กก.คสป. จวกรสก.อีแอบ ผูกขาดทางการค้า เอาเปรียบสาธารณชนอย่างโจ่งครึ่ม

ปรีดา เตียสุวรรณ์ แนะรัฐต้องแยกให้ชัด ซัด ‘ลูกอีแอบ’ เข้ามาเอาเปรียบสาธารณชน-ดันพวกพ้องนั่งเก้าอี้โจ่งครึ่ม ด้านผู้แทนฝ่ายการเมือง ชี้ผูกขาดการแข่งขันทางการค้าใน รสก. ต้นเหตุการบิดเบือนทางการค้า-ผลประโยชน์ทับซ้อน

วันที่ 10 ตุลาคม ที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นางอานิก อัมระนันทน์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคประชาธิปัตย์ นายปรีดา เตียสุวรรณ์ กรรมการสมัชชาปฏิรูป (คสป.) นายสรวิศ ลิมปรังษี ผู้พิพากษาศาลชั้นต้นประจำสำนักประธานศาลฎีกา ร่วมอภิปรายและแสดงความคิดเห็นในหัวข้อ “ร่างพระราชบัญญัติการแข่งขันทางการค้า (ฉบับที่...) พ.ศ....” ซึ่งจัดโดยคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) และแผนงานส่งเสริมนโยบายสาธารณะที่ดี (นสธ.) 

นางอานิก กล่าวถึงการผูกขาดทางการค้าโดยเฉพาะในส่วนรัฐวิสาหกิจ ก่อให้เกิดก้อนกำไร การบิดเบือนทางการค้า ที่สำคัญยังเป็นแหล่งบ่มเพาะสิ่งไม่ดีงาม รวมทั้งผลประโยชน์ทับซ้อน จึงอยากได้กฎหมายที่ใช้การได้ และเป็นประโยชน์ต่อประเทศ ขณะที่การบังคับใช้กฎหมายจะต้องมีการกำหนดระยะเวลาและขั้นตอนที่ชัดเจน โดยการบังคับใช้กฎหมายที่ผ่านมานอกจากจะมีปัญหาในเรื่องความไม่เป็นอิสระแล้ว ยังพบว่า ไม่มีข้อบังคับที่ล็อคว่า การดำเนินการจะต้องแล้วเสร็จเมื่อใด

“สำหรับร่างพ.ร.บ.การแข่งขันทางการค้าฯ ที่ได้เสนอไปนั้น โดยส่วนตัวก็อยากให้มีลักษณะที่เปิดกว้าง ไม่มีข้อยกเว้นให้แก่รัฐวิสาหกิจ แต่เพื่อให้ร่างดังกล่าวออกมาได้ก็จำเป็นต้องมีการประนีประนอมเกิดขึ้น อย่างไรก็ตาม ในร่างกฎหมายดังกล่าวก็มีการกำหนดให้รายงานประจำปีมีการวิเคราะห์ตลาดว่า มีการกระจุกกระจายอย่างไร รวมถึงยังกำหนดให้มีการแสดงวิสัยทัศน์ต่อการปรับปรุงหรือเสริมสร้างการแข่งขันอีกด้วย นอกจากนี้จะต้องมีการรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสีย ทั้งนี้ เพื่อที่ให้มีกรอบที่มีความพอดีและเหมาะสม”

ส่วนเรื่องโครงสร้างของคณะกรรมการฯ นั้น นางอานิก กล่าวว่า ตนเห็นว่าน่าจะให้ความสำคัญแก่ผู้ที่มีประสบการณ์ด้านภาคธุรกิจ เพราะหากเน้นแต่ด้านวิชาการอย่างเดียวอาจแคบไป ทำให้ไม่เห็นภาพข้อจำกัด โอกาส รวมถึงความเสี่ยงต่างๆ ซึ่งคนที่อยู่ในโลกวิชาการอาจไม่มีความตระหนักเท่าที่ควร

ทั้งนี้ นางอานิก กล่าวด้วยว่า สำหรับร่างฉบับที่ตนและคณะได้เสนอไปนั้นได้ตกไปเป็นที่เรียบร้อย และขณะนี้อยู่ในขั้นตอนการเสนอใหม่ ผ่านไปที่ประธานสภา และอยู่ระหว่างรอการรับรองจากนายกรัฐมนตรี อย่างไรก็ตาม ในส่วนของภาคประชาชนนั้น ถือว่ามีส่วนสำคัญอย่างมากในการผลักดันกฎหมายดังกล่าวให้ได้รับความสนใจจากรัฐบาล

