เรื่องจริงในมุม TRUE เกมลิขสิทธิ์ทีวี-จอดำ-และคน “เล่นนอกกติกา” !
EXCLUSIVE! คุยกับบิ๊ก Truevisions ถึงเบื้องหลัง "จอดำ" ที่เกิดขึ้นเพราะมีใครบางคน "เล่นนอกกติกา" ว่าแต่ เขาคือใครล่ะ??
กลางปี 2555 ที่ผ่านมา คนไทยที่บ้านมีทีวีนับล้านคน ต้องตระหนกกับปรากฎการณ์ใหม่ ที่เรียกว่า “จอดำ”
ท่ามกลางข้อมูลที่หลั่งไหลออกมาตรงกันว่า เหตุที่จอดำเพราะการเจรจา “ผลประโยชน์ทางธุรกิจ” ของ 2 บริษัทยักษ์ใหญ่ด้านสื่อไม่ลงตัว จึงมีการจับประชาชนตาดำๆ เป็นตัวประกัน จนส่งผลกระทบต่อเนื่องเป็นลูกโซ่
จากยูโร 2012 จอดำ ... มาโอลิมปิก 2012 ก็ จอดำอีกแล้ว !
“สำนักข่าวอิศรา” อยากรู้เบื้องลึก-เบื้องหลังว่าเกิดอะไรขึ้นกันแน่ จึงไปนั่งคุยกับ “คุณอรรถพล ณ บางช้าง” รองประธานเจ้าหน้าที่บริหาร สายรายการ บมจ.ทรูวิชั่นส์ จำกัด (Truevisions) ผู้ให้บริการโทรทัศน์แบบบอกรับสมาชิก หรือเปย์ทีวีอันดับหนึ่งของเมืองไทย ในฐานะ “ผู้เล่นหน้าเก่า” คนสำคัญ ของสมรภูมิผู้ให้บริการทีวีอันดุเดือด ที่มีผลประโยชน์ระดับแสนล้านเป็นเดือนเดิมพัน
แม้จะออกตัวว่า “เพราะผมอยู่ Truevisions พูดอะไรไปน้ำหนักก็จะน้อยลง เพราะถูกคนมองว่าเป็นคู่กรณี แต่ยืนยันว่าสิ่งที่ผมพูดเป็นเรื่องจริง คนในวงการเขารู้กันดี”
แต่ถ้อยคำที่อธิบายต่อท้ายวลี “ผู้เล่นเถื่อนหน้าใหม่”, “มีคนเล่นนอกกติกา” และ “กรรมการไม่ทันเกม” ก็นับว่าน่ารับฟังอยู่ไม่น้อย
ขอยืนยันว่าในบทสัมภาษณ์ไม่มีการเอ่ยถึง บมจ.จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ (GMM) ผู้ขายกล่องรับสัญญาณยี่ห้อ GMMZ เลยแม้แต่ครั้งเดียว!
00 อยากลากตั้งแต่จอดำการถ่ายทอดสดบอลยูโร 2012 ที่ส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ กระทั่งคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ต้องออกกฏ must carry ซึ่งบังคับให้รายการที่ถ่ายทอดผ่านฟรีทีวีต้องดูได้ทุกช่องทาง มาแก้ปัญหาเฉพาะหน้า อยากรู้ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นจะทำให้การซื้อลิขสิทธิ์กีฬามาถ่ายทอดเปลี่ยนไปหรือไม่และแค่ไหน
ก่อนอื่นต้องเข้าใจเรื่องการซื้อลิขสิทธิ์รายการก่อน เพราะตามปกติเวลาเราทำสัญญาซื้อลิขสิทธิ์ จะมีการระบุว่าเป็นประเภทไหน เปย์ทีวี ฟรีทีวี อินเตอร์เน็ต โมบาย ฯลฯ ถ้าคุณซื้อมาแบบฟรีทีวี ก็แปลว่าทุกคนต้องได้ดูแบบฟรีๆ ถูกมั้ยฮะ ออกช่อง 3, 5, 7, 9 หรือ 11 คนไทยทุกคนต้องได้ดู ไม่ว่าจะไปออกในช่องทางไหน ต่างจากซื้อมาแบบเปย์ทีวี ที่จะได้ดูเฉพาะคนที่เป็นสมาชิกเท่านั้น
ส่วนการออกกฎ must carry ไม่ได้ทำให้การซื้อขายลิขสิทธิ์เปลี่ยนแปลงไป และที่กรมทรัพย์สินทางปัญญาห่วงว่าจะทำให้ถูกตอบโต้ทางการค้า ผมคิดว่าเรื่องนั้นมันไม่เกิดขึ้นแน่ๆ เพราะกฎ must carry ตัว กสทช.ไม่ได้ออกมาเพื่อบังคับให้ละเมิดลิขสิทธิ์ เพราะการออกกฎหมายทีหลังให้แย้งกับ พ.ร.บ.ลิขสิทธิ์มันทำไม่ได้อยู่แล้ว ความจริงกฎ must carry เกิดในแคนาดาเป็นประเทศแรก ก่อนจะเขยิบมายังสหรัฐอเมริกา ผมเคยคุยกับ กสทช.สหรัฐฯ เขาบอกว่ากฎนี้ออกมาเพื่อปกป้องฟรีทีวี ที่เป็นทีวีสาธารณะ
00 ปกป้องจากอะไร?
