กสม.แนะทุกสนามบินแก้ปัญหา หลังเหตุผู้โดยสารกล้ามเนื้ออ่อนแรง ไม่ได้รับความช่วยเหลือ

กสม.แนะหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดหาอุปกรณ์อำนวยความสะดวกคนพิการ หลังเกิดเหตุผู้โดยสารอิสราเอลมีปัญหากล้ามเนื้ออ่อนแรงต้องใช้เก้าอี้รถเข็นไฟฟ้า แต่ไม่ได้รับความช่วยเหลือ กรณีเครื่องบินไม่ได้เทียบสะพานเทียบ เมื่อร้องขอรถลิฟต์ยกผู้โดยสารกลับต้องเสียเงิน

สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) รายงานว่าเมื่อวันที่วันพฤหัสบดีที่ 27 กุมภาพันธ์ 2568 เวลา 14.30 น. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) โดยนายวสันต์ ภัยหลีกลี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และนางสาวหรรษา หอมหวล เลขาธิการคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ แถลงข่าวเด่นประจำสัปดาห์ครั้งที่ 8/2568 ในประเด็นที่ กสม.เผยผลการตรวจสอบกรณีสายการบินไม่จัดสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการ และแนะนำหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดเตรียมอุปกรณ์การช่วยเหลือทุกท่าอากาศยาน

โดยนายวสันต์  ภัยหลีกลี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เปิดเผยว่า คณะกรรมการสิทธิมนุษชนแห่งชาติ (กสม.) ได้รับเรื่องร้องเรียนจากผู้ร้องรายหนึ่ง เมื่อเดือนตุลาคม 2567 ระบุว่า เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2567 ชาวอิสราเอล อายุ 64 ปี (ผู้เสียหาย) มีปัญหากล้ามเนื้ออ่อนแรงต้องใช้เก้าอี้เข็นไฟฟ้า (wheelchair) ในการเคลื่อนที่ ได้เดินทางด้วยสายการบินแห่งหนึ่ง (ผู้ถูกร้อง) จากท่าอากาศยานดอนเมืองไปยังท่าอากาศยานเชียงใหม่

ก่อนเดินทางผู้เสียหายได้แจ้งให้ผู้ถูกร้องทราบถึงการใช้เก้าอี้เข็นไฟฟ้าโดยส่งข้อความทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งผู้ถูกร้องได้รับทราบและแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับการนำเก้าอี้เข็นไฟฟ้าและขนาดความจุแบตเตอรี่ขึ้นอากาศยานหรือเครื่องบินโดยสาร แต่ในวันเดินทางผู้เสียหายไม่ได้รับการอำนวยความสะดวกและช่วยเหลือ เมื่อถึงท่าอากาศยานเชียงใหม่ ผู้เสียหายถูกขอให้ลงจากเครื่องทางบันได เนื่องจากเครื่องไม่ได้จอดที่สะพานเทียบ และไม่มีการจัดเตรียมรถลิฟต์ยกผู้โดยสาร เมื่อผู้เสียหายร้องขอรถลิฟต์ยกผู้โดยสาร ผู้ถูกร้องกลับแจ้งให้จ่ายค่าบริการทำให้ผู้เสียหายต้องลงจากเครื่องบินโดยสารทางบันได จึงขอให้ตรวจสอบ

กสม. ได้พิจารณาข้อเท็จจริงจากทุกฝ่าย หลักกฎหมาย และหลักสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องแล้ว

เห็นว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม บัญญัติให้คนพิการมีสิทธิเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากสิ่งอำนวยความสะดวกอันเป็นสาธารณะ สวัสดิการ และความช่วยเหลือจากรัฐ ประกอบกับกฎกระทรวงคมนาคม เรื่อง กำหนดลักษณะ หรือการจัดให้มีอุปกรณ์สิ่งอำนวยความสะดวก หรือบริการในอาคาร สถานที่ ยานพาหนะ และบริการขนส่ง เพื่อให้คนพิการสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ พ.ศ. 2556 กำหนดให้อากาศยานขนส่งมีลิฟต์แบบแท่นยกสำหรับนำพาคนพิการหรือรถเข็นคนพิการขึ้นและลงจากอากาศยาน และประกาศกระทรวงคมนาคม เรื่อง การคุ้มครองสิทธิของผู้โดยสารที่ใช้บริการสายการบินของไทย พ.ศ. 2553 กำหนดให้สายการบินให้บริการคนพิการหรือบุคคลที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เป็นกรณีพิเศษตามหลักปฏิบัติสากลและไม่คิดค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม สอดคล้องกับอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการ (CRPD) ที่ประเทศไทยเป็นภาคีและมีพันธกรณีต้องปฏิบัติตาม

จากการตรวจสอบพบว่า สายการบินผู้ถูกร้องได้จัดหารถลิฟต์ยกผู้โดยสารตามที่ผู้เสียหายร้องขอแล้ว แต่เนื่องจากเป็นเหตุสุดวิสัยที่รถลิฟต์ยกผู้โดยสารประจำท่าอากาศยานเชียงใหม่ไม่มีอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับเครื่องบินที่ผู้เสียหายโดยสาร ทำให้ผู้เสียหายไม่สามารถขอใช้บริการได้ ซึ่งปัญหาดังกล่าวเกิดจากเที่ยวบิน

