Echolocation โครงการ เสียงสว่างนำทาง
ที่มาของโครงการ: โครงการสร้างศักยภาพครูต้นแบบในการใช้เสียงสะท้อน : เสียงสว่างนำทาง
เพื่อการศึกษาและพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้พิการทางสายตามีจุดเริ่มต้นจาก คณะนักศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรผู้นำยุคใหม่ในระบอบประชาธิปไตย (ปนป.) สถาบันพระปกเกล้า ได้เห็นวิดีโอคลิปของเด็กต่างประเทศที่ทำ Echolocation และได้เห็นประโยชน์ของความสามารถนี้ในการดำเนินชีวิตประจำวันสำหรับคนพิการทางสายตา จึงตกลงร่วมมือกันนำความสามารถนี้เข้ามาช่วยผู้พิการทางสายตาในประเทศไทยเพราะคำนึงถึงประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ทั้งนี้คณะนักศึกษา ปนป. นำโดย ผ.ศ. น.พ. ม.ล. ทยา กิติยากร จึงได้นำเสนอโครงการนี้ ต่อมูลนิธิช่วยคนตาบอดแห่งประเทศไทยในพระราชินูปถัมภ์ ซึ่งการโครงการได้รับการอนุมัติจากมูลนิธิฯ และมูลนิธิฯ ได้ยินดีเป็นองค์กรร่วมในการจัดทำโครงการดังกล่าว ต่อมาคณะนักศึกษา (ปนป.) ได้พยายามร่วมกันหาทุนทรัพย์ เพื่อนำครูจาก World Access for the Blind ให้เดินทางมาประเทศไทย แต่เนื่องจากเป็นเรื่องใหม่ที่คนเข้าใจยากจึงลำบากต่อการหาทุนในเบื้องต้น กระทั่งได้รับความร่วมมือจาก บริษัท จีดีเอชห้าห้าเก้าจำกัด ที่มีจิตอาสา ร่วมกับ บริษัท นางแมวป่า จำกัด และกลุ่มจิตอาสา GI (Good Intention) ทำให้รวบรวมเงินทุนได้จำนวนหนึ่งเพื่อเชิญครูจากต่างประเทศมาได้และเริ่มการอบรมในครั้งนี้
จุดมุ่งหมายของโครงการ:
โครงการนี้มุ่งหมายที่จะสร้างครูสอนระบบการเรียนรู้ของศาสตร์การเดินทางสำหรับคนพิการทางสายตาหรือ O&M (orientation and movement) ศาสตร์นี้จะทำให้ผู้พิการทางสายตามีความสามารถพิเศษในการใช้เสียงสะท้อนเพื่อรับรู้ถึงสภาพสิ่งแวดล้อมรอบตัวรวมถึงอุปสรรคต่างๆ ในการเดินทาง ซึ่งจะส่งผลให้ผู้พิการทางสายตามีความคล่องตัว และมั่นใจในการเดินทาง รวมทั้งมีความเป็นอิสระในการดำเนินชีวิตมากขึ้นด้วย
ทั้งนี้ใน 2 สัปดาห์แรกซึ่งเป็นระยะเริ่มต้นของโครงการฯ วิทยากรและคณะผู้ดำเนินการจะร่วมกันฝึกคนตาบอดชาวไทยรวม 8 คน เพื่อเป็นครูต้นแบบในการใช้เสียงสะท้อน โดยหวังว่าครูต้นแบบนี้จะสามารถนำความรู้ที่ได้ไปสอนผู้พิการทางสายตารายอื่นๆ และสามารถขยายความรู้เรื่องการใช้เสียงสะท้อนให้เป็นประโยชน์ต่อคนพิการทางสายตาทั่วประเทศได้ในอนาคตทั้งนี้เพื่อทำให้การสอนในอนาคตมีโอกาสสำเร็จได้ง่ายขึ้น คณะผู้ดำเนินการได้บันทึกเทปการอบรมครั้งนี้ โดยได้รับการสนับสนุนจาก บริษัท จีดีเอชห้าห้าเก้า จำกัด เพื่อทำเป็นสารคดีออกอากาศทางโทรทัศน์และเพื่อเป็นสื่อการเรียนการสอนที่จะช่วยครูต้นแบบในอนาคต
