นพ.ประเวศ หนุนสร้างสำนึก ‘อาสาสมัคร’-‘กระจายอำนาจ’ ท้องถิ่นจัดการตนเอง
ปาฐกถาไพบูลย์วัฒนศิริธรรม ครั้งที่ 5 ‘ศ.นพ.ประเวศ วะสี’ เผยข้อสรุปจากเวที หนุนขับเคลื่อนสร้างสำนึก ‘อาสาสมัคร’ –‘กระจายอำนาจ’ สู่ท้องถิ่นจัดการตนเอง หลังรวมศูนย์อำนาจ ประเทศไม่พัฒนา
ผู้สื่อข่าวสำนักข่าวอิศรา www.isranews.org รายงานว่า วันที่ 30 มี.ค. 2561 ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) ร่วมกับศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน) สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และภาคีเครือข่าย จัดงานปาฐกถาไพบูลย์วัฒนศิริธรรม ครั้งที่ 5 หัวข้อ สำนึกใหม่...สังคมไทย ณ หอประชุมศุกรีย์แก้วเจริญ ตลท.
โดยภายในงานได้รับเกียรติจากพระไพศาล วิสาโล เจ้าอาวาสวัดป่าสุคะโต จ.ชัยภูมิ, เอด้า จิรไพศาลกุล ผู้ก่อตั้งและกรรมการผู้จัดการกลุ่ม Thai young Philanthropist Network (TYPN), นายธีระศักดิ์ ฑีฑายุพันธุ์ นายกเทศมนตรีเทศบาลนครขอนแก่น และดร.วรากรณ์ สามโกเศศ อธิการบดีกิตติคุณ ม.ธุรกิจบัณฑิตย์ เป็นองค์ปาฐก
ทั้งนี้ ภายหลังการปาฐกถาเสร็จสิ้น ศ.นพ.ประเวศ วะสี ราษฎรอาวุโส ได้กล่าวสรุปในสิ่งที่ได้รับจากการรับฟังปาฐกถาจากทั้งสี่ท่าน เพื่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน
ศ.นพ.ประเวศ วะสี ราษฎรอาวุโส กล่าวบางช่วงบางตอนว่า ในเวทีได้กล่าวถึงการสร้าง ‘อาสาสมัคร’ ซึ่งในแนวคิดของตนเองแล้ว คิดว่าสปิริตการเป็นอาสาสมัครให้เต็มประเทศ จะช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลง โดยยกตัวอย่าง หากนักศึกษาที่มีอยู่กว่า 1 ล้านคน จากสถาบันอุดมศึกษา 100 แห่ง มาเป็นอาสาสมัคร ช่วยคนจนดูแลลูกและผู้สูงอายุ จะสามารถดูแลได้ทั้งประเทศ เพราะฉะนั้น จำเป็นต้องผลักดันให้เกิดขึ้น เพื่อนิสิตนักศึกษาที่มาเป็นอาสาสมัครจะได้เรียนรู้จากการทำ แล้วการศึกษาก็จะเปลี่ยน ประเทศไทยก็จะเปลี่ยน”
ทั้งนี้ ก่อนรัฐประหาร นพ.กฤษดา เรืองอารีรัชต์ ประธานจัดงานปาฐกถาฯ ในครั้งนี้ ขณะนั้นดำรงตำแหน่งผู้จัดการ สสส. ได้ประชุมร่วมกับคณะจากภาคธุรกิจในเรื่องเกี่ยวกับ “คนรุ่นใหม่กับอนาคตประเทศไทย” ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญมาก และได้ปรึกษาหารือกัน จนคิดจะทำเรื่อง inspiring thailand ให้เกิดแรงบันดาลใจในองค์กรต่าง ๆ ของประเทศที่จะทำเรื่องที่ดี
“นพ.กฤษดา วางแผนสร้างโซเซียลมีเดีย จังหวัดละ 1 แสนคน เชื่อมโยงทั้งประเทศ แต่เกิดรัฐประหารขึ้นก่อน ทำให้ส่งผลกระทบต่อ สสส. จึงยุติไป แต่เมื่อเร็ว ๆ นี้ มีการพูดคุยกันอีกครั้ง และมีความสนใจเรื่องคนรุ่นใหม่กับอนาคตประเทศไทย โดยมีการจัดทำข้อมูล รูปแบบ ว่าคนรุ่นใหม่กำลังทำอะไรดี ๆ บ้าง และสื่อสารออกไปทั่วประเทศ เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อน ซึ่งเรื่องดังกล่าวสามารถทำให้ขยายตัวไปทั่วประเทศได้”
