ตัดสินลงโทษคดีข่มขืนเบาไป! ลงประชามติถอดถอนผู้พิพากษา
ในช่วงสองสัปดาห์ที่ผ่านมา มีข่าวที่น่าสนใจเกี่ยวกับแวดวงการตุลาการในต่างประเทศ ซึ่งเป็นกรณีที่น่าศึกษาสำหรับกระบวนการยุติธรรมของไทย ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน ในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา
มีการลงประชามติถอดถอนผู้พิพากษารายหนึ่งออกจากตำแหน่ง ผลปรากฏว่า ฝ่ายที่ลงคะแนนเสียงเห็นด้วยกับการถอดถอนนั้นเป็นฝ่ายชนะ
เหตุการณ์ดังกล่าวเริ่มต้นมาจากช่วงเดือนมกราคมปี 2558 นายบร๊อค แอลเลน เทอร์เนอร์ (Brock Allen Turner) อดีตนักศึกษาทุนกีฬาว่ายน้ำของมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ถูกจับกุมและตั้งข้อหาว่าข่มขืนกระทำชำเรา ล่วงละเมิดทางเพศ และพยายามข่มขืนระทำชำเราแก่หญิงสาวรายหนึ่ง โดยพนักงานอัยการได้ยื่นคำขอให้ลงโทษจำคุกนายเทอร์เนอร์เป็นระยะเวลาทั้งสิ้น 6 ปี
ต่อมาก่อนที่จะมีคำพิพากษา หญิงสาวผู้ตกเป็นเหยื่อในคดีนี้ได้กล่าวคำแถลงการณ์ปิดคดีมีความยาวทั้งหมด 7,138 คำ ว่าได้รับผลกระทบทั้งทางร่างกายและจิตใจจากการถูกล่วงละเมิดทางเพศและความทุกข์ทรมาณจากการที่เธอต้องผ่านกระบวนการทางกฎหมายมากมายส่งผลให้เธอต้องรู้สึกตกเป็นเหยื่อซ้ำแล้วซ้ำเล่า นอกจากนั้น เธอยังกล่าวถึงมุมมองที่สังคมควรจะมีต่อการกระทำความผิดเกี่ยวกับเพศไม่ว่า ผู้กระทำผิดจะมาจากสังคมชนชั้นใด
ปรากฏว่าแถลงการณ์ปิดคดีของเธอนั้น ได้รับการกล่าวขานจากสื่อหลักทุกแขนงว่า ทรงพลังเป็นอย่างมากและได้แสดงถึงความเจ็บปวดที่เธอต้องเผชิญได้เป็นอย่างดี จนต่อมาได้มีการเผยแพร่แถลงการณ์ฉบับนี้สู่สาธารณชนและกลายเป็นที่สนใจจากผู้คนทั่วทั้งประเทศ
อย่างไรก็ตาม ในท้ายที่สุด นายไมเคิล แอรอน เพอร์สกีย์ (Michael Aaron Persky) ผู้พิพากษาศาลซานตา คลารา ในคดีของนายเทอร์เนอร์ ได้ตัดสินลงโทษจำคุก 6 เดือน และคุมประพฤติอีก 3 ปี ซึ่งนายเทอร์เนอร์ได้รับการปล่อยตัวภายหลังจากที่ได้รับโทษจำคุกเพียง 3 เดือนเนื่องจากมีความประพฤติดี
ในช่วงเวลาดังกล่าว คำสั่งลงโทษของผู้พิพากษาเพอร์สกีย์นั้น ถูกสังคมวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักว่าโทษที่ลงแก่นายเทอร์เนอร์นั้นเบาเกินไปและเพอร์สกีย์เลือกปฏิบัติ เนื่องจากนายเทอร์เนอร์เป็นเด็กชายผิวขาวที่มีพื้นฐานทางครอบครัวที่ดี และมีสถานะเป็นนักศึกษาทุนนักกีฬาว่ายน้ำของมหาวิทยาลัย ด้วยเหตุนี้เองจึงกลายเป็นจุดเริ่มต้นของการรณรงค์รวบรวมรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกตั้งเพื่อร้องขอให้มีการลงคะแนนเสียงถอดถอนเพอร์สกีย์ออกจากการเป็นผู้พิพากษา ถึงแม้ผลการสอบสวนภายในจะสรุปว่า ผู้พิพากษาเพอร์สกีย์ไม่เคยแสดงอคติและพฤติกรรมการเลือกปฏิบัติในการตัดสินคดี แต่สุดท้ายแล้วผู้พิพากษาเพอร์สกีย์ก็พ่ายแพ้ให้กับคะแนนเสียงของประชาชน
ในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย เหตุการณ์ที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งในร่วมลงคะแนนเสียงเพื่อถอดถอนผู้พิพากษาสำเร็จดังเช่นครั้งนี้ แม้จะไม่ได้เกิดขึ้นบ่อย โดยครั้งนี้นับเป็นครั้งแรกในรอบ 80 กว่าปีนับจากครั้งสุดท้ายซึ่งเกิดขึ้นในปีพ.ศ. 2475 แต่ก็ถือว่า เป็นการใช้สิทธิตามกฎหมายที่บัญญัติให้อำนาจประชาชนในการถอดถอนพนักงานหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐรวมไปถึงผู้พิพากษาได้
ทั้งนี้ อาจต้องพิจารณาย้อนกลับไปถึงขั้นตอนการขึ้นสู่ตำแหน่งผู้พิพากษาศาลชั้นต้นในหลายมลรัฐของประเทศสหรัฐอเมริการวมไปถึงมลรัฐแคลิฟอร์เนีย กฎหมายได้กำหนดคุณสมบัติสำหรับผู้ที่ต้องการสมัครเข้ารับเลือกตั้งเป็นผู้พิพากษาศาลชั้นต้นว่า จะต้องมีประสบการณ์การทำงานในสาขากฎหมายมาแล้วอย่างน้อย 10 ปี ซึ่งโดยส่วนมากมักจะเป็นอัยการหรือทนายความระดับอาวุโสที่ได้แสดงศักยภาพในชั้นศาลจนเป็นที่ประจักษ์มาเป็นระยะเวลานาน หลังจากนั้น ผู้สมัครจะต้องได้รับการเลือกตั้งจากประชาชนในเขตที่ตนต้องการสมัครเป็นผู้พิพากษา เมื่อได้รับเลือกแล้วจะมีวาระการดำรงตำแหน่ง 6 ปี และต้องผ่านการเลือกตั้งใหม่ (Retention Election) เมื่อครบระยะเวลา
เมื่อขึ้นสู่ตำแหน่งผู้พิพากษาสำเร็จแล้ว อำนาจนั้นก็ไม่ได้คงอยู่ตลอดไป นอกจากการลงจากตำแหน่งตามวาระ 6 ปีเพราะแพ้การเลือกตั้งครั้งใหม่ ผู้พิพากษายังอาจถูกถอดถอนในระหว่างที่ดำรงตำแหน่งได้ 2 วิธี ได้แก่ การถอดถอนโดยคณะกรรมาธิการตรวจสอบตุลาการ (The commission on judicial performance) เนื่องจากไม่สามารถปฏิบัติงานได้ต่อไปหรือเนื่องจากประพฤติผิดต่อหน้าที่ และโดยประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งอาจร่วมกันลงคะแนนเสียงขอให้ถอดถอนชื่อผู้พิพากษาก็ได้
ในกรณีของผู้พิพากษาเพอร์สกีย์ก็เช่นกัน ประชาชนซึ่งไม่พอใจกับคำสั่งลงโทษของเพอร์สกีย์ได้รวบรวมรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกตั้งจนครบตามเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด เพื่อใช้ในการยื่นคำร้องขอให้มีการจัดการลงคะแนนเสียงถอดถอนเพอร์สกีย์ และประสบความสำเร็จในเวลาต่อมา
จึงจะเห็นได้ว่า กรณีดังกล่าวเป็นกรณีซึ่งกฎหมายให้อำนาจแก่ประชาชนในการควบคุมเจ้าหน้าที่ของรัฐโดยตรง หากประชาชนได้ไว้วางใจมอบอำนาจให้แก่ผู้ใดในการปฏิบัติงานเพื่อประชาชนแล้ว ประชาชนก็สามารถทวงอำนาจนั้นกลับคืนได้ตลอดเวลา