ด้านนายปรีดา กล่าวว่า ในส่วนของสมัชชาปฏิรูปได้มีการศึกษาเรื่องการปฏิรูปนโยบายและกฎหมาย เพื่อลดการผูกขาดเช่นกัน ซึ่งมติของสมัชชาปฏิรูปนั้น มีทั้งเรื่องการแปลงสภาพให้สำนักงานการแข่งขันทางการค้าเป็นองค์กรอิสระ, คณะกรรมการการแข่งขันทางการค้าควรได้รับการเสนอชื่อโดยคณะกรรมการสรรหา ซึ่งมีตัวแทนผู้มีส่วนได้เสียจากภาคส่วนต่างๆ เป็นองค์ประกอบ ส่วนคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้าประกอบด้วย ผู้ทรงคุณวุฒิในด้านต่างๆ จำนวน 5-7 คน เช่น นักกฎหมาย นักเศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัย ผู้เชี่ยวชาญด้านการคุ้มครองผู้บริโภค ฯ อีกทั้งจะต้องไม่เป็นผู้ถือหุ้น ผู้บริหารในสมาคมวิชาชีพ สมาคมการค้าหรือบริษัทขนาดใหญ่มากกว่าเกณฑ์ ขณะเดียวกันต้องยกเลิกข้อยกเว้นการบังคับใช้กฎหมายให้แก่รัฐวิสาหกิจ ตามมาตรา 4 พ.ร.บ.การแข่งขันทางการค้า พ.ศ.2542 รวมทั้งปรับปรุงบทลงโทษให้เน้นมาตรการทางปกครองและทางแพ่งมากกว่าการลงโทษทางอาญา 

นายปรีดา กล่าวถึงความล้มเหลวของการบังคับใช้กฎหมายแข่งขันทางการค้าที่ผ่านมาว่า บริษัทบางแห่งมีส่วนแบ่งในตลาดถึง 70%  ซึ่งไม่เป็นธรรม แต่กลับพบว่า มีความสำเร็จในการพิจารณาและดำเนินคดีเพียงเรื่องเดียวเท่านั้น ซึ่งหากเทียบกับประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งออกกฎหมายการแข่งขันทางการค้าในระยะเวลาที่ใกล้เคียงกับแล้วจะพบว่า องค์กรในอินโดนีเซียมีการพัฒนามาก มีพนักงาน 200 กว่าคนและมีงบประมาณในการดำเนินการถึง 238 ล้านบาท ส่วนไทยมีพนักงานเพียง 20 กว่าคน และงบประมาณมีเพียง 3 ล้านบาท ทำให้ขณะนี้แม้จะพบว่า บริษัทที่มีส่วนแบ่งการตลาดสูงถึง 70% ก็ไม่มีการฟ้องร้องเกิดขึ้น

“คอขวดของการบังคับใช้กฎหมายอยู่ที่คนที่นั่งอยู่ในคณะกรรมการทั้งหลาย ดังนั้น จึงไม่อยากให้ผู้มีส่วนได้เสีย ไม่ว่าจะเป็นนักการเมือง ข้าราชการ นักธุรกิจ นักอุตสาหกรรมเข้ามานั่งเป็นคณะกรรมการ ในทางกลับกันอยากให้เป็นนักวิชาการที่มีความชำนาญเฉพาะด้าน เช่น ด้านธุรกิจ นิติศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ ด้านผู้บริโภคเข้ามาทำงาน ส่วนจำนวนคณะกรรมการก็ควรกำหนดไว้ที่ 7 คน 7 อรหันต์ เพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการแก้ปัญหาต่างๆ รวมถึงให้มีความโปร่งใสเกิดขึ้น”

สำหรับในเรื่องของวิสาหกิจนั้น นายปรีดา กล่าวว่า รัฐต้องมีเจตจำนงที่ชัดเจนว่า จะกำหนดให้อะไรเป็นรัฐวิสาหกิจ อย่างเรื่องที่มีความสำคัญต่อความเป็นอยู่ของสังคม ผู้บริโภค เช่นเรื่องของน้ำและไฟฟ้าก็ควรรักษาติ่งเอาไว้ แต่เรื่องใดที่เห็นชัดเจนแล้วว่าไม่มีความจำเป็นก็ควรปล่อยให้เข้าไปแข่งขันในตลาด ปล่อยให้เป็นบริษัทมหาชนไปเลย เพราะปัญหาสำคัญอยู่ที่เราปล่อยให้มี ‘ลูกอีแอบ’ ซึ่งอยู่ระหว่างการเป็นของรัฐ ของสาธารณชนกับตลาดหลักทรัพย์ฯ เกิดขึ้น ซึ่งผลก็คือลูกอีแอบดังกล่าวเข้ามาเอาเปรียบสาธารณชนได้อย่างโจ่งครึ่ม ไม่ว่าจะเอาพวกอธิบดี ปลัด อัยการทั้งหลายเข้ามานั่งเป็นคณะกรรมการ โดยอาศัยความเป็นรัฐวิสาหกิจ

