ภาพจำ หรือภาพคุ้นตาของคนไทยทั่วๆ ไป ในห้วง 2 ทศวรรษมานี้ เกี่ยวกับพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ คือการเป็นดินแดนของพี่น้องมุสลิม มีคนไทยมุสลิมอาศัยอยู่เป็นส่วนใหญ่
ไม่นับภาพเลวร้ายของความรุนแรงที่เกิดขึ้นมาอย่างต่อเนื่องกว่า 21 ปี...
แต่แท้จริงแล้วดินแดนปลายด้ามขวานเป็นพื้นที่พหุวัฒนธรรม ซึ่งผู้คนใช้ชีวิตร่วมกันอย่างสงบสุขมาช้านาน มีมัสยิด มีวัด มีศาลเจ้า มีวังเก่า มีสถูปเจดีย์ เรียกว่าโดดเด่นแตกต่างกว่าพื้นที่อื่นๆ ของประเทศด้วยซ้ำ
เรื่องการแสดงและการละเล่นก็เช่นกัน นอกจากจะมีนาฏศิลป์ และนาฏลีลาแบบมลายูแล้ว ก็ยังมี “โขน” ซึ่งเป็นตัวแทนศิลปะการแสดงและร่ายรำในอีกรูปแบบหนึ่งด้วยเช่นกัน
ที่สำคัญ...ศิลปะจากดินแดนแห่งนี้ ก็โดดเด่นไม่แพ้ใคร!
อย่าง “โขนจากปัตตานี” เพิ่งเดินทางไกลกว่า 1,000 กิโลเมตร ไปคว้ารางวัลอันดับ 2 ของประเทศ ได้อย่างน่าทึ่ง
ณัฐนัย อินทมล นักเรียนชั้น ม.5 โรงเรียนสายบุรี “แจ้งประชาคาร” อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี เข้าร่วมการแข่งขันโครงการประกวดนาฏศิลป์ ดนตรี คีตศิลป์แห่งชาติ ประจำปีพุทธศักราช 2568 “นาฏยวาทิต กิตติประกาศ” ครั้งที่ 9 ชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม
ผลการแข่งขันปรากฏว่า ณัฐนัยได้รับรางวัล “รองชนะเลิศอันดับ 1 ระดับประเทศ” จากการแข่งขัน “รำเดี่ยวฉุยฉายทศกัณฐ์ลงสวน” ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ครูฉัตรชัย ฉิมประสิทธิ์ ครูโรงเรียนสายบุรี “แจ้งประชาคาร” เล่าถึงความสำเร็จที่น่าภาคภูมิใจนี้
“นักเรียนของเราคว้ารองชนะเลิศอันดับ 1 โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เกิดจากความทุ่มเทของทุกฝ่าย ที่ปลูกฝังศิลปวัฒนธรรมไทยในพื้นที่หลากหลายทางวัฒนธรรม” ครูฉัตรชัย บอก พร้อมขยายความให้เห็นถึงความโดดเด่นที่ต้องภูมิใจเป็นพิเศษ
“เป็นที่ทราบกันดีว่าจังหวัดชายแดนภาคใต้มีศิลปวัฒนธรรมไทยมุสลิมเด่นชัด แต่โขนยังคงมีบทบาทสำคัญในการบูรณาการกับการเรียนการสอน เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมไทย และแสดงถึงการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ความสำเร็จนี้พิสูจน์แล้วว่า เยาวชนในพื้นที่ชายแดนใต้มีศักยภาพและนำความภาคภูมิใจกลับสู่ชุมชนได้”
ครูฉัตรชัย ยังเล่าถึง ณัฐนัย นักเรียนที่นำความสำเร็จกลับสู่ดินแดนปลายด้ามขวาน
“ณัฐนัยได้รับการคัดเลือกให้เป็น ‘นักแสดงโขนยักษ์’ ของสมเด็จพระพันปีหลวง ซึ่งถือเป็นนักเรียนเพียงคนเดียวจากภาคใต้ที่ได้รับเกียรตินี้ ไม่เพียงเท่านั้น ณัฐนัยยังสร้างผลงานโดดเด่นในการแข่งขัน ‘รำเดี่ยวฉุยฉายทศกัณฐ์ลงสวน’ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กระทั่งสามารถคว้ารางวัลชนะเลิศในระดับประเทศมาครองได้สำเร็จด้วย”
“ความสำเร็จนี้เป็นเครื่องพิสูจน์ที่ชัดเจนว่า เยาวชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้มีความสามารถทัดเทียมกับจังหวัดอื่นๆ ทั่วประเทศ และเป็นผลมาจากการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง ทั้งจากกิจกรรมภายในโรงเรียน และกิจกรรมโขนเยาวชนที่ขับเคลื่อนมาหลายปี ความภาคภูมิใจนี้จึงเป็นผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมของความทุ่มเท และการทำงานหนักจริง”
ข่าวดีนี้ต้องบอกว่าไม่ได้มีแต่นักเรียนเท่านั้น แต่ “คุณครู” อย่าง ครูฉัตรชัย ก็ได้รับรางวัลชนะเลิศ การถอดบทเรียน Best Practice ครู (ระดับคุณภาพดีเยี่ยม) ระดับภูมิภาคภาคใต้ ประจำปี 2568 อีกด้วย
@@ เด็กชายแดนใต้สนใจโขน นับร้อยร่วมเล่น-อบรม
นนทวัชร์ คงเหมาะ ประธานชมรมโขนเยาวชนชายแดนใต้ เผยถึงความสำเร็จของกิจกรรมโขนที่ได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงวัฒนธรรมมาตลอด 10 ปี โดยมี อนุศาสน์ สุวรรณมงคล อดีตสมาชิกวุฒิสภา เป็นผู้ขับเคลื่อน
“โขนเยาวชนชายแดนใต้ดึงเยาวชนจาก 3 จังหวัดชายแดน และ 4 อำเภอในสงขลา เข้าร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง มีทั้งการฝึกซ้อม การเรียนการสอน และการจัดแสดงผลงานอยู่เป็นประจำ เด็กๆ จะมารวมตัวกันซ้อมที่โรงเรียนสายบุรี “แจ้งประชาคาร” ทุกๆ เดือน โดยมีครูฉัตรชัยซึ่งเป็นกรรมการโขนจังหวัดชายแดนภาคใต้ คอยดูแล วางแผนกิจกรรมและให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด เมื่อเกิดปัญหาก็จะร่วมกันแก้ไขและผลักดัน”
“ปัจจุบันโครงการสามารถรวบรวมเด็กมากกว่า 20 โรงเรียนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยมีเด็กเข้าร่วมการอบรมแต่ละครั้งมากกว่า 100 คน และมีอาจารย์หลายท่านคอยดูแล สอน และเป็นวิทยากร ทำให้เรามั่นใจว่าเด็ก ของเราสามารถ…ดูโขนเป็น เล่นเป็น และมีความรักในสิ่งเหล่านี้”
นนทวัชร์ บอกทิ้งท้ายว่า ครูฉัตรชัยเป็นผู้ขับเคลื่อนเบื้องหน้า ส่วนตนและ สว.อนุศาสน์ ให้การสนับสนุนอยู่เบื้องหลัง ทำให้เด็กๆ ในพื้นที่มีโอกาสพัฒนาความสามารถด้านโขนอย่างเต็มที่ และประสบความสำเร็จอย่างงดงาม
