับหลักนิติรัฐนิติธรรมหรือไม่ ฉะนั้นคงทำให้เกิดการปรองดองได้ยากมาก"
นายโคทม อารียา ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาและพัฒนาสันติวิธี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า ความปรองดองคือผลลัพธ์ ปัญหาคือทำอย่างไรที่จะไปสู่การปรองดอง ซึ่งคิดว่ามี 2 องค์ประกอบ คือ ความยุติธรรม กับความเข้าใจ แต่การสร้างความเข้าใจเป็นเรื่องยาก เพราะความไม่ไว้วางใจกันมีสูงมาก คำถามคือขณะนี้ คอป.มีกรอบข้อเท็จจริงแค่ไหน มากเพียงพอหรือยัง มุ่งผลทางการเมืองมากกว่าความยุติธรรมในกระบวนการยุติธรรมหรือเปล่า เกรงว่าสุดท้ายจะได้แค่รายงานอธิบายเหตุการณ์ ไม่ใช่ความจริงที่สมบูรณ์
ขณะที่ผู้แทนจากองค์กรพัฒนาเอกชนที่ทำงานเรื่องค้นหาความจริงจากเหตุรุนแรงทางการเมือง ระบุว่า ปัญหาของ คอป.คือไม่รู้ว่ารับผิดชอบ (accoutability) ต่อใคร ใช่ต่อประชาชนหรือเปล่า ที่ผ่านมา คอป.ไม่ได้ขยายให้เกิดการมีส่วนร่วมจากสังคม งานด้านค้นหาความจริงก็ยังแทบไม่เห็นผลเลย