“ผุสดี คีตวรนาฎ” บก.ซิงจงเอี๋ยน เล่าเรื่อง “นสพ.จีน” ไม่มีวันตาย!

"...ขณะนี้ คนเรียนภาษาจีนกันเยอะ พยายามศึกษาจีน ไปเรียนเมืองนอกก็มาก ไปเรียนในเมืองจีนก็เยอะ  ในที่สุดก็น่าจะอยู่ได้ ไม่เชื่อว่าหนังสือพิมพ์จีนจะล้มหายตายจากไป"

ธุรกิจหนังสือพิมพ์ภาษาจีนอยู่คู่สังคมไทยมาอย่างยาวนาน นับจากยุคสมัยก่อนกรุงเทพฯ มาสู่เผด็จการทหาร ผ่านยุครุ่งเรือง มาจนถึงยุคโรยราในปัจจุบัน  ...ท่ามกลางสื่อโซเชียลฯ ดิจิทัล   หนังสือพิมพ์จีนยังคงยืนหยัด ไม่ล้มหายตายจากไปไหน

สำนักข่าวอิศรา นำเสนอเรื่องราวและประวัติศาสตร์ของหนังสือพิมพ์จีนในประเทศไทย ผ่านเรื่องเล่าและประสบการณ์ของ “ผุสดี คีตวรนาฎ” บรรณาธิการผู้พิมพ์ผู้โฆษณาหนังสือพิมพ์ซิงจงเอี๋ยน  มาฝากคุณผู้อ่านในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ปีใหม่จีน
……………

@ ประวัติศาสตร์หนังสือพิมพ์จีนในเมืองไทย เป็นมาอย่างไรครับ

อาจจะพูดได้ว่า หนังสือพิมพ์จีนในเมืองไทยมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่าหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษหรือหนังสือพิมพ์ไทย เพราะคนจีนเข้ามาอยู่ในเมืองไทยนานแล้ว ก่อนกรุงเทพฯเสียอีก ยุคแรกๆ คนจีนเป็นคนทำ

แต่มายุคพี่ เริ่มมีคนจีนที่เกิดในเมืองไทยเป็นคนทำ เพราะการเรียนภาษาจีนเฟื่องฟูอยู่หลายปี หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่จีนเป็นประเทศชนะสงคราม ช่วงนั้นมีการเปิดโรงเรียนจีนทั่วประเทศ บรรดาพ่อค้าวาณิช ยังคงรักบ้านเกิด รักวัฒนธรรมจีน รักภาษาจีน จึงออกเงินตั้งโรงเรียนจีนจำนวนมาก

ทว่า มาถึงช่วงที่มีปฏิวัติบ่อยๆ ปฏิวัติทีไร ปิดโรงเรียนจีน ปิดหนังสือพิมพ์จีน พี่เข้ามาในยุคที่เขาปิดหนังสือพิมพ์จีนไปเกือบหมด

@ จำได้มั๊ยครับว่าช่วงนั้นมีกี่ฉบับครับ

ก่อนจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ปฏิวัติ มีหนังสือพิมพ์อยู่หลายฉบับ แต่ที่ขายดีที่สุดชื่อว่า “กวงฮั้ว” อยู่ตรงสามแยกวัดเกาะ อีกฉบับคือ “ตงง้วน” 2 ฉบับนี้ขายดีมาก หนังสือพิมพ์ไทยไม่มีทางเทียบได้ เพราะคนไทยยังไม่ค่อยอ่านหนังสือพิมพ์ แต่คนจีน พ่อค้า ชาวบ้าน เขาสนใจเรื่องการบ้านการเมือง

เรียกได้ว่าช่วงนั้นไม่ต้องอาศัยโฆษณาเลย แล้วก็มี “ซิงเสียนเยอะเป้า” และ “สากล” ของรัฐบาลไต้หวัน แต่ขายไม่ดี เกือบจะต้องปิดตัวเอง กระทั่ง ปี 2500 จอมพลสฤษดิ์ ปฏิวัติ ก็สั่งปิดหนังสือพิมพ์จีน แต่เลือกปิดฉบับที่เฟื่องฟู มีผู้อ่านเยอะๆ โดยกล่าวหาว่าพวกนี้เป็นคอมมิวนิสต์

