"...ทุกคนมีสิทธิที่จะไม่เห็นด้วยกับคำตัดสินของผู้พิพากษา และการวิพากษ์วิจารณ์เป็นเรื่องปกติของวิชาชีพกฎหมาย อาจารย์กฎหมายในมหาวิทยาลัยก็วิจารณ์กันเป็นปกติ แม้แต่ศาลสูงก็วินิจฉัยตรวจสอบศาลล่างเป็นธรรมดา เรื่องนี้เป็นสิ่งที่ดีที่จะทำให้กระบวนการการตัดสินคดีเป็นไปตามหลักนิติธรรม..."
......................
มีบทความต่างประเทศที่มีเนื้อหาน่าสนใจ ควรแก่การพิจารณาและเป็นข้อคิดอย่างหนึ่งสำหรับสถานการณ์ของศาลไทยในขณะนี้มากครับ บทความนี้เขียนโดย Judy Perry Maritnez อดีต President ของ America Bar Association (ABA) หรือเนติบัณฑิตยสภาของสหรัฐ
เรื่อง การปกป้องศาล: การคุกคามผู้พิพากษาอย่างไม่เป็นธรรม บ่อนทำลายความเป็นอิสระของศาลและหลักนิติธรรม (Protecting the Courts: Unfair attacks on judges undermine judicial independence, the rule of law)
เนื้อหาพอสรุปได้ดังนี้
หลักความเป็นอิสระของศาล (Independent Judiciary) เป็นองค์ประกอบอันสำคัญของการปกครองระบอบประชาธิปไตยทั่วโลก ฝ่ายตุลาการต้องสร้างสมดุลของอำนาจไปพร้อม ๆ กับฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติ ภายใต้หลักที่ว่า การตัดสินคดีความนั้นจะต้องไม่อยู่ภายใต้อิทธิพลหรือถูกเบี่ยงเบนด้วยความกดดันทางการเมืองหรือกระแสสังคม
การทำหน้าที่ของผู้พิพากษาย่อมเป็นเป้านิ่งต่อการถูกคุกคามด้วยอารมณ์และความไม่มีเหตุผล โดยที่ผู้พิพากษาไม่มีเครื่องมือที่จะตอบโต้ได้ เนื่องจากถูกจำกัดด้วยหน้าที่ตามจริยธรรม (moral authority)
คดีหนึ่งในประเทศสหรัฐอเมริกา มีคนนำข้อมูลส่วนตัวและครอบครัวของผู้พิพากษาศาลสหรัฐท่านหนึ่งมาเปิดเผยออนไลน์ หลังจากที่ตัดสินคดีสำคัญ จนเป็นที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์ และถูกถากถางความน่าเชื่อถือในวิชาชีพผู้พิพากษาท่านนี้
ผู้พิพากษาคนนั้นต้องรับโทรศัพท์ข่มขู่มากกว่า 42,000 สาย ไม่รวมอีเมลและจดหมายมากกว่า 1,100 ฉบับ ที่ส่งมาด่าทอ
ทุกคนมีสิทธิที่จะไม่เห็นด้วยกับคำตัดสินของผู้พิพากษา และการวิพากษ์วิจารณ์เป็นเรื่องปกติของวิชาชีพกฎหมาย อาจารย์กฎหมายในมหาวิทยาลัยก็วิจารณ์กันเป็นปกติ แม้แต่ศาลสูงก็วินิจฉัยตรวจสอบศาลล่างเป็นธรรมดา เรื่องนี้เป็นสิ่งที่ดีที่จะทำให้กระบวนการการตัดสินคดีเป็นไปตามหลักนิติธรรม
แต่เมื่อการวิพากษ์วิจารณ์เลยเถิดมากไปกว่าการแสดงความเห็นด้วยเหตุด้วยผล กลายเป็นการเย้ยหยัน ดูถูก ถากถาง คำตัดสิน เกินเลยไปจนกระทั่งข่มขู่ คุกคาม จ้องจะแก้แค้นต่อบุคคล จากการตัดสินความที่ไม่เป็นที่สบอารมณ์ของเขาเหล่านั้น
“สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงแต่ทำให้เกิดความเสื่อมศรัทธาในระบบศาลยุติธรรม แต่ยังเป็นการทำลายรากฐานของความเป็นประชาธิปไตยอีกด้วย”
ABA ถือว่าเรื่องนี้เป็นหน้าที่สำคัญที่ต้องทำให้สาธารณชนเข้าใจบทบาทและหน้าที่ของศาลที่มีต่อความเที่ยงธรรม (fair) และความไม่ลำเอียง (impartial) ซึ่ง ABA ได้ทำคู่มือ Rapid Response to Unfair and Unjust Criticism of Judges เพื่อเป็นแนวทางให้นักกฎหมายช่วยกันปกป้องศาลด้วยการอธิบายข้อเท็จจริงต่อสาธารณชนทาง Social Media และข่าวออนไลน์ ซึ่งเป็นแหล่งที่กระจายข้อมูลการวิจารณ์ที่บิดเบือนและไม่เป็นธรรม อย่างรวดเร็วทันการณ์
Judy เห็นว่าเรื่องนี้เป็นบทบาทของนักกฎหมายทุกคนที่จะปกป้องระบบศาลยุติธรรมไม่ว่าจะเป็นในประเทศสหรัฐเอง หรือต่างประเทศ
อดีตผู้พิพากษาศาลฎีกาสหรัฐ Justice Sandra Day O’Connor ซึ่งเป็นผู้ที่มีชื่อเสียงในเรื่องของความเที่ยงตรงและความเป็นกลาง กล่าวไว้ว่า
“Judicial independence does not just happen all by itself. It is tremendously hard to create, and easier than most people imagine to destroy.”