จากการล้มละลาย เพราะขณะที่คนไทยมองว่าฟรีทีวีเราแข็งแรงมาก ใครๆจะอยากที่จะดู แต่ในสหรัฐฯ เขามอง 2 ด้าน เพราะเปย์ทีวีในสหรัฐฯมีเนื้อหาแข็งแรงกว่าฟรีทีวีมาก แล้วเวลานั้นคุณเท็ด เทอร์เนอร์ก็มาทำช่องข่าว CNN ที่ได้รับความนิยมมาก แล้วไปอยู่ในเคเบิลทีวี ที่สำคัญฟรีทีวีที่ออกอากาศแบบภาคพื้นดิน (terrestrial) ที่ใช้เสาหนวดกุ้งก้างปลารับ มันจะมีปัญหาเชิงภูมิศาสตร์ เพราะหากมีภูเขาหรือตึกสูงมาบังจะเข้าไปไม่ได้ อย่างในนครนิวยอร์ก คนก็รับไม่ได้เลย เพราะมีตึกสูงมาก มีจุดบอด (blind spot) เยอะแยะ ก็เกิดแนวคิดที่จะเอาฟรีทีวีไปให้คนตามตึกได้ดูด้วย รัฐบาลกลางสหรัฐฯเขาก็มองว่าถ้าไม่มีกฎหมายอะไรมาคุ้มครอง ฟรีทีวีอาจจะม้วนเสื่อกลับบ้าน เพราะเปย์ทีวีมันให้สิ่งที่เขาอยากได้จนไม่อยากดูฟรีทีวีอีก
แล้วสมมุติเกิดช่วงเวลาวิกฤต เช่นสงครามหรืออุทกภัย หากรัฐบาลต้องการส่งสารไปถึงประชาชน ถ้ายังมีฟรีทีวีอยู่ก็จะเป็นช่องทางที่ใช้ได้ เลยนำไปสู่การออกกฎ must carry โดยเขาเขียนไว้เลยว่า ต้องไม่เสียค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมใดๆ (must carry at no cost) เพราะคุณไปบังคับให้เขาเสียสละเปิดช่องให้ฟรีทีวีออก
00 รัฐไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยอะไรให้กับเอกชนเลย
ไม่ต้องเสียเลยฮะ เป็น at no cost จริงๆ แต่ของไทยกลับมองว่า ถ้าเอาฟรีทีวีมาใส่ในเปย์ทีวี มันต้องเป็นเปย์ทีวี ไปคิดแบบนี้ซึ่งจริงๆ ไม่ใช่ เพราะลิขสิทธิ์แบบฟรีทีวี คุณก็ต้องรู้อยู่แล้วว่า อันนี้มันดูฟรี (เน้นเสียง) มันซึ่งมันจะผิดกรณีเดียวคือคุณไปแตะต้องรายการของเขา ไม่ว่าจะอัดเทปแล้วเอามารีรัน หรือเอาไปฉายเฉพาะในอีกช่อง
ที่อ้างกันเรื่องจอดำยูโรฯว่าออกฟรีทีวีไม่ได้เพราะกลัวสัญญาณล้น ความจริงแล้วแก้ปัญหาได้ง่ายๆ แค่ใส่รหัส (encrypt) เท่านั้นก้จบแล้ว เนื่องจากทีวีดาวเทียมมันมีหลายระบบ อย่าง C-Band มีคน 160 ประเทศดูได้ทั่วโลก ส่วน KU-Band จะแคบกว่าดูได้เฉพาะไทยกับเพื่อนบ้านเล็กๆน้อยๆ กุญแจสำคัญจริงๆ ของเรื่องนี้จึงอยู่ที่การปกป้องสัญญาณ
00 แค่หาวิธีป้องกันไม่ให้สัญญาณล้น เจ้าของลิขสิทธิ์เขาก็พอใจแล้ว