ขณะที่นายสรวิศ กล่าวถึงการกำกับดูแล มีทั้งในส่วนภาครัฐ และภาคเอกชน ประชาชน ซึ่งในแง่ของภาครัฐนั้น ปัญหาอย่างหนึ่งคือ มีข้อร้องเรียนเข้ามามากมาย แต่กลไกและทรัพยากรไม่รองรับ ทำให้เรื่องไปกระจุกอยู่ ดังนั้น ถึงแม้จะตั้งองค์กรที่เป็นอิสระขึ้นมาก็คงเกิดปัญหาคล้ายๆ กัน

“สหรัฐอเมริกาสามารถบังคับใช้กฎหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อเปิดโอกาสให้เอกชนที่จะเข้ามาทำหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย มีการรวบรวมคนที่มีส่วนได้เสียมารวมกัน เพื่อทำให้กลุ่มผู้มีส่วนได้เสียมีขนาดใหญ่ขึ้น เพียงพอต่อการฟ้องร้องดำเนินคดีได้ ซึ่ง แนวทางดังกล่าวถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นเท่านั้น อีกส่วนคงจะต้องไปกำหนดให้มีค่าเสียหายในเชิงลงโทษ ไม่เช่นนั้นการฟ้องร้องค่าเสียหายก็จะไม่คุ้ม ในทางกลับกัน หากฟ้อง 100 บาทได้ค่าเสียหายในเชิงลงโทษอยู่ที่ 300 บาท หักค่าใช้จ่ายแล้วยังเหลือ ก็น่าจะเป็นแรงจูงใจให้มีการฟ้องร้องเกิดขึ้นได้"

ผู้พิพากษาศาลชั้นต้นประจำสำนักประธานศาลฎีกา กล่าวอีกว่า การฟ้องร้องมีความเสี่ยง ในสหรัฐฯ มีการเปิดโอกาสให้ทนายความเข้ามาจัดการให้รวบรวมพยานหลักฐาน รวมทั้งลงทุน โดยจะมีการหักค่าทนายความจากค่าเสียหายที่ได้รับในตอนสุดท้าย 30%-40% แต่ถ้าคดีแพ้ทนายความก็ไม่ได้อะไรเลย ซึ่งเป็นการจูงใจให้คนมาใช้กฎหมาย เพียงแต่ถ้าจะนำมาใช้ในบ้านเราก็ต้องชั่งน้ำหนักให้ดี เพราะแนวทางดังกล่าวย่อมมีความสุ่มเสี่ยงในการค้าความเกิดขึ้น

สำหรับในคณะกรรมการนั้น นายสรวิศ กล่าวว่า ต้องมีความเป็นอิสระมากที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ เพราะบ้านเราหัวมันไม่ส่ายหางก็ไม่กระดิก ขณะที่ในส่วนของรัฐวิสาหกิจเห็นด้วยว่า ไม่ควรมีการยกเว้นให้แก่รัฐวิสาหกิจ เพราะรัฐวิสาหกิจในปัจจุบันนั้น พบว่า ผู้บริหารได้รับอานิสงค์ ผลตอบแทนเป็นหุ้นที่แจกไป ความคิดในการบริหาร วิธีการทำงานย่อมไม่ต่างจากไปบริษัทเอกชนทั่วไป ที่จะต้องหากำไรให้ได้มากที่สุด ดังนั้น จึงไม่มีความจำเป็นที่จะต้องมีการยกเว้น แต่ทั้งนี้หากต้องการให้มีการประนีประนอม อาจให้หน่วยงานที่ทำงานแข่งขันได้อย่างมีประสิทธิภาพไม่ได้ต้องอยู่ภายใต้หมายฉบับดังกล่าว ก็ไม่ใช่เรื่องเสียหายอะไร เพราะรัฐวิสาหกิจที่ค้ากำไรเป็นเรื่องที่ควรอยู่ในความสนใจและต้องอยู่ภายใต้บังคับของกฎหมายมากกว่า

นักเศรษฐศาสตร์ เผยกำไรจากการผูกขาดทางการค้า ต้นต่อนักธุรกิจ แทรกแซงการเมือง   http://www.thaireform.in.th/news-highlight/item/6544.html