หลังจากรัฐบาลสฤษดิ์ปิด 2 ฉบับใหญ่ คือกวงฮั้วและตงง้วน หนังสือพิมพ์จีนก็ค่อยๆฟื้นขึ้นมาได้ หนึ่งในนั้นคือ “ตงฮั้ว” ที่เดิมเป็นรายสัปดาห์ เป็นหนังสือชาวบ้าน มีรูปโป๊นิดหน่อย ก็เปลี่ยนตัวเอง ด้วยการทิ้งนโยบายและภาพลักษณ์เก่าๆ มาเป็นหนังสือพิมพ์รายวัน และเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว อีกฉบับที่เกิดขึ้นหลังปฏิวัติ คือ “เกียฮั้ว” ศิรินคร อยู่ตรงถนนเสือป่า

หลังปฏิวัติยุคสฤษดิ์ จึงมีหนังสือพิมพ์จีน 4 ฉบับ คือ เกียฮั้ว ตงฮั้ว ซิงเสียนเยอะเป้า และสากล อยู่ยาวมาประมาณเกือบ 20 ปี ซึ่งเป็นยุคทองของหนังสือพิมพ์จีน มีคนเกิดเมืองไทย อ่านภาษาจีน เขียนภาษาจีนได้ ก็เข้ามาทำงานใน 4 ฉบับนี้ เจ้าของก็โกยรายได้กันมีสุขเลย รายได้ดี โฆษณาก็ดี

@ ยุคทองหาข่าวจากไหนกันครับ

ก็เหมือนนักข่าวไทย ยุคนั้นไม่มีการเจาะข่าว วันๆ วังปารุสฯ แถลงข่าวก็ไป หรือไปทำเนียบฯ 2 อาทิตย์ครั้ง มีแถลง นักข่าวก็ไป

กระทั่งยุคไทยเปิดสัมพันธ์กับจีน ตงง้วนจากเดิมที่ถูกปิดไป แต่เจ้าของยังอยู่ เขาก็วิ่งเต้นอยากจะเปิด เป็นยุคจอมพลประภาส จารุเสถียร เป็นใหญ่ในกระทรวงมหาดไทย

ในเมื่อจะคบกับจีนแล้ว ก็จะต้องมีหนังสือพิมพ์ที่ถือว่าใกล้ชิดกับจีน ซึ่งตงง้วนที่ถูกปิดค่อนข้างเอนไปทางจีน สุดท้ายก็ได้เปิด หลังจากถูกปิดไปประมาณ 17 ปี ก่อนที่ไทยจะเปิดสัมพันธ์กับจีนในปี 1975

เกร็ดความรู้อย่างที่หลายคนไม่รู้คือ สำหรับตงง้วน เดิมอ่านออกเสียงเป็นแต้จิ๋ว แต่พอเปิดใหม่เพิ่มตัวอักษรใหม่เข้าไปคือคำว่าซิง เป็น “ซิงตงง้วน” แต่อ่านเป็นภาษาจีนกลางคือ “ซิงจงเอี๋ยน” นั่นเอง

สุดท้ายซิงตงง้วนหรือซิงจงเอี๋ยนก็เปิด ซึ่งยังมีผู้อ่านรุ่นเก่าจากตงง้วน ในสายตาผู้อ่านหนังสือพิมพ์ มีภาพลักษณ์ค่อนข้างที่สนับสนุนจีนแดง ซึ่งต่อมาแค่ปีเดียวในยุคคุณธานินทร์ กรัยวิเชียร สมัคร สุนทรเวช อยู่มหาดไทย ก็ปิดหนังสือพิมพ์ทุกฉบับ ปิด 3 วัน แต่ก็ทยอยเปิดทีละฉบับ

สำหรับซิงเสียนเยอะเป้า ซึ่งตอนนั้นพี่เข้าไปทำงานแล้ว ว่ากันว่า คุณสมัครมีแบล็คลิสต์อยู่ 10 กว่าคน ถ้าจะเปิดต้องเอา 10 กว่าคนนี้ออกถึงจะเปิดได้ ซึ่งพี่เป็นหนึ่งในนั้นที่ถูกออกจากซิงเสียนในตอนนั้น (หัวเราะ)

ทั้งๆที่ผู้อำนวยการรักพวกเรา ชื่นชมมาก แต่ก็บอกว่ามีความจำเป็น แต่ไม่นาน คุณเชาวน์วัศ สุดลาภา เลขาจอมพลประภาส ก็ร่วมกับพ่อค้าคนจีน เปิดหนังสือพิมพ์จีนรายวันอีกฉบับหนึ่ง อยู่ตรงหัวถนนสี่พระยา ชื่อว่า “ตังนั้ม” แต่ก็อยู่ได้ไม่กี่ปี การเงินมีปัญหาก็เลิกกิจการ

