โค้งสุดท้ายคดีข้าวชำแหละคำฟ้องอัยการ-กาง กม.วิเคราะห์เกม‘ยิ่งลักษณ์’กลับมา-หนีถาวร?

“…อย่างไรก็ดี น.ส.ยิ่งลักษณ์ ยังคงมีชนักติดหลังอีกหลายคดีในชั้นการไต่สวนของ ป.ป.ช. ดังนั้นอาจเป็นไปได้ว่า แม้คดีจำนำข้าวจะยุติลงแล้ว แต่อีกหลายคดีที่เหลือค่อนข้างเป็นคดีใหญ่ และสำคัญ ใช้วงเงินงบประมาณค่อนข้างมาก น.ส.ยิ่งลักษณ์ จึงจำเป็นต้องประเมินสถานการณ์อีกครั้งหนึ่ง ก็เป็นไปได้ ดังนั้นผลของคำพิพากษาในวันที่ 27 ก.ย. 2560 นี้ จะเป็นตัวบ่งชี้ทุกสิ่งว่า สกุล ‘ชินวัตร’ จะเดินเกมอย่างไรต่อในทางการเมือง ?...”

วันที่ 27 ก.ย. 2560 คือวันนัดชี้ชะตาคดีประวัติศาสตร์ทางการเมืองสำคัญอีกคดีหนึ่ง คือกรณีไม่ระงับยับยั้งความเสียหายในโครงการรับจำนำข้าว ที่เลื่อนมาจากวันที่ 25 ส.ค. 2560 ที่ผ่านมา หลัง น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี หลบหนีไม่มาฟังคำพิพากษา (อ่านประกอบ : ออกหมายจับ 'ยิ่งลักษณ์' ไม่มาศาล อ้างป่วยน้ำในหูไม่เท่ากัน-นัดใหม่ 27 ก.ย.นี้)

สำหรับคนพาหลบหนีหลายคนคงทราบไปแล้วตามข่าวที่ผู้บริหารระดับสูงของรัฐบาล รวมถึงหน่วยงานความมั่นคงรายงานไปก่อนหน้านี้ ได้แก่ ตำรวจ 3 ราย และมีการซัดทอดไปถึงผู้อยู่เบื้องหลัง แต่ยังไม่ได้ข้อสรุปว่าเป็นใคร ? 

กล่าวสำหรับข้อเท็จจริงของคดีไม่ระงับยับยั้งความเสียหายในโครงการรับจำนำข้าว ตั้งแต่รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ดำเนินนโยบายจำนำข้าวเมื่อปลายปี 2554 ต่อมาถูกวิพากษ์วิจารณ์ถึงความไม่ชอบมาพากลในโครงการ แทรกแซงราคาข้าว ทำให้ตลาดข้าวผันผวน นอกจากนี้ยังมีหนังสือเตือนจากสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) และสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) อีกหลายฉบับ เกี่ยวกับการทุจริตในโครงการนี้ ที่สืบเนื่องไปถึงการระบายข้าวแบบรัฐต่อรัฐ (จีทูจี)

กระทั่งกลางปี 2557 คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติชี้มูลความผิด น.ส.ยิ่งลักษณ์ ฐานปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ หรือโดยทุจริต ตามประมวลกฏหมายอาญา มาตรา 157 ส่งสำนวนและรายงานความเห็นให้แก่อัยการสูงสุด (อสส.) ต่อมามีการตั้งคณะทำงานร่วมระหว่างฝ่ายอัยการ และฝ่าย ป.ป.ช. เนื่องจากเห็นว่าข้อเท็จจริงไม่สมบูรณ์ กระทั่งช่วงต้นปี 2558 จึงมีมติสรุปข้อไม่สมบูรณ์ และส่งฟ้องต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง

ในช่วงเวลาเดียวกัน น.ส.ยิ่งลักษณ์ ยังถูกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) มีมติท่วมท้นถอดถอน น.ส.ยิ่งลักษณ์ จากการดำรงตำแหน่งทางการเมือง ถูกเว้นวรรค 5 ปี นับเป็นนักการเมืองรายที่ 3 ที่ถูกถอดถอน (ต่อจากนายสมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ อดีตประธานรัฐสภา และนายนิคม ไวยรัชพานิช อดีตประธานวุฒิสภา กรณีแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญเกี่ยวกับที่มาของ ส.ว.)

