- Home
- Thaireform
- ในกระแส
- “ครูสน” ชูกระจายอำนาจ หัวใจการปฏิรูป
“ครูสน” ชูกระจายอำนาจ หัวใจการปฏิรูป
ยัน ‘ปฏิรูป’ ปชช.ต้องเคลื่อนไหว อย่าหวังพึ่งแต่อานันท์-ประเวศ ด้านปรีดา คงแป้น เปรียบ คสป. เป็นเครื่องมือหนุนเสริมให้ชาวบ้านได้ 'นพ.วิชัย' ชี้ระบบสวัสดิการ-ประกันสังคมต้องเร่งทำ 'เนาวรัตน์' มองกระบวนการสมัชชาสร้างให้ชุมชนจริงจัง จริงใจร่วมแก้ปัญหา
วันที่ 25 มีนาคม สมัชชาปฏิรูประดับชาติ ครั้งที่ 1 จัดเวทีล้อมวงคุยกัน “รวมพลังปฏิรูปประเทศไทย” ณ ห้องประชุมปฏิรูป 1 อิมแพค เมืองทองธานี โดยมีนายแพทย์วิชัย โชควิวัฒน กรรมการปฏิรูป และกรรมการสมัชชาปฏิรูป นายเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ คณะกรรมการสมัชชาปฏิรูป และคณะกรรมการเครือข่ายศิลปินเพื่อการปฏิรูป นางศิรินา โชควัฒนา ปวโรฬารวิทยา ประธานคณะกรรมการนักธุรกิจสตรี หอการค้าไทย นางสมบุญ สีคำดอกแค เครือข่ายกลุ่มผู้ป่วยจากการทำงานและสิ่งแวดล้อมฯ นางสาวเพ็ญภัค รัตนคำฟู นายกเทศมนตรีตำบลเกาะคา อ.เกาะคา จ.ลำปาง นายสน รูปสูง กรรมการเครือข่ายองค์กรชุมชนเพื่อการปฏิรูป คสป. และรองประธานสภาพัฒนาการเมือง นางปรีดา คงแป้น กรรมการสมัชชาปฏิรูป และผู้จัดการมูลนิธิชุมชนไท ร่วมเสวนา
หมอวิชัย จี้เร่งปฏิรูปประกันสังคม สวัสดิการผู้สูงอายุ
นายแพทย์วิชัย กล่าว ว่า กระบวนการของสมัชชาปฏิรูป เป็นกระบวนการที่ทำให้พลังทางสังคม ที่ประกอบไปด้วยอำนาจ 3 ส่วน คือ อำนาจรัฐ อำนาจเงิน และอำนาจของสังคมประชาชนทั่วไปมาอยู่ร่วมกัน ช่วยกันคิด ผลักดัน เพื่อให้ข้อเสนอ หรือมติเกิดขึ้นได้อย่างเป็นรูปธรรม
นายแพทย์วิชัย กล่าวถึงเรื่องระบบสวัสดิการ ประกันสังคมและสวัสดิการผู้สูงอายุต่อว่า เป็นเรื่องที่ควรทำ และต้องทำ ทิศทางของประเทศไทยเป็นประชานิยม นำเงินอนาคตมาใช้ แต่ทิศทางที่ควรจะเป็นคือ สวัสดิการสังคม ที่ไม่ใช่รัฐสวัสดิการ ต้องสร้างสวัสดิการให้กับประชาชน โดยที่คำนึงถึงความเป็นไปได้ เหมาะสม ทำให้ผู้ใช้แรงงานมีหลักประกันในอนาคต แต่ที่ผ่านมาองค์กรที่ดูแลด้านนี้ เป็นองค์กรภาครัฐ ทำให้ดูแลอย่างไม่ไปถึงผู้ใช้แรงงานอย่างแท้จริง
“ข้อ เสนอในการปฏิรูป คือจะต้องทำให้องค์กรเหล่านี้เป็นองค์กรอิสระและผู้ใช้แรงงานมีส่วนสำคัญใน การดูแลให้องค์กรนี้ทำงานได้ดี ซึ่งไม่ใช่เรื่องยากและมีความเป็นไปได้ที่ควรต้องทำมานานแล้ว แต่เพราะมีแรงต้าน รวมทั้งผู้ประกอบการยังไม่ให้ความสำคัญเพียงพอ ทำให้เกิดช่องว่างของประชาชนกับผู้ที่มีสิทธิเหนือกว่าแรงงานทั่วไป”