ความเป็นอิสระของศาลยุติธรรมไม่ใช่เกิดเรื่องที่เกิดขึ้นเอง แต่เป็นเรื่องที่สร้างขึ้นได้ด้วยความยากลำบากอย่างยิ่ง และง่ายมาก ๆ ที่จะถูกทำลายลง อย่างที่ใคร ๆ ก็คาดไม่ถึง
*********************************
เรื่องที่เกิดขึ้นต่อศาลยุติธรรมขณะนี้แสดงให้เห็นได้อย่างช้ดเจนว่า ความเป็นอิสระของศาลยุติธรรม กำลังถูกสั่นคลอนลง จาก “การคุกคามที่ไม่เป็นธรรม” ซึ่งมีผลกระทบต่อหลักนิติธรรม และแน่นอนย่อมส่งผลต่อบรรยากาศความเป็นประชาธิปไตย ที่ทุก ๆ ฝ่ายอ้างว่ากำลังเรียกหาเหล่าสิ่งนี้
ไม่เฉพาะพฤติกรรมก้าวร้าว ข่มขู่ คุกคาม ตัวผู้พิพากษาที่เกี่ยวข้อง ของกลุ่มทางการเมืองทั้งหลาย แม้บางคนเป็นถึงอาจารย์นิติฯ ออกมาแสดงความเห็นยืดยาว ในเสวนาหน้าศาลอาญา โดยอ้างเหตุผลของความอยุติธรรมต่าง ๆ นานา แต่ก็ยังมีถ้อยคำในทำนองว่า “มีผู้พิพากษา หรือใครบางคนไม่กี่คน ที่อาจได้ประโยชน์ในรูปแบบแตกต่างกัน (จากการมีคำสั่งไม่ปล่อยชั่วคราว)”
คำกล่าวเช่นนี้ เป็นการใส่ร้ายอย่างไม่เป็นธรรมต่อตัวผู้พิพากษาโดยตรง แสดงให้เห็นถึงความอ่อนเขลาในหลักนิติธรรม และย้อนแย้งต่อสิ่งที่ตนอ้างว่าต้องการสร้างความน่าเชื่อถือให้องค์กรศาลยุติธรรมโดยสิ้นเชิง
เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ เป็นเรื่องของหลักการ ไม่ใช่เรื่องที่เป็นปัญหาเฉพาะตัวของผู้พิพากษา หรือเฉพาะองค์การศาล ยุติธรรม แต่เป็นเรื่องของนักวิชาชีพกฎหมายทุก ๆ คน ที่จะต้องแสดงจุดยืนที่ถูกต้อง ต่อการกระทำที่ไม่ชอบธรรมในลักษณะเช่นนี้
สถาบันทางกฎหมายทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็น หน่วยงานทางยุติธรรม ศาลพิเศษอื่นๆ เนติบัณฑิตยสภา สภาทนายความ สมาคมวิชาชีพกฎหมายต่าง ๆ มหาวิทยาลัย ต้องช่วยกันรักษาความเป็นอิสระของศาลยุติธรรมและหลักนิติธรรมไว้ มิให้ล่มสลายลงด้วยกระแสทางการเมือง ที่ส่งผลกระทบต่อทุกฝ่ายที่ไม่ได้ตอบสนองความคิดเห็นที่เป็นไปในแนวทางของตน
#########
Stop unfair attacks on judges
หยุดคุกคามผู้พิพากษาอย่างไม่เป็นธรรม
#########
จักรกฤษณ์ เจนเจษฎา หน.อุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษ
Isranews Agency | สำนักข่าวอิศรา 