ถูกครับ เพราะในสัญญาณมันเขียนไว้แค่นั้น แต่นี่คุณไปตีความเอาเอง ทั้งๆที่คุณอยู่ในเวทีการค้า มีสิทธิ์ที่จะเจรจาทำความเข้าใจอยู่แล้ว ที่ผ่านมามันไม่มีเรื่องจอดำเลย ผมก็ไม่อยากบอกว่ามันเกิดอะไรขึ้น แต่เบื้องหลังที่ทำให้ กสทช.ต้องกฎ must carry ก็ต้องไปทบทวน (review) แล้วว่ามันเกิดอะไรขึ้น ต้องไปดูตั้งแต่ประเภทสัญญาที่ซื้อลิขสิทธิ์มา ถ้าคุณซื้อมาแบบเปย์ทีวี โอเค คุณจะออกอย่างไร หรือไม่ออกก็ยังได้ แต่ถ้าซื้อแบบฟรีทีวี กระทั่งตัดโฆษณาเขายังไม่ได้ ยิ่งหยุดรายการเขา ยิ่งไม่ได้
00 ว่ากันตามจริง จอดำไม่ได้เกิดจากเรื่องสัญญา แต่เป็นเพราะผู้เล่นในสนามคุยกันไม่รู้เรื่องเอง
ใช่ เรื่องนี้จริงๆ มันเอาผิดได้เลย เพราะฟรีทีวี เป็นทีวีสาธารณะ ทุกคนต้องดูได้ แต่ปัญหาคือตอนนั้นเรายังไม่มีกฎ must carry คือไม่มีกฎระเบียบที่มันวิ่งตามทันเทคโนโลยี ก็เลยมีคนฉวยโอกาสใช้ช่องโหว่พวกนี้มาทำให้เกิดปัญหาขึ้น พูดไปก็จะรุนแรง แต่มันอยู่ที่ธรรมาภิบาลของผู้เล่น อย่างที่ อ.สมเกียรติ อ่อนวิมล และ อ.แก้วสรร อติโพธิพูด นั้นถูกต้องมากเลย คือในเมื่อมันเป็นทีวีสาธารณะ ก็ต้องให้ประโยชน์กับประชาชน เวลาไปทำสัญญา คุณรู้อยู่แล้ว รู้ว่ามันทำได้ (ให้ฉายผ่านเปย์ทีวี ทีวีดาวเทียมได้) แต่อาจจะคิดว่า เออ ลองดูหน่อย มันก็เลยเกิดปัญหา ไปมองว่า Truevisions เป็นคู่แข่งทางธุรกิจ ก็เลยปิดไม่ให้ดู
00 กติกาไม่มีปัญหา ตัวผู้เล่นต่างหาก ที่มีปัญหา
ใช่
00 แล้วกรรมการตามทันไหม
ไม่ทันไง ไม่เห็น เขาใช้มือดึง
00 กฎ must carry ที่ออกมาตามหลัง จะคุมไม่ให้มีการเล่นนอกเกมได้หรือไม่
ผมว่าได้นะครับ แต่อยากเตือน กสทช.ว่าอย่ารีบ แล้วกรมคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาก็ไปมองด้านอื่น เหมือนกับไม่เข้าใจธุรกิจนี้จริงๆ แล้วเวลาคุณเรียกเขามาคุย มันก็เป็นวงสัมมนาที่ใหญ่มาก เลยไม่ได้ข้อสรุป ถ้าจะได้ให้วิธีแก้ปัญหาจริงๆ ต้องเรียกมาคุยกันในห้อง แล้วเอาเอกสารสัญญามาดูเลย ดูว่าประเภทการถ่ายทอด และเงื่อนไขในสัญญาเป็นอย่างไร หรือไปคุยกับต่างชาติ อย่างสหรัฐฯ เขาพูดเรื่องนี้มา 20 กว่าปีแล้ว
แล้วสิ่งที่เป็นปัญหาจริงๆ ของไทยเวลานี้ คือคนที่เล่นกันอยู่ในสนามเวลานี้ ไม่ได้มีใบอนุญาตนะครับ มี Truevisons เจ้าเดียวที่ทำถูกต้องภายใต้ บมจ.อสมท. แต่เรากลับโดยตัดสิทธิ์ก่อน ซึ่งมันตลกมากเลย ทั้งๆ ที่เราเป้นผู้ให้บริการถูกต้องตามกฎหมาย นี่คือสี่งที่ผมพูดว่ากรรมการตามไม่ทัน คือมีผู้เล่นเถื่อนมาเล่นด้วย
