“…โดยกระบวนการคัดเลือกเอกชนให้เข้ามาบริหารจัดการอาจมีลักษณะเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กับเอกชนบางรายหรืออาจผูกขาดผู้ประกอบการรายเดิม เนื่องจากหลีกเลี่ยงไม่ให้มีการประมูลงาน โดยเน้นการจัดจ้างโดยวิธีพิเศษประกอบกับพบปัญหาจากการบริหารจัดการรายได้จากการจัดงาน โดยผู้รับจัดงานได้รับเอกสิทธิ์ในการบริหารจัดการพื้นที่ รวมถึงเก็บค่าเช่าพื้นที่ทขายสินค้า ตลอดจนมีการเรียกเก็บค่าที่จอดรถ และค่าบริการในการใช้ห้องสุขา...”
..................................
ในการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่ 19 ส.ค.ที่ผ่านมา ที่ประชุม ครม. มีมติรับทราบ ข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตในการจัดงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีศึกษาการจัดงานประเพณี ตามที่คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) เสนอ
พร้อมทั้งมอบหมายให้กระทรวงมหาดไทย เป็นหน่วยงานหลักรับเรื่องนี้ไปพิจารณาร่วมกับกระทรวงการคลัง สำนักงานคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ได้ข้อยุติ และสรุปผลพิจารณาส่งให้สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีภายใน 30 วัน เพื่อนำเสนอ ครม. ต่อไป
สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) จึงขอนำเสนอ ‘ที่มา’ และ 'สาระสำคัญ' ของข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตในการจัดงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีศึกษาการจัดงานประเพณี ของ ป.ป.ช. ดังนี้
@พบกระบวนการจัดจ้างฯส่อเอื้อบางราย-มีปัญหารั่วไหล
เหตุผลความจำเป็น
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) มีหน้าที่ และอำนาจในการดูแลจัดทำบริการสาธารณะ และกิจกรรมสาธารณะเพื่อประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่น รวมถึงการจัดหารายได้เอง ซึ่งเป็นไปตามหลักการพัฒนาอย่างยั่งยืน และตามที่กฎหมายบัญญัติไว้
โดยลักษณะการจัดงานโครงการหรือกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการจัดทำบริการสาธารณะ และกิจกรรมสาธารณะ เช่น งานประเพณีตามเทศกาล วันสำคัญ ของชาติ วันสำคัญทางประวัติศาสตร์ งานประเพณีเฉพาะในพื้นที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หรือวันอื่นๆ ตามมติคณะรัฐมนตรี เป็นต้น
ทั้งนี้ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จะมีการตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีสำหรับการจัดงานไว้ในเทศบัญญัติ ข้อบัญญัติ และเบิกค่าใช้จ่ายในการจัดงานตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการเบิกจ่ายค่าใช้จ่ายในการจัดงานการจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬาและการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2564
สำหรับลักษณะการจัดงาน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะจัดเองหรือจัดร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอื่น หรือจัดร่วมกับหน่วยงานของรัฐ หรือหน่วยงานอื่น โดยการจัดงานงานใหญ่ๆ อาจมีความจำเป็นต้องให้เอกชนที่มีความเชี่ยวชาญในแต่ละเรื่องเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการ เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่ประชาชนในท้องถิ่นมากกว่าการที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะจัดเอง
เช่น การจัดงานเทศกาลประจำปี หรือการจัดงานประเพณี องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอาจจ้างเอกชนตกแต่งและจัดสถานที่ โฆษณา ประชาสัมพันธ์งาน จัดมหรสพ และบริการรถสุขา เป็นต้น
ทั้งนี้ กรณีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้เอกชนเข้ามาบริหารจัดการดังกล่าว สำนักงาน ป.ป.ช.ได้พบการร้องเรียนเกี่ยวกับปัญหาการจัดงานเทศกาลประจำปี งานเรือพระ งานฉลองรัฐธรรมนูญ หรืองานกาชาดของจังหวัด งานบุญสารทเดือนสิบ โดยผู้ที่ได้รับเลือกเป็นผู้จัดงานจะเข้ามาใช้พื้นที่ของส่วนราชการในการจัดงาน
โดยกระบวนการคัดเลือกเอกชนให้เข้ามาบริหารจัดการอาจมีลักษณะเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กับเอกชนบางรายหรืออาจผูกขาดผู้ประกอบการรายเดิม เนื่องจากหลีกเลี่ยงไม่ให้มีการประมูลงาน โดยเน้นการจัดจ้างโดยวิธีพิเศษ
ประกอบกับพบปัญหาจากการบริหารจัดการรายได้จากการจัดงาน โดยผู้รับจัดงานได้รับเอกสิทธิ์ในการบริหารจัดการพื้นที่ รวมถึงเก็บค่าเช่าพื้นที่ทขายสินค้า ตลอดจนมีการเรียกเก็บค่าที่จอดรถ และค่าบริการในการใช้ห้องสุขาจากประชาชนที่มาเที่ยวในงาน รวมถึงกลุ่มร้านค้าที่อยู่ในท้องถิ่นจะต้องจ่าย ค่าเช่าพื้นที่ขายสินค้าในราคาสูงกว่ากลุ่มร้านค้าคาราวานสินค้าที่มากับผู้จัดงานหรือผู้ประมูลงาน