นายแพทย์วิชัย กล่าวด้วยว่า สังคมไทยเป็นสังคมผู้สูงวัย เนื่องจากปัจจุบันมีผู้สูงอายุเกิน 10% และจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จึงต้องจัดระบบให้ผู้สูงอายุไม่เป็นภาระของสังคม ให้ผู้สูงอายุสร้างพลังต่อสังคม โดยใช้ระบบการออม ซึ่งไม่ต้องลงทุนมาก ใช้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามามีบทบาท เพราะรัฐบาลกลางไม่มีทางที่จะจัดระบบต่างๆ ได้ทั้งหมด ฉะนั้น สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการกระจายอำนาจไปสู่ท้องถิ่น ให้ถึงชุมชนเลย และถึงภาคประชาชน เพื่อให้เกิดความเข้มแข็งขึ้น และไม่ตกอยู่ภายใต้อำนาจของเงินตรา
ศิลปินแห่งชาติ ประกาศขอกระชับพื้นที่
นายเนาวรัตน์ กล่าวว่า สังคมที่ไม่มีรากเหง้าวัฒนธรรม จะโหยหาวัฒนธรรม ดังนั้น การใช้ศิลปะในการเยียวยาสังคมที่แตกแยก ต้องมองเห็นคุณค่าทางวัฒนธรรม เพราะมองในทางเศรษฐกิจบ้านเราวัฒนธรรมที่ขายได้ น่าเชิดชูมากมาย แต่กลับมองไม่เห็น
“งาน ศิลปะเป็นงานที่เข้าถึงจิตใจคน ทำให้คนมีสุนทรียะขึ้น และสามารถบูรณะชุมชน จิตใจ และประเทศชาติได้ เพราะการพัฒนาประเทศชาติจะพัฒนาแค่โครงสร้างไม่ได้ แต่เนื่องจากรัฐหรือกระทรวงต่างๆ มีการบริหารงานแบบระบบ แต่สมัชชาทำงานกับประชาชน จึงเป็นเรื่องที่จะทำงานควบคู่กันได้ยาก สำหรับเรื่องศิลปวัฒนธรรมในภาคเอกชนสามารถผลักดันให้รุดหน้าไปได้มากกว่ารัฐ แต่ก็ยังขาดความร่วมมือจากภาคประชาชน”
นายเนาวรัตน์ กล่าว ต่อว่า รัฐบาลจริงจังแต่ไม่ค่อยจริงใจ แต่ประชาชนจริงใจแต่ไม่ค่อยจริงจัง ดังนั้น กระบวนการของสมัชชาจึงเป็นกระบวนการที่ที่ทำให้ชุมชนจริงจังและจริงใจ ข้อเสนอของทางเครือข่ายศิลปินฯ จึงต้องการพื้นที่ทางวัฒนธรรม พื้นที่ทางสื่อ ช่องทางทีวี 15% พื้นที่สื่อที่สร้างสรรค์ ให้คนมีสุนทรียะและมีจิตสำนึกสาธารณะ มีช่องทีวีอย่างน้อย 1 ช่อง ที่เป็นช่องศิลปะโดยเฉพาะ เพื่อเปิดพื้นที่ให้ศิลปินที่ไม่มีโอกาสได้เข้าสู่กระแสหลักของสังคม ปัจจุบัน
ในฐานะตัวแทนภาคเอกชน นางศิรินา กล่าวว่า เวทีสมัชชาฯ เป็นเวทีที่รับฟังปัญหาของทุกคนและมองว่าทุกปัญหาสามารถแก้ได้ สำหรับภาคเอกชนแล้วมองว่าไม่ยาก หากภาครัฐ และทุกฝ่ายร่วมมือกันจัดการ โดยเฉพาะประเด็นศิลปวัฒนธรรมเป็นเรื่องที่สำคัญ เพราะเป็นศาสตร์ที่สื่อถึงความเจริญของความสร้างสรรค์ และเป็นนวัตกรรมใหม่ ที่จะเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาไปสู่อุตสาหกรรม และเผยแพร่สิ่งดีๆ ส่งต่อกัน
ด้านนางสมบุญ กล่าวว่า เรื่องสุขภาพที่กระทบมาจากการพัฒนาอุตสาหกรรม โดยไม่ได้ป้องกันหรือรองรับเรื่องมาตรการความปลอดภัย เป็นเรื่องที่ต่อสู้กันมายาวนาน ซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้ใช้แรงงาน ทั้งเครื่องจักร และอันตรายจากสารเคมี แต่กฎหมายไม่ได้คุ้มครอง ต้องต่อสู้ เรียกร้องสิทธิเงินทดแทน และค่าเจ็บป่วยจากรัฐบาล