แม้จะมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ที่ไม่เห็นด้วยกับการถอดถอนเพอร์สกีย์ โดยให้เหตุผลว่า การพิจารณาคดีของผู้พิพากษาไม่ควรถูกแทรกแซงจากกระแสสังคม หรือตัดสินให้เป็นไปตามความต้องการของสังคมเท่านั้น อันจะส่งผลเท่ากับว่า ผู้พิพากษาถูกบังคับโดยทางอ้อมให้ต้องลงโทษสถานหนักแก่จำเลยเท่านั้น อย่างไรก็ดี เมื่อผลการลงคะแนนเสียงเป็นที่ยุติแล้วว่า ประชาชนไม่ต้องการให้เพอร์สกีย์ดำรงตำแหน่งต่อไป ก็จะต้องถือว่าทุกฝ่ายยินยอมรับผลในครั้งนี้
เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับประเทศไทย นอกจากอำนาจของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ(ป.ป.ช.) ในการไต่สวนประธานศาลฎีกาและรองประธานศาลฎีกาตามกฎหมายแล้ว คงมีเพียงคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม หรือ ก.ต. ซึ่งประกอบไปด้วยข้าราชการตุลาการแทบทั้งหมดที่กฎหมายให้อำนาจเพื่อการดำเนินการทางวินัยแก่ผู้พิพากษา ภายใต้แนวคิดที่ต้องการป้องกันไม่ให้อำนาจขององค์กรอื่นส่งผลกระทบต่อความเป็นอิสระในการพิจารณาพิพากษาคดีของผู้พิพากษา การตรวจสอบจึงสมควรที่จะกระทำโดยผู้อาวุโสที่มีอำนาจบริหารในองค์กรศาลยุติธรรมเองมากกว่า
หากประชาชนไม่พอใจกับการปฏิบัติงานของผู้พิพากษาโดยเห็นว่า มีการกระทำความผิดทางวินัยหรือกระทำความผิดในหน้าที่ราชการ ก็ไม่ได้มีกฎหมายเปิดช่องให้สิทธิในการเข้าชื่อถอดถอนผู้พิพากษาดังเช่นในประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ประชาชนสามารถทำได้เพียงส่งเรื่องร้องเรียนไปยังก.ต. เท่านั้น ส่วนการดำเนินสอบสวนข้อเท็จจริงหรือการลงโทษเป็นอำนาจและดุลพินิจของก.ต. แต่เพียงผู้เดียวโดยไม่มีการยึดโยงกับอำนาจของประชาชนแต่อย่างใด
ดังนั้นแล้ว สำหรับประชาชนชาวไทยจึงต้องถือว่า ความหวังเดียวในการตรวจสอบการปฏิบัติงานของข้าราชการตุลาการ คงเป็นเพียงอำนาจที่ประชาชนได้มอบไว้ให้แก่ ก.ต. ด้วยความไว้วางใจว่าก.ต. จะได้ปฏิบัติหน้าที่ในการตรวจสอบข้าราชการตุลาการด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เที่ยงธรรม และเป็นไปโดยปราศจากอคติทั้งปวง
หมายเหตุ : ภาพประกอบ https://xavieramendez.com/disagree/
ที่มา:
- People of the State of California v. Brock Allen Turner: People's Sentencing Memorandum, Probation Report.
- CALIFORNIA CONSTITUTION ARTICLE 6 JUDICIAL, ARTICLE 2 VOTING, INITIATIVE AND REFERENDUM, AND RECALL
- https://edition.cnn.com/2016/06/09/us/judge-aaron-persky-recall-petition-brock-turner-stanford-rape-trnd/index.html
- http://www.judicialselection.us/judicial_selection/index.cfm?state=CA
- http://www.sos.ca.gov/elections/recalls/procedure-recalling-state-and-local-officials/
- https://edition.cnn.com/2018/06/06/opinions/aaron-persky-recall-over-brock-turner-bozelko-opinion/index.html