นอกจากนี้ยังถูกกระทรวงการคลัง ใช้มาตรการทางปกครองกับ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ให้ชดใช้ค่าเสียหายในโครงการนี้กว่า 3.5 หมื่นล้านบาท คิดเป็นยอด 20% ของความเสียหายรวมทั้งหมดกว่า 2 แสนล้านบาท ปัจจุบันกรณีนี้ถูก น.ส. ยิ่งลักษณ์ ฟ้องต่อศาลปกครองกลาง ขอให้เพิกถอนคำสั่งดังกล่าว และศาลปกครองกลางดำเนินการไต่สวนอยู่

ไม่ว่าท้ายสุดบทสรุปของคดีดังกล่าวจะมีผลออกมาในทางใด ?

สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org สรุปเงื่อนปม-ข้อสังเกตสำคัญตามคำฟ้องของอัยการ ให้สาธารณชนทราบ ดังนี้

คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยต่อว่า มีความเสียหายเกิดขึ้นจริงหรือไม่ และจำเลย (น.ส.ยิ่งลักษณ์) ได้รู้ หรือมีพฤติการณ์ปรากฏชัดแจ้งว่า มีเหตุอันควรรู้ถึงปัญหาดังกล่าวแล้วหรือไม่ และกระทำการใดอันเป็นการระงับยับยั้งป้องกันความเสียหายบ้าง

ในเรื่องนี้ สตง. ป.ป.ช. ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) กระทรวงการคลัง สำนักงบประมาณ และสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ อดีตนายกรัฐมนตรี นพ.วรงค์ เดชวิกรม อดีต ส.ส.พรรคประชาธิปัตย์ และคณะ ส.ส.พรรคประชาธิปัตย์ ซึ่งทำหน้าที่ฝ่ายค้านในขณะนั้น รวมถึงนักวิชาการ และสื่อมวลชนต่าง ๆ ได้แจ้งส่งเสียงเตือนท้วงติงชี้ปัญหาความเสี่ยงต่าง ๆ และมีข้อเสนอแนะแก่ น.ส.ยิ่งลักษณ์ อย่างนักหน่วงและหนาหู ทั้งก่อนเกิดเหตุ ขณะเกิดเหตุ และหลังเกิดเหตุหลายประการหลายปัญหา

ประเด็นที่ 1 การดำเนินนโยบายรับจำนำในราคาสูงกว่าราคาตลาดมาก ราคา 15,000-20,000 บาท โดยไม่จำกัดปริมาณและวงเงิน หรือรับจำนำทุกเมล็ด จะมีข้าวเข้ามาในโครงการมาก เกษตรกรมีแรงจูงใจในการเพิ่มพื้นที่หรือรอบการผลิตมากขึ้น ส่งผลให้รัฐต้องใช้เงินงบประมาณสูง และจะเป็นภาระแก่แผ่นดิน ภาระการเงินการคลัง และหนี้สาธารณะ

เมื่อปี 2555 มียอดหนี้คงค้าง 1.8 แสนล้านบาท ปี 2556 มียอดหนี้คงค้าง 4 แสนล้านบาท ปี 2557 มียอดหนี้คงค้าง 4.9 แสนล้านบาท ปี 2558 มียอดหนี้คงค้าง 4.3 แสนล้านบาท และปี 2559 มียอดหนี้คงค้างจากโครงการนี้ 4 แสนล้านบาท

ข้อเท็จจริงฟังเป็นที่ยุติว่า ยอดหนี้สาธารณะคงค้างอันสืบเนื่องมาจากการดำเนินโครงการรับจำนำข้าวระหว่างปี 2554-2557 ของรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ล้วนเป็นผลสืบเนื่องจากการกระทำหรือผลการดำเนินโครงการจำนำข้าว เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบยอดหนี้ ณ สิ้นเดือน ก.ค. 2554 ผ่านมากว่า 5 ปี รัฐบาลสามารถชำระหนี้ก้อนนี้ไปได้เพียงกว่า 50% ณ สิ้นเดือน ก.ย. เหลือยอดหนี้คงค้างในโครงการรับจำนำผลิตผลทางการเกษตรอีกมาถึง 2.5 หมื่นล้านบาท แสดงให้เห็นถึงแนวโน้มมากว่าจะชำระหนี้หมดสิ้นพร้อมดอกเบี้ยบานสะพรั่งอยู่ตลอดเวลาจนถึงปัจจุบัน และในอนาคตต่อไป เมื่อพิจารณาจากข้อเท็จจริงดังกล่าวข้างต้นแล้ว ย่อมได้คำตอบที่แน่ชัดอยู่ในตัวของมันเองว่า เป็นเช่นนั้นจริง ๆ ยากที่จะปฏิเสธได้ และเมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า การระบายข้าวจากโครงการนี้ ระบายได้ในราคาต่ำกว่าต้นทุนเป็นอย่างมาก กรณีจึงส่งผลให้โครงการเกิดขาดทุนและเป็นภาระต่อการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินมากขึ้นไปอีก