ส่วนซิงจงเอี๋ยน เปลี่ยนมือคนบริหารมาหลายช่วง มาถึงรุ่นพี่ก็บริหารอยู่ 10 กว่าปี จนธนาคารกรุงเทพ สนใจซื้อหุ้นใหญ่ กลายเป็นหนังสือพิมพ์จีนที่อยู่ยาวนานที่สุด 78 ปี ตั้งสมัยญี่ปุ่นรุกรานจีน 1981 ก่อตั้งแล้วก็ถูกปิดไป 10 กว่าปี ก่อนจะมาเป็นซิงจงเอี๋ยน

@ อะไรคือลักษณะพิเศษที่ทำให้หนังสือพิมพ์จีนยังยืนอยู่ได้

ลักษณะพิเศษของหนังสือพิมพ์จีนไม่ว่ายุคสมัยจะเปลี่ยนไปอย่างไร แต่การบริหารของวงการหนังสือพิมพ์จีนค่อนข้างจะยึดติดกับประเพณีเก่าๆ เช่น การจัดจำหน่ายจะไม่ค่อยมีวางแผน จะไม่มีหนังสือพิมพ์จีนเหลือกลับมา ต้องซื้อขาดจากที่โรงพิมพ์

คนขายจะต้องรู้ว่าวันๆ หนึ่งมีคนมาซื้อกี่ฉบับ มีขาประจำ ไม่นิยมซื้อเผื่อ หลายคนบ่นว่าตามแผงหนังสือไม่เห็นมีเลย นั่นเป็นเพราะเขาไม่มีนโยบายไปวางแผง

ลักษณะอีกอย่างคือ มีทั้งความร่วมมือและไม่ค่อยสามัคคีกัน ทำให้ต่างคนต่างอยู่ ก็ค่อนข้างลำบาก เช่น หนังสือพิมพ์บางฉบับอยากขึ้นราคา แต่ก็ไม่กล้าขึ้น เพราะมีบางฉบับไม่อยากขึ้น กลัวขึ้นแล้วขายได้น้อยลง

ค่าโฆษณาก็เช่นกัน หลายฉบับบอกว่าควรขึ้น แต่ก็ไม่สามารถขึ้นได้ เพราะบางฉบับก็ไม่ขึ้น ราคาก็ค่อนข้างเท่ากัน อาทิ หน้าอวยพรเต็มหน้ากำหนดเลย ถ้าเป็นสีก็เก็บ 15,000 บาท ถูกมาก ใครก็ไม่กล้าเก็บแพงกว่านี้ แต่ถ้าเป็นโฆษณาสินค้า ต่างคนก็ต่างกำหนด แต่ราคาก็ใกล้เคียงกัน

เรียกได้ว่าค่าหนังสือพิมพ์ ค่าโฆษณา ไม่ได้มีการปรับปรุงเลย ส่วนการจัดจำหน่าย ตลอดเวลาที่ผ่านมา มีสมาคมผู้จัดส่งหนังสือพิมพ์จีน แต่ตอนนี้สมาคมก็ง่อนแง่น อ่อนแอมากแล้ว ไม่ค่อยมีอิทธิพลเท่าไหร่ จากหลายสิบปีก่อนที่มีอิทธิพลมาก

@ ทุกวันนี้กองบรรณาธิการทำงานกันอย่างไร

ต้องหันหน้าไปหาคนจีนจากแผ่นดินใหญ่ จากกองพล 93 ไม่มีคนหรอก คนไทยเชื้อสายจีน ภาษาจีนก็ไม่ไหวแล้ว ซึ่งเป็นปัญหาของหนังสือพิมพ์จีนขณะนี้ กองบรรณาธิการมี แต่น้อย คนหนึ่งทำหลายหน้า จึงจำเป็นต้องหาคนจากแผ่นดินใหญ่มาทำ พวกนี้ก็เก่ง เรียนภาษาไทยประมาณ 1 ปี ก็สามารถแปลข่าวจากไทยเป็นจีนได้

@ เน้นทำข่าวประเภทไหนเป็นหลักครับ

ส่วนใหญ่ข่าวหน้า 1 จะเป็นข่าวการเมืองระหว่างประเทศ แต่หากเกิดเหตุการณ์ใหญ่ในประเทศไทยก็จะเอาเรื่องประเทศไทยขึ้นหน้า 1 แต่โดยทั่วไป หน้า 1 เป็นข่าวต่างประเทศ ให้ความสำคัญที่สุดคือข่าวของประเทศจีน

แต่อย่างที่บอก หนังสือพิมพ์จีนทุกวันนี้ใช้คนน้อยมาก เมื่อก่อนใช้ 4-5 คน แปลข่าวจากเอเอฟพี แปลจากภาษาอังกฤษมาเป็นจีน แต่ทุกวันนี้ไม่ต้อง สำนักข่าวจีนซินหัวมีหมด เน้นแปลข่าวเป็นหลัก ไม่ได้ออกไปหาข่าว ทางอสมท. กรมประชาสัมพันธ์ ก็ส่งข่าวมา ใช้ข่าวทางการ

