ชำแหละพุทธพาณิชย์ (3) เปิดอัตราค่าใช้จ่ายงานศพ เฉลี่ย 6.5 หมื่น

"...งานศพมันจะมีหลายราคาตั้งแต่หมื่นต้นๆ ไปเป็นแสนก็มี คือ คนเขาเยอะ พอคนเยอะเขาก็จะใช้ของเยอะ ส่วนหนึ่งดูที่แขก แขกเยอะ หรือ สวดนาน บางคนสวด 5 คืน 7 คืน ค่าใช้จ่ายก็จะเยอะขึ้น ทั้งเรื่องของเรื่องอาหาร เรื่องค่าแรง ส่วนการฝากศพนั้น วัดจะมีโกดัง ฝากไว้ร้อยวันได้เลย เสร็จแล้วก็บริจาคตามศรัทธาซึ่งตรงนี้วัดไม่ได้กำหนดว่าต้องจ่ายเท่าไหร่...”

ในการสำรวจตรวจสอบข้อมูลเกี่ยวกับ วัดไทย 2 ตอน ที่ผ่านมา คือ ชำแหละพุทธพาณิชย์(1)สำรวจกิจกรรมบุญ5วัดอารามหลวง-'สังฆทานเวียน'200บ./ถัง และ ชำแหละพุทธพาณิชย์ (2) เปิดรายได้กฐินวัดราษฎร์ ปีละล้านเศษ-ค่าให้ยืมของ2หมื่น/ด. สาธารณชน คงได้เห็นภาพข้อเท็จจริงเกี่ยวกับความเป็นพุทธพาณิชย์ กันไปพอสมควรแล้ว 

คำถามที่น่าสนใจ คือ  'พิธีฌาปนกิจ' หรือ 'งานศพ' ของวัดไทย ในปัจจุบันเข้าข่ายความเป็น พุทธพาณิชย์ ด้วยหรือไม่ 

ทั้งนี้ จากการสำรวจข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับการจัดงานศพที่วัดของคนทั่วไป พบเหตุผลว่า การจัด 'พิธีฌาปนกิจ' หรือ 'งานศพ' คนส่วนใหญ่นิยมจัดที่วัดที่ใกล้บ้าน วัดที่พุทธศาสนิกชนนับถือ หรือวัดที่เดินทางง่าย 

ลักษณะการดำเนินงานจะเป็นไปอย่างเป็นระบบ โดยทางวัดจะเตรียมความพร้อมของการจัดพิธีฌาปนกิจให้พร้อมสรรพ บางวัดที่มีบริการแบบครบวงจร อาทิ การรับศพ ทำพิธี จัดทำดอกไม้ พวงหรีดประดับพิธี ซึ่งทางวัดจะมีการประสานงานกับร้านดอกไม้ให้ด้วย การจัดอาหารรับรองแขก ส่วนนี้เจ้าภาพสามารถเลือกได้ว่าจะใช้เป็นอาหารหม้อ (ก๋วยเตี๋ยว ข้าวต้ม กระเพาะปลา) หรือ ใช้เป็นอาหารว่าง และจะทำเป็นแบบนี้ไปจนถึงกำหนดเผา ซึ่งทั้งหมดนี้ทางวัดจะมีเจ้าหน้าที่คอยบริการดูแลให้ตลอดงาน เรียกได้ว่าการใช้พิธีแบบครบวงจรนั้นเจ้าภาพไม่ต้องลำบากมาก แต่ทางเลือกนี้จะมีเรทราคาที่ค่อนข้างสูงเช่นกัน

แต่หากเจ้าภาพไม่ต้องการบริการที่ครบวงจรจากทางวัด เจ้าภาพสามารถจัดการเรื่องอาหารรับรองแขก ดอกไม้ เครื่องบูชาภายในพิธีต่างๆ และของชำร่วย ด้วยตนเอง ทั้งนี้ตัวเลือกนี้ก็สามารถช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายได้บางส่วน

อย่างไรก็ตาม เป็นที่ทราบกันดีว่างานศพหนึ่งงาน เสียค่าใช่จ่ายไปไม่ใช่น้อยๆ

ทีมข่าวสำนักข่าวอิศรา www.isranews.org ได้สำรวจ 4 วัดในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ได้แก่ วัดลาดพร้าว วัดหัวลำโพง วัดแคนอก(นนทบุรี) และวัดอดิศร(ปทุมธานี) เกี่ยวกับเรื่องค่าใช่จ่ายงานศพ พบว่า  ในส่วนของการใช้ศาลาวัดนั้น วัดบางแห่งจะไม่มีกำหนดราคาตายตัว เจ้าภาพจะให้เท่าไหร่ก็ได้ตามกำลังศรัทธา แต่ก็มีบางวัดเช่นกันอย่างวัดหัวลำโพง ที่มีการกำหนดราคาศาลาตายตัว คือ ศาลาใหญ่ 2,000 บาท ศาลากลาง 1,000 บาท และศาลาเล็ก 800 บาท 

นอกจากนี้ยังมีค่าน้ำ-ค่าไฟ ค่าแรงคนงาน ที่ยังคงแล้วแต่กำลังศรัทธา แต่ในส่วนของน้ำมันเผาศพนั้น ราคาจะอยู่ที่ประมาณ 2,000 – 3,000 บาท มีปริมาณน้ำมันตั้งแต่ 70 – 80 ลิตร ที่ต้องจ่ายอย่างเลี่ยงไม่ได้ ส่วนเรื่องปัจจัยถวายพระก็แล้วแต่กำลังศรัทธาเช่นกัน ส่วนค่าใช้จ่ายอื่นๆ นั้นขึ้นอยู่กับเจ้าภาพ