สิ่งที่ควรทราบ Echolocation คืออะไร? :
Echolocation หรือการใช้เสียงสะท้อน คือการใช้เสียง เพื่อรับรู้สภาพแวดล้อมรอบตัว ซึ่งเป็นเทคนิคเดียวกับที่ค้างคาวหรือโลมาใช้เพื่อหาเหยื่อ นั่นคือการส่งเสียงจากปากออกไปด้านหน้า และฟังเสียงสะท้อนที่กระเด้งกลับมาจากสิ่งต่างๆ ในละแวกนั้น ซึ่งคนที่มีความสามารถจะใช้หูฟังและสามารถแยกเสียงออกได้ว่าสิ่งแวดล้อมรอบๆ ตัวเป็นอย่างไร
อย่างไรก็ตามภาพที่เห็นในสมองของมนุษย์ที่ได้รับจากเสียงสะท้อนนั้นอาจจะไม่ละเอียดเท่าของค้างคาว เพราะมนุษย์ไม่ได้รับการพัฒนาการศาสตร์นี้มาตั้งแต่เกิดเหมือนกับค้างคาว กระนั้นก็ตามคนที่ฝึกการใช้เสียงสะท้อนก็จะสามารถเห็นอุปสรรคใหญ่ๆได้บนเส้นทางการเดินทาง แม้จะไม่เห็นรายละเอียด เช่นความขรุขระของพื้นผิว หรืออะไรที่มีลักษณะแบนก็ตาม แต่ความสามารถนี้ก็จะช่วยในการเดินทางของผู้พิการทางสายตาได้เป็นอย่างดีดังที่ประสบความสำเร็จมาแล้วในต่างประเทศ โดยงานวิจัยที่เกี่ยวข้องยังพบว่า ผู้มีความสามารถใช้เสียงสะท้อนแบบนี้จะใช้สมองส่วนด้านหลังของศีรษะ ที่ธรรมดาคนเราใช้ในการวิเคราะห์ภาพจากดวงตามาวิเคราะห์เสียงแทน
ความสามารถ Echolocation หรือ การใช้เสียงสะท้อนนี้ เป็นศาสตร์ที่สอนกันได้ โดยมีองค์กร World Access for the Blind จากประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นองค์กรที่ส่งครูไปสอนในประเทศต่างๆ ทั่วโลก จนมีการเริ่มสร้างครูต้นแบบการใช้เสียงสะท้อนที่ประเทศโครเอเชีย (Croatia) เป็นประเทศแรกเมื่อไม่นานมานี้ ส่วนประเทศไทยจะถือเป็นประเทศที่สองในโลกที่มีการอบรมเพื่อสร้างครูต้นแบบให้มีความสามารถดังกล่าว
ประวัติวิทยากร:
โครงการฯ มีวิทยากรสองคนจากองค์กร World access for the Blind คือ Mr.Juan Ruiz (คุณฮวน รุอิส) และ Mr.Brian Bushway (คุณไบรแอน บุชเวย์) วิทยากรทั้งคู่มีอาการพิการทางสายตาแบบบอดสนิท และเป็นผู้เชี่ยวชาญระดับสูงจากองค์กร โดยทั้งสองคนเป็นลูกศิษย์คนแรกๆ ของ Mr.Daniel Kish (คุณเดเนียล คิช) ผู้ริเริ่มการสอน Echolocation และก่อตั้งองค์กร
ทั้งนี้ คุณฮวน และ คุณไบรแอน ได้ใช้ Echolocation มานานกว่า 20 ปีจนมีความเชี่ยวชาญ และได้เดินทางไปสอนคนตาบอดเป็นการส่วนตัวมากกว่า 10 ประเทศ ซึ่งในประเทศเอเชียมี 2 ประเทศคือ ประเทศญี่ปุ่น และประเทศอินเดีย ในปัจจุบัน คุณฮวน ที่สามารถขี่จักรยาน mountain bike ได้ทั้งๆ ที่ตาบอดสนิท ได้รับเชิญจากรัฐบาลประเทศออสเตรีย (Austria) ให้เป็นครูในโครงการพิเศษวาระที่สองปี เพื่อสอนเด็กและครูพิการทางสายตาทั่วประเทศ ส่วน คุณไบรแอน ที่เชี่ยวชาญการเล่นกีต้าร์ได้สอนคนตาบอดในสหรัฐอเมริกา และเดินทางไปสอนในประเทศโครเอเชียเมื่อไม่นานมานี้