“ที่ ผ่านมาการวินิจฉัยทางการแพทย์ยังมีน้อย จึงต้องการให้พี่น้องคนจนสามารถเข้าถึงสิทธิ์ในการวินิจฉัยจากแพทย์ผู้ เชี่ยวชาญ เฉพาะทางโรคอาชีวะเวชศาสตร์และสิ่งแวดล้อม กองทุนทดแทนที่เป็นสิทธิ์ของคนงาน ฉะนั้น ข้อเสนอในระดับนโยบายสำหรับรายบุคคลต่อรัฐบาลที่ทางเครือข่ายฯ ต้องการ คือ ควรจะมีการตั้งสถาบันส่งเสริมความปลอดภัยอนามัยและสภาพแวดล้อมการทำงาน”
นางสาวเพ็ญภัค กล่าวว่า ที่ผ่านมาท้องถิ่นถูกมองแต่ในแง่ลบ ซึ่งในปัจจุบันสถานการณ์ได้เปลี่ยนไปมาก เนื่องจากประชาชนเข้ามามีบทบาทในเรื่องการตรวจสอบภาครัฐมากขึ้น ทำให้คอรัปชั่นลดลงเรื่อยๆ แต่อย่างไรก็ตาม ท้องถิ่นก็ยังมีปัญหาด้านความเข็มแข็งทางการเมือง ฉะนั้น คำตอบของการปฏิรูปที่แท้จริง จึงต้องทำให้ประชาชนเข้าใจหลักประชาธิปไตยในชุมชน เพื่อสร้างความเข็มแข็งให้กับการเมืองภาคประชาสังคม ทั้งนี้ เพื่อให้ประชาธิปไตยขับเคลื่อนต่อไปโดยประชาชน เพื่อประชาชน
นายกเทศมนตรี ตำบลเกาะคา กล่าวต่อว่า ปัญหาระดับท้องถิ่นบางเรื่อง หากรอให้รัฐบาล ซึ่งเป็นหน่วยงานรัฐที่มีโครงสร้างขนาดใหญ่ เทอะทะเข้าไปแก้ไขอาจไม่ทันการณ์ ฉะนั้น ควรให้อำนาจบริหารจัดการอยู่ในมือท้องถิ่น เพราะที่ผ่านมา แม้จะมีกฎหมายเรื่องการกระจายอำนาจ แต่ก็ไม่เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรมในทางปฏิบัติ เนื่องจากเรื่องดังกล่าวต้องขึ้นอยู่กับความจริงใจของรัฐบาลเป็นสำคัญ
ยันปฏิรูป ต้องกระจายอำนาจ ไม่ใช่ขยาย
ขณะที่นายสน กล่าวว่า การปฏิรูปประเทศไทย สิ่งสำคัญอยู่ที่จะต้องปฏิรูปจากล่างสู่บน โดยใช้พลังทางสังคม ใช้ปัญญา สันติวิธี และแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าควบคู่ไปกับการแก้ปัญหาระยะยาว สิ่งเหล่านี้เป็นหลักสำคัญที่ไม่สามารถละเมิดได้ เพราะไม่เช่นนั้น การปฏิรูปจะไม่มีทางสำเร็จได้อย่างแน่นอน
“ประเทศไทยจะต้องมีการกระจายอำนาจสู่ประชาชน ผมย้ำว่ากระจายอำนาจ ไม่ใช่การขยายอำนาจ อีกทั้งจะต้องยึดการปฏิรูปจากล่างสู่บนและใช้พลังทางสังคม ยกตัวอย่างเช่น เรื่องใดที่เป็นปัญหาของท้องถิ่นก็จัดเวทีสมัชชาระดับตำบลให้ผู้ที่เกี่ยว ข้องจากหน่วยงานต่างๆ เข้ามาร่วมแลกเปลี่ยน นอกจากนี้ เมื่อได้ข้อสรุปเกี่ยวกับแนวทางการแก้ปัญหา หน่วยงานนั้นๆ จะต้องบรรจุแนวทางดังกล่าวไว้ในแผนงาน”
นายสน กล่าวถึงการเคลื่อนพลังประชาชนแบบเหยาะๆ แหยะๆ ชนิดที่เจรจากับรัฐบาลแล้วได้กระดาษแผ่นหนึ่งก็ดีใจ แล้วเดินกลับไป อาจจำให้การปฏิรูปครั้งนี้อาจไม่เกิดผลเท่าที่ควร ฉะนั้น จะต้องเปลี่ยนความคิดของคนข้างล่างเสียก่อน อย่าไปฝากความหวังไว้ที่นายกอานันท์ หรือหมอประเวศอย่างเดียว