ส่วนรายได้ก็ไม่ได้เพิ่มเท่าไหร่ อยู่ในระดับทรงๆ ผู้อ่านก็ทรงๆ คนอ่านส่วนใหญ่เป็นไต้หวัน คนแผ่นดินใหญ่ที่มาอยู่ มาลงทุนทำมาหากินในเมืองไทย

@ ทุกวันนี้เหลือกี่ฉบับแล้วครับ

 6 ฉบับคือ “ซิงจงเอี๋ยน” นายทุนคือแบงก์กรุงเทพฯ “เอเชีย” นายทุนเป็นคนจีนในเมืองไทย “เกียฮั้ว” คนไทยเชื้อสายจีนเป็นนายทุน “ซินเสียน” ผู้ถือหุ้นใหญ่ก็เป็นทุนจีน ขณะที่ “สากล” คือไต้หวัน ส่วน “ตงฮั้ว” เป็นฉบับเดียวที่รอดเข้าไปในตลาดหุ้นได้ จากยุคทองรายได้ดีมีสุข วันนี้ค่อยๆ ตกลงมา

@ จะอยู่รอดไหมครับ หรือต้องปล่อยให้ล้มหายไปตามสภาพ

คำถามนี้ ตอนพี่เข้ามาวงการใหม่ๆเมื่อ 40 กว่าปีก่อน ก็มีคนถามนะ (หัวเราะ) หลายคนเชื่อว่าหนังสือพิมพ์จีนแย่แล้ว อยู่ไม่ได้แล้ว ทุกวันนี้ก็ยังมีอยู่ 6 ฉบับ แต่น่าจะขยายตลาดได้มากกว่านี้ เพียงแต่ไม่ค่อยมีคนเอาจริงเอาจัง

แต่ที่อยู่มาจนทุกวันนี้ เพราะเขาก็มีเงื่อนไขว่ามีสมาชิกประจำ ไม่ต้องไปขวนขวายมาก ทำแบบสบายๆ แต่พี่เชื่อว่าในขณะนี้ คนก็เรียนภาษาจีนกันเยอะ พยายามศึกษาจีน ไปเรียนเมืองนอกก็มาก ไปเรียนในเมืองจีนก็เยอะ

ฉะนั้นในที่สุดก็น่าจะอยู่ได้ ไม่เชื่อว่าหนังสือพิมพ์จีนจะล้มหายตายจากไป มันต้องเหลือน่า แต่ 6 ฉบับ อาจจะเหลือ 4 ฉบับ และอาจจะอยู่ได้อีกยาวนาน ถ้าอยู่ไม่ได้ก็เปลี่ยนมือ

@ หนังสือพิมพ์จีนมีผลกับการเรียนการสอนภาษาจีนในไทยไหมครับ

มีผลมาก นโยบายรัฐบาลในยุคก่อนๆ ผู้นำเราเดินตามอเมริกา ก็ไม่ค่อยให้มีการเรียนภาษาจีน โรงเรียนสอนภาษาจีนซึ่งเคยมีอยู่ 500 กว่าโรงเรียน ถูกกำหนดเหลือแค่ 100 กว่าโรงเรียน หรือก่อนปฏิวัติเรียนกี่ชั่วโมงก็ได้ แต่หลังปฏิวัติบอกว่าเรียนได้อย่างมาก 2 ชั่วโมง

เมื่อเปิดสัมพันธ์ไทย-จีน ยิ่งแล้วใหญ่ ลดเหลือ 1 ชั่วโมง ทำให้การเรียนภาษาจีนในโรงเรียนสอนภาษจีน เป็นการเรียนที่สูญเปล่า แม้ปัจจุบันจะเปิดให้มีหลักสูตรภาษาจีนกันคึกคัก แต่พี่คิดว่าเป็นการดำเนินนโยบายไม่ถูกต้อง

@ ไม่ถูกต้องยังไง

เพราะได้แต่ชื่อว่าสอนภาษาจีน อาทิตย์หนึ่ง 1-2 คาบ ซึ่งไม่ค่อยได้ผล เรียนไปสูญเปล่า เพราะภาษาจีนไม่ใช่ภาษาที่เรียนง่าย ต้องใช้เวลา จึงส่งผลให้กว่า 20 ปีมานี้ บุคลากรหนังสือพิมพ์จีนขาดแคลนมาก ไม่สามารถหาคนรุ่นใหม่มาทำงานได้