00 บางข้างผู้เล่นเกิน 11 คนไปเยอะเลย
มันกลายเป็นว่าปัญหาตอนต้นยังไม่ได้แก้เลย มา must carry แล้ว แต่เรื่องช่องทาง (platform) ที่ถูกกฎหมาย คุณยังไม่ได้เข้าไปจัดการเลย เลยกลายเป็นข้ามขั้นตอน ทั้งที่จริงๆ คุณจะให้ใครลงเล่นในสนามได้บ้าง จะต้องมีระเบียบก่อน ฟรีทีวี เปย์ทีวี เคเบิลทีวี ควรจะเป็นอย่างไร แต่นี่คุณกลับไปเล่นตรงปลายเสียก่อน
00 ตัวกรรมการอาจจะมัวแต่เป่าเอาใจคนดู
คงไม่ใช่อย่างนั้นหรอกครับ เผอิญมันมีจอดำขึ้นมาก่อน ผู้บริโภคเดือดร้อน เขาก็อยากหาทางแก้ไข แต่เรื่องความถูกต้องในธุรกิจให้บริการทีวีของไทยมันเลยเถิดมานานแล้ว แล้วก็ปล่อยมาเรื่อยๆ มันเลยกลายเป็นพื้นที่สีเทา (grey area) ไปหมด พูดถึงขนาดว่าเขาไปทำอะไรบริษัทนั้นไม่ได้หรอก เพราะไม่มีอำนาจ ตลกไหมล่ะ เลยกลายเป็น Truevisions บริษัทเดียวที่ถูกปรับ เพราะเราดันทำถูกต้องตามกฎหมาย
คือเราไม่ได้ตั้งใจจะไปเป็นคู่กรณีกับใครทั้งสิ้น แต่เมื่อเราจะเปิดสัญญาณให้ฟรีทีวีเข้ามา กลายเป็นเขาไปกั้นสัญญาณไม่ให้เราอีก มันเลยกลับตาลปัตรกลายเป็นผูกขาดทางการค้าหรือเปล่า จะดูรายการนี้ต้องซื้อกล่องนี้ยี่ห้อเดียวเท่านั้น ตัว กสทช.ยังไม่ได้มองในเรื่องนี้เลย เพราะหาก Truevisions ไปซื้อรายการหนึ่งมาเฉพาะ อย่างช่องดิสคัฟเวอรี่ ผมไม่ให้ไปออกฟรีทีวีก็ไม่มีใครโวย เพราะรู้กันอยู่แล้ว แต่ถ้าผมเอารายการอย่างเอเอฟไปโผล่ช่อง 9 แต่กั้นไม่ให้ดู บอกว่าต้องมาซื้อกล่องของ Truevisions เท่านั้น แบบนี้มันผูกขาดหรือเปล่าฮะ มันเป็นการทำผิดกฎหมายแบบอ้อมๆ นะ แล้วถ้ามองจริงๆ ในแง่รัฐธรรมนูญก็ไม่น่าจะทำได้ด้วย การจะห้ามไม่ให้คนดูทีวีสาธารณะ
หากจะแก้ปัญหานี้ให้ถูกรากจริงๆ กสทช.จะต้องกลับไปดูตั้งแต่ต้น เรื่องการวางระเบียบผู้เล่น เพราะอีกไม่นาน ผมเชื่อว่าจะมีเรื่องหนึ่งที่แดงขึ้นมา เพราะคนที่ยิงขึ้น C-Band ตอนนี้มันไม่มีการเข้ารหัสเลย เพราะถ้าทำกล่องรับสัญญาณยี่ห้อต่างๆ จะกลายเป็นรับไม่ได้ คนอีก 160 ประเทศเลยดูได้ แต่วันนี้เจ้าของลิขสิทธิ์เขายังไม่รู้ เพราะไม่มีใครไปโวย ถ้ามีใครไปโวยเมื่อไร จะต้องถูกบังคับให้เข้ารหัสแน่นอน แล้วมันจะกลายเป็นว่าถึงจะมีกล่องอยู่ แต่รับอะไรไม่ได้