“หลายคนมองว่ารัฐบาลจับนายกอานันท์ หรือหมอประเวศใส่กระติ๊กน้ำแข็ง จนถึงจุดเยือกเย็นที่ไม่สามารถขยับได้ ฉะนั้น ภาคประชาชนชั้นล่างจะต้องเคลื่อนไหวและร่วมกันผลักดันการปฏิรูป โดยกำหนดบทบาทของนายกอานันท์และหมอประเทศ เป็นเพียงผู้นำทัพเท่านั้น ประการสำคัญ การเคลื่อนระดับล่างจะทำให้ประเทศเปลี่ยนแปลงได้อย่างแน่นอน”
นายสน กล่าวถึงหัวใจสำคัญของการปฏิรูปว่า อยู่ที่การกระจายอำนาจ ส่วนเรื่องปัญหาเรื่องที่ดิน น้ำ ฯ เป็นเพียงอาการเท่านั้น เพราะปัญหาที่แท้จริงเกิดจาการที่ประชาชนไม่มีอำนาจ ขณะเดียวกันจะต้องทำให้สภาประชาชนเข้มแข็ง เพราะหากไม่มีสภาดังกล่าว อำนาจก็จะไม่สามารถส่งต่อไปถึงมือประชาชนได้
นายสน กล่าวด้วยว่า กระแสปฏิรูปในขณะนี้ ยังไม่เกิดขึ้นมากนัก ชาวบ้านยังคำตั้งคำถามว่า จะมีการปฏิรูปเพื่ออะไร ซึ่งแตกต่างอย่างสิ้นเชิงกับกระแสการเมืองในช่วงใกล้ยุบสภา ที่ชาวบ้านสามารถจำจดสโลแกนของพรรคต่างๆ ได้ ทั้งนี้ เป็นเพราะคนรวยสร้างวาทกรรมให้ชาวบ้านนั้นท่องจำ
ด้านนางปรีดา กล่าวว่า ในภาพรวมของประเทศไทยสิ่งจะแก้วิกฤตของประเทศได้นั้น มีด้วยกัน 3 แนวทางคือ ปฏิวัติ ประท้วง ปฏิรูป โดยการปฏิรูปนั้น ถือเป็นหนึ่งในนวัตกรรมแก้ปัญหาสังคมที่ทุกคนจะต้องเรียนรู้ร่วมกัน ไม่ว่าจะนักวิชาการ ชาวบ้าน หรือหน่วยงาน
“วิธี การแก้ปัญหาของชาวบ้านมีด้วยกันหลากหลาย ทั้งพึ่งพาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นักการเมือง หรือคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ซึ่งคณะกรรมการสมัชชาปฏิรูปก็เป็นอีกหนึ่งเครื่องมือที่ในการแก้ปัญหาของชาว บ้าน อีกทั้งยังมีบทบาทช่วยเสริมหนุน ให้คนตัวเล็กตัวน้อยมีโอกาสในการสะท้อนปัญหาของตนเอง แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ประชาชนก็จำเป็นต้องลุกขึ้นมาต่อสู้ เพื่อตนเองด้วย ขณะเดียวกันผู้ในสังคมต้องตระหนักว่า หากไม่แก้ปัญหาดังกล่าว วิกฤตย่อมเกิดขึ้นและกระทบต่อผู้คนอย่างถ้วนหน้า”
นางปรีดา กล่าวต่อว่า สิ่งที่เป็นปัญหาเฉพาะหน้าที่จะต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน คือการคืนความเป็นธรรมให้กับพี่น้องประชาชนที่ติดคุกโดยไม่เป็นธรรม เช่น คดีบุกรุกที่ดินตนเอง โดยใช้กองทุนยุติธรรมเข้ามาดูแล อีกทั้งจะต้องมีการช่วยเหลือเยียวยาประชาชนที่ได้รับผลกระทบ เช่น กลุ่มผู้ได้รับสารแคดเมียมจากการทำเหมืองแร่ ส่วนการแก้ปัญหาระยะยาวก็จะต้องดำเนินการควบคู่กันไป จะต้องนำความเดือดร้อนของประชาชน ม้วนกลับไปเป็นประเด็นเชิงนโยบาย นำกฎหมายกับความจริงในพื้นที่มาพูดคุยบนโต๊ะเดียวกัน