มีความล่าช้าจากท่าอากาศยานต้นทางและการสื่อสารที่ไม่ชัดเจนเกี่ยวกับการให้บริการรถลิฟต์ยกผู้โดยสาร อย่างไรก็ดี ผู้ถูกร้องได้ช่วยเหลือผู้เสียหายโดยการยกเก้าอี้เข็นไฟฟ้าลงจากเครื่องบินโดยสาร ซึ่งถือเป็น

การแก้ไขปัญหาและอำนวยความสะดวกแก่ผู้เสียหายแล้ว เช่นเดียวกับสายการบินอื่น ๆ ที่ให้บริการช่วยเหลือ

โดยการอุ้มผู้โดยสารคนพิการหรือยกเก้าอี้เข็นลงจากเครื่องทางบันได ซึ่งเป็นวิธีการช่วยเหลือตามมาตรฐานการบินสากลในกรณีไม่มีอุปกรณ์ช่วยเหลือที่เหมาะสม เป็นการแก้ไขปัญหาและอำนวยความสะดวกแก่ผู้โดยสารเช่นเดียวกัน จึงไม่อาจรับฟังได้ว่าผู้ถูกร้องมีการกระทำอันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน

อย่างไรก็ตาม กสม. เห็นว่า ปัญหาข้อจำกัดการให้บริการรถลิฟต์ยกผู้โดยสารของสายการบินหรือท่าอากาศยานโดยเฉพาะสนามบินในภูมิภาคตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันยังไม่ได้รับการแก้ไข เช่น ปัญหาค่าบริการที่มีราคาแพงหรือไม่เพียงพอต่อความต้องการ ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ดำเนินการแต่ละรายจะกำหนดค่าบริการและต้นทุนในการจัดหาอุปกรณ์ ปัญหาการขาดแคลนบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญด้านบำรุงรักษา หรือกรณีมีการปฏิเสธไม่ให้คนพิการเดินทางในเที่ยวบินนั้น ๆ ทำให้คนพิการไม่ได้รับความสะดวกและก่อให้เกิดภาระในการเดินทางอันอาจส่งผลให้มีการเลือกปฏิบัติและจำกัดสิทธิเสรีภาพในการเดินทางโดยสารด้วยเครื่องบินของคนพิการ โดยที่ผ่านมา กสม. ได้มีข้อเสนอแนะในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนกรณีสายการบินปฏิบัติต่อคนพิการไม่เหมาะสม จากการให้บริการรถลิฟต์ยกผู้โดยสาร โดยให้มีการปรับปรุงท่าอากาศยานรวมถึงการจัดอุปกรณ์การให้บริการให้สามารถรองรับผู้โดยสารที่เป็นคนพิการทุกประเภท รวมถึงผู้สูงอายุ แต่ปัญหาดังกล่าวยังไม่ได้รับการแก้ไข

ด้วยเหตุผลข้างต้น กสม. ในคราวประชุมด้านการคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิมนุษยชน เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2568 จึงเห็นควรมีข้อเสนอแนะมาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนต่อสายการบินผู้ถูกร้อง ให้ดำเนินการจัดให้มีระบบหรือแบบฟอร์มการแจ้งขอใช้/ให้บริการรถลิฟต์ยกผู้โดยสารในขั้นตอนการซื้อบัตรโดยสารให้ชัดเจน พร้อมแจ้งราคาการให้บริการ เพื่อประกอบการตัดสินใจของผู้โดยสารและป้องกันการสื่อสารที่อาจคลาดเคลื่อนในกรณีขอความช่วยเหลือพิเศษหรือไม่ได้แจ้งก่อนการเดินทาง และให้จัดหาหรือเตรียมอุปกรณ์การช่วยเหลือขึ้นลงอากาศยานทางเลือกอื่นแทนรถลิฟต์ยกผู้โดยสาร เช่น ทางลาด เพื่อช่วยเหลือผู้โดยสารที่ใช้เก้าอี้เข็นรวมถึงผู้สูงอายุ และลดความเสี่ยงหรือป้องกันการเกิดอุบัติเหตุในขณะยกเก้าอี้เข็นลงจากอากาศยาน

นอกจากนี้ ให้กระทรวงคมนาคมประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) กรมท่าอากาศยาน จัดหาอุปกรณ์ช่วยเหลือขึ้นลงอากาศยาน ลิฟต์ยกผู้โดยสาร ทางลาด และสะพานเทียบ ให้เพียงพอสำหรับการใช้งานในทุกท่าอากาศยาน โดยคิดในราคาทุนเพื่อไม่ให้เกิดภาระแก่ผู้โดยสาร และให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ร่วมกับสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย เร่งรัดออกข้อกำหนดหรือระเบียบเกี่ยวกับการช่วยเหลือหรือสนับสนุนจากภาครัฐในการจัดหาสิ่งอำนวยความสะดวกและบริการในการขนส่งทางอากาศแก่ผู้โดยสารพิการ