@ ส่วนตัวพี่ผุสอยู่ในวงการหนังสือพิมพ์มากี่ปีแล้ว

อยู่ในวงการมากว่า 52 ปี เริ่มแรกจบใหม่ ปี 2506 เข้ามาในวงการทั้งในหนังสือพิมพ์ไทย อังกฤษ และจีน ซึ่งล้วนแต่เกี่ยวกับภาษาจีน แต่ใหม่ๆภาษาจีนยังไม่ค่อยเก่ง แต่ได้พี่ๆสอน ให้โอกาสเราฝึก

พี่เข้ามาในวงการช่วงยุคเผด็จการ เห็นอะไรมาเยอะ เห็นคนขึ้นและลงจากอำนาจมามาก จำได้ว่าพี่เข้ามา จอมพลจอมพลสฤษดิ์นอนป่วยอยู่ที่โรงพยาบาลพระมงกุฎฯ ยังต้องไปทำงานที่โรงพยาบาลเลย

จนกระทั่งท่านเสีย งานศพก็ต้องไป กระทั่งงานศพไม่กี่วัน ก็มีหนังสือพิมพ์ขุดคุ้ยเรื่องผ้าขาวม้าแดง สนุกมาก แท่นพิมพ์แทบจะพัง

@ หาข่าวยากไหมครับ

จะว่ายากก็ยาก จะว่าง่ายก็ได้ ง่ายคือ ไม่มีประตูไปเจาะข่าวเลย มีแต่ข่าววังปารุสฯ ไม่เหมือนยุคหลังๆ ที่แตกต่างกันมาก จำได้เลยว่า วันแรกๆที่มาทำงาน หัวหน้าสั่งให้ไปทำข่าวทำเนียบฯ เราก็ไม่รู้ไง เดินดุ่ยเข้าไปในไทยคู่ฟ้าเลย ปรากฏว่าตำรวจถูกจับ โทษฐานที่ปล่อยให้เราเข้าไป

ยุคนั้นเข้าทำเนียบฯได้ไง แต่เราก็คิดว่าไปได้ เดินเข้าไปเลย ส่วนใหญ่อยู่กระทรวงต่างประเทศกับทำเนียบฯ สมัยก่อนไปนั่งอยู่ริมคลองผดุงกรุงเกษม ร้อนก็ร้อน รถแหล่งข่าววิ่งออกมา ใจบุญก็จอด คุย2-3 คำ บางคนไม่เปิดกระจกรถเลย เราก็นั่งฟรี (หัวเราะ) แต่ก็ผ่านมาได้ เป็นประสบการณ์จดจำถึงวันนี้

@ ทุกวันนี้ยังทำงานเป็นบก.ซิงจงเอี๋ยน

ค่ะ แต่ก็เขียนแต่คอลัมน์ ไม่ได้ไปบริหาร ตอนที่ขายหุ้นไป พี่บอกว่า ไม่บริหารนะ เราก็คิดว่าธนาคารเป็นธุรกิจที่ใหญ่ คงจะสามารถทำให้เป็นธุรกิจหนังสือพิมพ์จริงๆให้หลุดพ้นจากประเพณีเก่าๆของหนังสือพิมพ์จีน ที่ไม่เห็นความสำคัญของโฆษณา ซึ่งปัจจุบันก็มีรายได้จากโฆษณา จำนวนจำหน่าย 

ทุกวันนี้ หนังสือพิมพ์ก็อยู่ได้ในสังคมจีนในเมืองไทย ลงข่าวพ่อค้าจีน สมาคมจีนที่มีเป็นร้อยๆ สมาคม เขาก็มีประธานสมาคม วันเกิดประธานก็มาลงข่าว วันเกิดสมาคมก็ลงข่าว เป็นข่าวสังคม 2 หน้าเต็มๆ  คนเปิดอ่านไม่ได้เปิดอ่านการบ้านการเมืองเท่าไหร่ แต่เปิดอ่านว่าหน้านี้มีข่าวฉันหรือเปล่า

ฉะนั้น ยังมีคนติดหนังสือพิมพ์จีนอยู่ เพราะหนังสือพิมพ์ไทย หนังสือพิมพ์ฝรั่งไม่ค่อยลงหรอก มีแต่หนังสือพิมพ์จีนที่มีการบริการ หนังสือพิมพ์จีนจึงยังมีความสำคัญอยู่ ไม่ถึงกับล้มหายตายจากกันไป พี่มั่นใจ 

 ขอบคุณภาพหนังสือพิมพ์ภาษาจีน : http://www.mediainsideout.net (สงวน คุ้มรุ่งโรจน์)