ประเด็นที่ 2 ราคาการจำหน่ายข้าวจากการรับจำนำแต่ละครั้งมีแนวโน้มต่ำลงทุกครั้ง ส่งผลให้โครงการขาดทุนสูง เพราะรับจำนำในราคาสูงมาก จะเป็นภาระต่อการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดิน เพราะไม่สามารถขายได้ราคาเพื่อเอามาชำระหนี้โครงการ ข้อเท็จจริงนี้เห็นได้ชัดเจนจากการขายข้าวแบบจีทูจีรวม 8 สัญญา ปริมาณรวมกว่า 20 กว่าล้านตัน นอกจากนี้ยังปรากฏข้อเท็จจริงจากการซื้อขายแบบจีทูจีที่ส่อไปทางทุจริตตามทางไต่สวน ส่งผลให้โครงการขาดทุนสูง

ประเด็นที่ 3 ปัญหาปริมาณข้าวจำนวนมากคงเหลือในคลังสินค้ากลางเป็นเวลานาน และการระบายข้าวจากการรับจำนำล่าช้า ส่งผลให้ข้าวเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา โดยปรากฏข้อเท็จจริงว่า เมื่อวันที่ 22 พ.ค. 2557 มีข้าวค้างสต็อกอยู่ที่ 19.2 ล้านตัน ต่อมามีการเบิกจ่ายข้าวไปตามสัญญาก่อนหน้ามีรัฐประหาร แต่เมื่อเดือน ก.ค.-ส.ค. 2557 ยังมีข้าวในสต็อกค้างอยู่ประมาณเกือบ 18 ล้านตัน ข้อเท็จจริงจึงฟังได้ว่า ปริมาณข้าวจำนวนมากที่คงเหลือในคลังสินค้ากลางเป็นเวลานานและการะระบายข้าวจากการรับจำนำล่าช้า ส่งผลให้ข้าวเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลาจริง โดยเป็นไปตามที่มีการเตือนท้วงติง

ประเด็นที่ 4 การดำเนินโครงการรับจำนำข้าวตามที่ น.ส.ยิ่งลักษณ์ แถลงไว้ ส่งผลให้ข้าวคุณภาพต่ำเข้าสู่โครงการเป็นจำนวนมาก มีข้าวเสื่อม ข้าวเน่า ข้าวเสีย ข้าวไม่ได้มาตรฐาน และข้าวผิดชนิดเป็นจำนวนมาก ด้วยเหตุผลหลายประการ เช่น ชาวนาเร่งผลผลิตโดยไม่สนใจคุณภาพ เพราะสามารถขยายผลผลิตข้าวเปลือกได้ในราคารับจำนำที่สูงกว่าราคาตลาด ทำให้เกษตรการขาดการให้ความสำคัญต่อการพัฒนาปรับปรุงผลผลิต มีการสวมสิทธินำข้าวประเทศเพื่อนมามาลง เป็นต้น

ประเด็นที่ 5 การบริหารจัดการข้อมูลการติดตามตรวจสอบข้อมูลให้เป็นปัจจุบันปรากฏว่า ข้อมูลกระจัดกระจาย ไม่มีการทำบัญชีให้ถูกต้องเป็นปัจจุบัน ย่อมทำให้เกิดความเสียหาย ไม่ตรวจสอบสต็อกข้าวได้อย่างทันท่วงที

ประเด็นที่ 6 ชาวนาฆ่าตัวตาย เพราะไม่ได้เงินจากการรับจำนำข้าวของรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ปรากฏข้อเท็จจริงว่า รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ไม่มีเงินจ่ายชาวนาในฤดูกาลผลิต 2555/2556 และ 2556/2557 เป็นผลให้ชาวนาที่ไม่ได้รับเงินจำนำข้าวตามใบประทวนทั่วประเทศ ต้องมาร่วมกันชุมนุมที่กระทรวงพาณิชย์ และผลที่สุดแล้วมีชาวนาหลายรายต้องฆ่าตัวตาย ปรากฏตามรายงานกรมสุขภาพจิต หาก น.ส.ยิ่งลักษณ์ รับฟังปัญหาแล้วนำไปแก้ไขอย่างจริงจัง ชาวนาย่อมต้องไม่ฆ่าตัวตาย