นายทวีชัย ทองโฉม ไวยาวัจกรประจำวัดแคนอก ให้ข้อมูลว่า การจัดพิธีฌาปนกิจนั้น สิ่งหลักที่เริ่มจ่ายเลยคือค่าโลงศพที่มีหลายรูปแบบให้เลือกมีราคาตั้งแต่หลักพันบาท ไปจนถึงหลักแสนบาท ด้านการทำพิธีในวัดนั้นจะขึ้นอยู่กับความศรัทธา แต่จำนวนแขกที่มาร่วมงานและระยะเวลาในการจัดสวดพระอภิธรรมศพ โดยเวลาก็จะมี 3 คืน 5 คืน 7 คืน บางคนที่มีหน้าที่การงานดี แขกเขาจะเยอะ และสวดหลายคืน ทำให้เสียค่าใช้จ่ายตรงนี้มาก

“ค่าโลงศพ ถ้าขนาดเล็กๆ เลยก็ 2,500 เขาเรียกโลงขอบ ไม่มีชั้น ถ้าเป็น 2 ชั้นขึ้นไปก็ประมาณ 4,500 3 ชั้นก็จะแพง 5,500 หรือว่ามันจะเป็นโลงลายมุก ลายไม้สัก ก็ยิ่งแพงเข้าไปใหญ่ ค่าจองศาลามันจะเป็นบางที่นะ ที่นี่เขาไม่เรียกร้อง อย่างที่อื่นเขาจะคิดค่าศาลา ประมาณคืนละ 1,500 แต่ที่นี่ไม่เรียกร้องอะไร แล้วแต่ศรัทธา พอจบงานก็แล้วแต่เจ้าภาพจะให้เท่าไหร่" 

"งานศพมันจะมีหลายราคาตั้งแต่หมื่นต้นๆ ไปเป็นแสนก็มี คือคนเขาเยอะ พอคนเยอะเขาก็จะใช้ของเยอะ ส่วนหนึ่งดูที่แขก แขกเยอะ หรือสวดนาน บางคนสวด 5 คืน 7 คืน ค่าใช้จ่ายก็จะเยอะขึ้น ทั้งเรื่องของ เรื่องอาหาร เรื่องค่าแรง ส่วนการฝากศพนั้น วัดจะมีโกดัง ฝากไว้ร้อยวันได้เลย เสร็จแล้วก็บริจาคตามศรัทธาซึ่งตรงนี้วัดไม่ได้กำหนดว่าต้องจ่ายเท่าไหร่ ”

“จริงๆ การจัดงานศพพระเขาจะไม่ยุ่งนะ การจัดงานพิธีมันเป็นเรื่องของส่วนศาสนสถานซึ่งในส่วนของสถานศาสนสถานจะเป็นของฆราวาสเข้ามาจัดแจง วัดไม่สามารถเรียกร้องได้ ทุกอย่างต้องแล้วแต่กำลังของเจ้าภาพ แต่จะมีบางที่ ที่ฆราวาสเขาเหมาวัดเป็นรายเดือน แล้วมาคิดค่าบริการกับประชาชน แต่วัดนี้ไม่ได้ทำ” ไวยาวัจกรวัดแคกล่าว

ขณะที่ นาย ก. (นามสมมุติ) ที่เพิ่งจัดงานฌาปนกิจที่วัดชลประทาน จังหวัดนนทบุรี ในช่วงกลางเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ให้ข้อมูลว่า ค่าใช้จ่ายในงานศพที่จัดเพียง 5 คืนนั้น มียอดเงินสูงกว่า 60,000 บาท อย่างไรก็ตามเจ้าภาพชี้แจงว่าราคาประมาณนี้ถือว่าเป็นราคาที่ไม่สูงจนเกินไปนัก

“ราคางานศพของที่วัดชลประทานนี่ถือว่าพอประมาณ ไม่ถูกไม่แพงนะ เพราะว่าวัดอื่นอาจจะแพงกว่านี้ วัดนี้ก็โอเค เขาจัดการให้หมด อย่างคนงานที่คอยบริการเครื่องดื่มก็จะมีประจำศาลาเลย เราไม่ต้องไปยุ่งตรงนี้” 

เบื้องต้น ทีมข่าว สำนักข่าวอิศรา ได้จัดทำการจำลองค่าใช้จ่ายในงานศพ 1 งาน ให้ผู้อ่านได้เห็นในรายละเอียดค่าใช้จ่ายทั้งหมดของการจัดงาน โดยพบว่าจะอยู่ที่ยอดประมาณ 65,160 บาท 

จากภาพจะเห็นถึงรายละเอียดค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่จำเป็น ในการจัดงานศพหนึ่งงาน โดยแต่ละงานค่าใช้จ่ายจะต่างกันไป ปัจจัยหลักๆ ที่ส่งผลทำให้ค่าใช้จ่ายสูงในการจัดงานสูงขึ้น คือ จำนวนแขกที่มาร่วมงาน  จำนวนระยะเวลาในการสวดพระอภิธรรม ทั้งนี้ ยังขึ้นอยู่กับวัดที่จัดพิธีด้วย เพราะสำหรับงานฌาปนกิจศพที่มีแขกมาร่วมงานมาก จะยิ่งทำให้เสียค่าใช้จ่ายสูงขึ้น เนื่องจากศาลาที่ใช้บรรจุ อาหารที่ใช้รับรอง และของชำร่วยจะต้องมีการเพิ่มปริมาณตามจำนวนคน ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการจัดงานสูงขึ้นตามไปด้วย

ส่วนกรณีนี้ จะเข้าข่ายพุทธพาณิชย์ด้วยหรือไม่ ทุกอย่างมีคำอธิบายชัดเจนอยู่แล้ว