“ปริญญา” เสนอปัดฝุ่นสอนวิชาหน้าที่พลเมือง ขยายเนื้อหาให้มากกว่าตำรา

อาจารย์นิติศาสตร์ มธ.  ระบุ ที่ผ่านมาเราสอนแค่สิทธิ หน้าที่ตามประชาธิปไตย มีการเรียกร้องแต่ไม่ได้พูดถึงความรับผิดชอบ แนะปรับกระบวนการสอนแบบปฏิบัติ เริ่มตั้งแต่อนุบาล-ผู้ใหญ่ เลยไปถึงการศึกษานอกโรงเรียน เชื่อจะย่นระยะเวลาพัฒนาประชาธิปไตยได้

รศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล รองอธิการบดีฝ่ายการนักศึกษา และอาจารย์ประจำภาควิชากฎหมายมหาชน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในฐานะรองประธานคณะกรรมการพัฒนการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมือง (Civic Education)ให้สัมภาษณ์ถึงแนวคิดของคณะกรรมการฯ ชุดนี้  ที่มีรศ.ธงทอง จันทรางศุ เลขาธิการสภาการศึกษา เป็นประธาน ว่า หัวใจสำคัญคือ อบรมสั่งสอนความเป็นประชาธิปไตยด้วยการฝึกฝนให้ผู้เรียนรู้จักเคารพ ผู้อื่น เคารพกติกา และเริ่มต้นที่ตัวเอง

ในฐานะรองประธานคณะกรรมการฯ กล่าวถึงการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมืองว่า ประชาธิปไตยเป็นเรื่องที่ฝืนธรรมชาติ ปลาใหญ่ต้องกินปลาเล็ก คนทุกคนไม่เท่ากัน แต่ประชาธิปไตยบอกให้ทุกคนต้องเท่ากัน และมีกติกาเพื่อให้คนอ่อนแอสามารถอยู่ได้ เช่น การเข้าคิวที่สามารถให้คนอ่อนแอ ตัวเล็กสามารถรับสิทธิได้ด้วย ดังนั้นประชาธิปไตยต้องเป็นเรื่องที่ต้องฝึกฝน ให้คนมองคนเสมอภาคกัน ใช้กติกาและเคารพกติกาแก้ปัญหา ฝึกให้อดทนต่อสิ่งที่แตกต่างไปจากเรา ให้ทุกคนปกครองกันเองและอยู่ร่วมกัน

“สังคมไทยยังมองคนในความสัมพันธ์แบบแนวดิ่ง ต้องปรับโดยฝึกฝนให้ยอมรับความแตกต่าง และเคารพเห็นคนอื่นเท่าเทียมกันด้วย ปัญหาทุกวันนี้ล้วนเกิดมาจากทุกคนไม่เคารพผู้อื่นและไม่เคารพกติกาที่มีอยู่ เราไม่เคยถูกฝึกเรื่องเหล่านี้ จำเป็นอย่างเร่งด่วนจากนี้จะอยู่ร่วมบ้านกันอย่างไร ไม่ให้ฆ่าและเผาบ้านกันอีก” รศ.ดร.ปริญญา  กล่าว และว่า ที่ผ่านมาเหตุการณ์เลวร้ายมาก ต้องตั้งหลักกันใหม่ ทำเรื่องการศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง ประเทศไทยมีต้นทุนที่พร้อมจะทำเรื่องนี้ เพราะมีบทเรียนเหตุการณ์ทั้ง 14 ตุลาฯ 2516, 6 ตุลาฯ 2519, พฤษภาทมิฬ 2535 และล่าสุดก็เกิดขึ้นอีก เราไม่เคยเรียนรู้การอยู่ร่วมกันอย่างไรในความแตกต่างที่เกิดขึ้น สังคมไทยขาดการเคารพผู้อื่นและเคารพกติกา เราไม่เคยฝึกคนไทยเรื่องนี้ จึงทำให้เกิดความขัดแย้ง แตกแยก และการฆ่ากัน ตัดสินปัญหาโดยใช้กำลัง

รศ.ดร.ปริญญา กล่าวด้วยว่า วิชาหน้าที่พลเมืองต้องกลับมาสอนกันใหม่ และขยายจัดการเนื้อหาให้มากกว่าตำราทฤษฎี ที่ผ่านมาเราสอนแค่สิทธิ หน้าที่ตามประชาธิปไตย มีการเรียกร้อง แต่เราไม่ได้พูดถึงการมีความรับผิดชอบ ดังนั้นกระบวนการสอนแบบปฏิบัติควรเริ่มตั้งแต่ในห้องเรียน ตั้งแต่เด็กอนุบาลจนถึงระดับผู้ใหญ่ รวมทั้งการศึกษานอกโรงเรียนด้วย

“การศึกษาจะช่วยร่นระยะเวลาพัฒนาการของประชาธิปไตยได้ เชื่อว่าการมีประชากรเพียง 25% ที่มีความเป็นพลเมือง จะเป็นพลังที่เพียงพอต่อการผลักดันให้ประชากรทั้งหมดมีความเป็นพลเมืองได้ด้วย เปรียบเหมือนกับลูกในบ้านที่อยู่ใต้การปกครองของ พ่อ แต่วันหนึ่งที่พ่อไม่อยู่แล้วลูกๆ ก็ฆ่ากัน เพื่อแย่งบ้านและแย่งสมบัติกัน ถ้าไม่ฝึกเด็กให้รู้จักเป็นผู้ใหญ่ที่รู้จักการปกครองตนเอง เคารพซึ่งกันและกัน เคารพสิทธิ เคารพหน้าที่ของกันและกัน ก็จะฆ่ากัน ที่ผ่านมาประชาธิปไตยไทยไม่เคยถูกปกครองโดยประชาชน แต่เป็นการปกครองโดยนักการเมือง ส.ส.ที่ผ่านการเลือกตั้งรในะบบอุปถัมภ์”

รศ.ดร.ปริญญา กล่าวด้วยว่า  มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ทดลองจัดสอนวิชาหน้าที่พลเมืองให้กับนักศึกษาชั้นปีที่ 1 และการปฐมนิเทศนักศึกษาใหม่ที่ผ่านมาก็ชูประเด็นความเป็นพลเมืองปลูกฝังให้ นักศึกษาเคารพผู้อื่น-เคารพกติกา และมีความคิดจะจัดตั้งสำนักวิชาการกฎหมายและการเมืองระบอบประชาธิปไตย เพื่อเป็นศูนย์อบรมครูเพื่อสอนเรื่องนี้ด้วยแล้ว