การที่ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ต่อสู้ว่า เหตุที่ไม่มีเงินจ่ายชาวนาเพราะมีการชุมนุมของ กปปส. มีการรัฐประหารนั้น เป็นข้อต่อสู้ที่ขัดกับความเป็นจริง ไม่มีเหตุผลให้รับฟังแต่ประการใด การไม่มีเงินจ่ายชาวนา ล้วนเป็นผลจากการกระทำของ น.ส.ยิ่งลักษณ์ จะไปโทษใครหาได้ไม่ 

นี่คือ 6 เงื่อนปมสำคัญจากฝ่ายพนักงานอัยการที่ชี้ให้เห็นว่า น.ส.ยิ่งลักษณ์ ไม่ดำเนินการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับโครงการรับจำนำข้าว โดยเฉพาะการระบายข้าวจีทูจี ที่พบการทุจริตอย่างชัดเจน และเมื่อวันที่ 25 ส.ค. 2560 ศาลฎีกาฯพิพากษาจำคุกหนักอดีตนักการเมือง อดีตข้าราชการกระทรวงพาณิชย์ เอกชนเครือข่ายบริษัท สยามอินดิก้า จำกัด ไปหลายราย รวมถึงให้ชดใช้เงินกว่า 1.69 หมื่นล้านบาท (อ่านประกอบ : INFO:จำแนกครบ17จำเลย-โทษเรียงคนคดีทุจริตข้าวจีทูจีเจ๊งหมื่นล.ยกฟ้อง 8-ออกหมายจับ3)

คำถามสำคัญประการต่อมาคือ น.ส.ยิ่งลักษณ์ จะปรากฏกายที่ศาลฎีกาฯในวันที่ 27 ก.ย. 2560 หรือไม่ ?

เพราะต้องไม่ลืมว่า คำพิพากษาคดีระบายข้าวจีทูจีโดยทุจริต ส่งผลสะเทือนอย่างมากต่อคดีไม่ระงับยับยั้งความเสียหายในโครงการรับจำนำข้าวอย่างเลี่ยงไม่ได้

ณ ถึงวันนี้ (26 ก.ย. 2560) สื่อหลายสำนักอ้างแหล่งข่าวระดับสูงของพรรคเพื่อไทย รวมถึงทนายความผู้รับมอบอำนาจจาก น.ส.ยิ่งลักษณ์ ในคดีนี้ ยืนยันตรงกันว่า ‘นารีขี่ม้าขาว’ ยังไม่ส่งสัญญาณ หรือติดต่อกลับมาเพื่อมารับฟังคำพิพากษาแต่อย่างใด

ทั้งนี้หากพิจารณาร่าง พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ฉบับที่ .. พ.ศ. …. (ต่อไปนี้จะเรียกว่า พ.ร.บ.คดีอาญานักการเมือง) บัญญัติถึงมาตราชี้เป็นชี้ตายคดีนี้ ได้แก่ มาตรา 25 วรรคสอง สรุปได้ว่า มิให้นับระยะเวลาที่จำเลยหลบหนีเป็นส่วนหนึ่งของอายุความ หรืออธิบายสั้น ๆ คือ หากจำเลยหลบหนีอายุความจะหยุดลง และจะนับใหม่ต่อเมื่อมาเข้าสู่กระบวนการในชั้นศาล

และมาตรา 61 สรุปได้ว่า กรณีจำเลยไม่ได้ถูกคุมขังเป็นผู้อุทธรณ์ จำเลยจะยื่นอุทธรณ์ได้ต่อเมื่อแสดงตนต่อเจ้าพนักงานศาลในขณะยื่นอุทธรณ์ มิฉะนั้นให้ศาลมีคำสั่งไม่รับอุทธรณ์ หรืออธิบายสั้น ๆ คือ หากศาลมีคำพิพากษา จำเลยต้องเป็นผู้ยื่นอุทธรณ์ด้วยตัวเอง

ปัจจุบันร่าง พ.ร.บ.คดีอาญานักการเมือง ฉบับใหม่ยังไม่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ดังนั้นจึงถือว่าไม่มีผลบังคับใช้ และยังคงใช้ พ.ร.บ.คดีอาญานักการเมืองฉบับเก่า ที่ไม่หยุดอายุความแม้จำเลยหลบหนี และมอบหมายให้ทนายยื่นอุทธรณ์คำพิพากษาแทนได้

อายุความคดีนี้คือ 15 ปี หากศาลฎีกาฯมีคำพิพากษาคดีนี้แล้ว ยังคงใช้ พ.ร.บ.คดีอาญานักการเมืองฉบับเก่าอยู่ แม้จำเลยจะไม่มาฟังคำพิพากษา อายุความจะถูกนับไปเรื่อย ๆ จนหมดลง และ น.ส.ยิ่งลักษณ์ สามารถกลับมาประเทศไทยได้อีก โดยไม่ต้องรับผิดแต่อย่างใด