ราษฎรอาวุโส ยังกล่าวถึงกรณีขอนแก่นซิตี้ที่มีการดำเนินงานมา แต่ประเด็นสำคัญ ย้อนกลับไปเมื่อปี 2553 รัฐบาลได้ตั้งคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ 2 คณะ คณะหนึ่งเรียกว่า คณะกรรมการปฏิรูปประเทศ มีนายอานันท์ ปันยารชุน เป็นประธาน อีกชุดหนึ่งเรียกว่า คณะกรรมการสมัชชาปฏิรูปประเทศ มี ศ.นพ.ประเวศ วะสี เป็นประธาน
โดยคณะกรรมการปฏิรูปประเทศนั้นมีข้อเสนอให้ปฏิรูปโครงสร้างอำนาจและกระจายอำนาจ ไปให้ประชาชนปกครองตนเองให้มากที่สุดในรูปของชุมชนจัดการตนเอง ท้องถิ่นจัดการตนเอง และองค์กรจัดการตนเอง เพราะฉะนั้นวาระสำคัญที่สุดของประเทศไทยเวลานี้ จะไปรอดหรือไม่รอด จำเป็นต้องกระจายอำนาจไปสู่ชุมชนท้องถิ่นและองค์กรในพื้นที่ เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล
ทั้งนี้ การปฏิรูปการศึกษาในโรงเรียนไม่สำเร็จ เพราะยังรวมศูนย์อำนาจไว้ส่วนกลาง จึงมีข้อเสนอให้สาธารณะเข้ามาช่วยจัดการโรงเรียนของรัฐ ซึ่งถือเป็นหนึ่งในการกระจายอำนาจ
“ชุมชนท้องถิ่น คือ ฐานของประเทศ ถ้าฐานของประเทศแข็งแรง จะรองรับประเทศทั้งหมดได้มั่นคง พระเจดีย์ต้องสร้างจากฐาน จะสร้างจากยอดไม่ได้ จะพังลง ๆ ถ้าไม่มีฐานรองรับ แล้วประเทศไทยพัฒนาไม่สำเร็จ เพราะสร้างพระเจดีย์จากยอด ถ้าจับตรงนี้ได้ จะแข็งแรงขึ้นเรื่อย ๆ”
ศ.นพ.ประเวศ กล่าวอีกว่า ขณะที่จิตสำนึกในความเป็นมนุษย์นั้น มนุษย์มีพลังซ่อนเร้นเหมือนพลังนิวเคลียร์ คือ พลังจิตสำนึก หากปล่อยออกมา จะเป็นพลังมหาศาล ประเด็นสำคัญ ต้องช่วยกัน ทั้งนี้ ในความเป็นจริงมนุษย์ทุกคนมีศักดิ์ศรีและศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ แต่ถูกมายาคติต่าง ๆ ในสังคม ทำให้รู้สึกไม่มีศักดิ์ศรีและศักยภาพ เหมือนถูกจองจำอยู่ในคุกที่มองไม่เห็น จึงต้องปลดปล่อยคนให้ออกจากคุกที่มองไม่เห็น คือ สำนึกในศักดิ์ศรีและศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ของตนเอง เมื่อมีสำนึกจะเกิดพลังและความสุข และเริ่มทำอะไรดี ๆ ที่มีสำนึก ถือเป็นสิ่งที่ทุกคนทำได้ หากช่วยกันสื่อสารออกไป นั่นคือ ทำให้เกิดคาแรกเตอร์
“น่าเสียดาย การศึกษาไทยที่มีมากว่า 100 ปี ไม่ได้สร้างคาแรกเตอร์ เพียงแต่ให้รู้สึกไปเรื่อย ๆ ดังนั้น ต้องทำให้เกิดยุทธศาสตร์การสื่อสารเพื่อพัฒนาประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นช่องทางของสื่อสิ่งพิมพ์ สื่อวิทยุ โทรทัศน์ โซเซียลมีเดีย ศิลปะทุกชนิด โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ละคร ภาพยนตร์ ดังนั้นต้องสร้างให้คนมีคาแรกเตอร์ที่ไม่มีอะไรสั่นคลอนไปจากความถูกต้อง และจะกลายเป็นพลังมหาศาลที่จะสร้างสังคม สร้างโลกใหม่ ให้เป็นศรีอาริยะ” ราษฎรอาวุโส กล่าวในที่สุด .