อย่างไรก็ดี น.ส.ยิ่งลักษณ์ ยังคงมีชนักติดหลังอีกหลายคดีในชั้นการไต่สวนของ ป.ป.ช. ดังนั้นอาจเป็นไปได้ว่า แม้คดีจำนำข้าวจะยุติลงแล้ว แต่อีกหลายคดีที่เหลือค่อนข้างเป็นคดีใหญ่ และสำคัญ ใช้วงเงินงบประมาณค่อนข้างมาก น.ส.ยิ่งลักษณ์ จึงจำเป็นต้องประเมินสถานการณ์อีกครั้งหนึ่ง ก็เป็นไปได้

ดังนั้นผลของคำพิพากษาในวันที่ 27 ก.ย. 2560 นี้ จะเป็นตัวบ่งชี้ทุกสิ่งว่าตระกูล ‘ชินวัตร’ จะเดินเกมอย่างไรต่อในทางการเมือง ?

อ่านประกอบ :

จารึกชื่อไว้ในแผ่นดิน!บทสุดท้ายอัยการชี้ ‘ปู’ลอยตัวเหนือปัญหาทั้งที่ชาติเสียหายไม่ได้

ไม้ตายสุดท้ายอัยการ!เปลือยจีทูจีเก๊-ไม่สอบ 'เสี่ยเปี๋ยง'ชนวนเอาผิด‘ปู’ ไม่ยับยั้งทุจริต

‘ยิ่งลักษณ์’ขอ ปชช.อย่ามาให้กำลังใจวันตัดสินคดีข้าว 25 ส.ค. ป้องเกิดเหตุจากผู้ไม่หวังดี

ยกบัญญัติUN!อัยการชี้ฟ้องคดี‘ปู’พ่วงทุจริตถูกแล้ว-บิ๊ก ป.ป.ช.บอกไร้โกงแค่เข้าใจไปเอง

คำแถลงอัยการปิดคดีข้าวยกคำท้วงติงสารพัดหน่วยงานชี้‘ปู’ไม่จริงจังป้องทุจริต-ชาติเสียหาย

ลำดับเหตุการณ์สอบจำนำข้าวฉบับอัยการ-ป.ป.ช. เร่งรัดส่งฟ้องตาม‘ปู’กล่าวหาจริงหรือ?

อัยการยันฟ้องถูกต้อง-ชี้ประเด็นเสียหายแล้ว หลัง‘ปู’งัดปมไร้หลักฐานทุจริตสู้คดีข้าว

คำแถลงอัยการปิดคดีข้าวยกคำท้วงติงสารพัดหน่วยงานชี้‘ปู’ไม่จริงจังป้องทุจริต-ชาติเสียหาย

เหมือนนำชาติเดิมพันความหายนะ!อัยการชี้ ‘ปู’รู้คำเตือนสารพัดหน่วยดี แต่ไม่หยุดจำนำข้าว

เจาะแฟ้มแถลงปิดคดีอัยการ!เบื้องหลังนำสำนวนจีทูจีเก๊รวมคดี‘ปู’-หัวใจสำคัญทำชาติเจ๊ง?

แม้วคิดปูทำ!อัยการชี้จำนำข้าวไร้งานวิจัยรองรับ แค่หาเสียงชาวนาเพื่อต้องการชนะเลือกตั้ง

คำแถลงอัยการปิดคดีข้าวยกคำท้วงติงสารพัดหน่วยงานชี้‘ปู’ไม่จริงจังป้องทุจริต-ชาติเสียหาย

ย้อนมหากาพย์จำนำข้าว(1):จากนโยบายช่วยชาวนาจนนายกฯถูกฟ้อง ทำขาดทุน-ชาติเสียหาย?

ย้อนมหากาพย์จำนำข้าว(2):อภิปรายจีทูจีฉาว-ป.ป.ช.ยกเหตุสอบเดี่ยว จุดตาย‘ยิ่งลักษณ์’?

ยกคำกล่าว'สัญญา ธรรมศักดิ์'แจงศาล! แถลงปิดคดีข้าว‘ปู’ฉบับเต็ม “ดิฉันไม่ได้ทำอะไรผิด"

ร่ำไห้กลางศาล!‘ปู’ครวญตกเป็นเหยื่อการเมือง-ขอตัดสินเป็นธรรมไม่ฟังคำชี้นำใคร