ส่งผลให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อน รายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรั่วไหล เนื่องจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ไม่ได้จัดเก็บค่าเช่าพื้นที่จากผู้ประกอบการแต่อย่างใด และอาจเกิดความเสี่ยงต่อการเรียกรับทรัพย์สิน หรือประโยชน์ตอบแทนเพื่อแลกกับการเป็นผู้ได้รับคัดเลือกจัดงานดังกล่าว
ในการดำเนินโครงการหรือกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พบว่า ในปัจจุบันยังคงปรากฏเป็นปัญหาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรณีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้เอกชนเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการ
โดยพบประเด็นสำคัญที่อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการทุจริต จำนวน 3 ประเด็น ได้แก่ 1.ปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างโดยมิชอบ 2.ปัญหาการจัดการรายได้จากการจัดงาน และ 3.ปัญหาการใช้พื้นที่สาธารณประโยชน์จัดงาน โดยไม่ขออนุญาตให้ถูกต้อง
ทั้งนี้ ปัญหาดังกล่าวอาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการทุจริตในกระบวนการจัดซื้อ จัดจ้างโดยเอื้อประโยชน์ให้เอกชนรายใดรายหนึ่ง ส่งผลให้หน่วยงานของรัฐสูญเสียงบประมาณเกินความจำเป็น และใช้จ่ายงบประมาณไปโดยไม่เหมาะสม ตลอดจนส่งผลกระทบต่อความโปร่งใสในการดำเนินงานขององค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นได้
@ขอบเขต'TOR'จัดจ้างฯต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์'กรมบัญชีกลาง'
คณะกรรมการ ป.ป.ช.พิจารณาแล้วเห็นว่า เพื่อเป็นการป้องกันมิให้มีการแสวงหาประโยชน์จากการจัดงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีกรณีศึกษาจากการจัดงานประเพณี เห็นควรมีข้อเสนอแนะตามนัยมาตรา 32 แห่ง พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.2561 ดังนี้
1) ข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างโดยมิชอบ
1.1) กระทรวงมหาดไทย ควรกำกับดูแลและกำชับให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างตาม พ.ร.บ.การจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 และระเบียบ กฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันมิให้รัฐสูญเสียงบประมาณเกินความจำเป็นและใช้จ่ายงบประมาณไปโดยไม่เหมาะสม
1.2) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ควรดำเนินการจ้างให้เป็นไปตามขั้นตอนการจัดซื้อจัดจ้างของ พ.ร.บ.การจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 และกำหนดรายละเอียดหลักเกณฑ์ในการเลือกผู้รับจ้าง โดยเปิดโอกาสให้มีการแข่งขันราคา คำนึงถึงประโยชน์ของหน่วยงานของรัฐวัตถุประสงค์ของการจัดงานเป็นสำคัญ
โดยเฉพาะการจัดงานที่มีขนาดใหญ่ ซึ่งมีสัดส่วนของกลุ่มคนที่มีส่วนร่วมในพื้นที่ระดับจังหวัด อำเภอ เทศบาล และองค์การบริหารส่วนตำบลพอสมควร และมีรายได้เกิดขึ้นจากการจัดงาน โดยอย่างน้อยขอบเขตของงาน (TOR) จะต้องมีสาระสำคัญตามหนังสือคณะกรรมการวินิจฉัยปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ กรมบัญชีกลาง ด่วนที่สุด ที่ กค (กวจ) 0405/ว 159 ลงวันที่ 20 มี.ค.2566
เช่น ความเป็นมา วัตถุประสงค์ คุณสมบัติของผู้ยื่นข้อเสนอ และรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของพัสดุที่จะดำเนินการจัดซื้อ หรือขอบเขตของงานที่จะดำเนินการจัดจ้าง และเอกสารแนบท้ายอื่นๆ เป็นต้น เพื่อให้การใช้ดุลยพินิจมีความรัดกุมมากขึ้นและเป็นมาตรฐานเดียวกัน
1.3) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ควรเผยแพร่เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการจัดซื้อจัดจ้าง ข้อมูลการจัดงานและการใช้งบประมาณ หลังจากเสร็จสิ้นการดำเนินงานแต่ละขั้นตอน เช่น สัญญาการปรับแก้ไขสัญญา ฎีกาเบิกจ่ายเงิน ปฏิทินการจัดงาน สถานที่ที่ใช้จัดงาน ช่วงระยะเวลาการจัดงาน รายได้และค่าใช้จ่ายในการจัดงาน เป็นต้น
โดยเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์ของหน่วยงาน หรือปิดประกาศ ณ สถานที่ตั้งขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อีกทั้งเปิดช่องทางรับข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดงานและการจัดซื้อจัดจ้างเพื่อป้องกันการทุจริตและให้ประชาชนสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการตรวจสอบการจัดซื้อจัดจ้างได้
@'มหาดไทย'ต้องกำหนด'แนวทาง-คู่มือ'การจัดการรายได้'จัดงานฯ'
2) ข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขปัญหาการจัดการรายได้จากการจัดงาน
2.1) กระทรวงมหาดไทย ควรวางแนวทางตรวจสอบภายในประจำปี โดยกำหนดให้มีแผนการตรวจสอบการดำเนินโครงการ/กิจกรรม และวิธีปฏิบัติด้านการเงินการคลังต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกปี
โดยเฉพาะการจัดงานที่มีการจัดเก็บรายได้ เพื่อป้องกันมิให้หน่วยงานของรัฐเสียโอกาสในการจัดเก็บรายได้และให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการให้ถูกต้องตามระเบียบและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
2.2) กระทรวงมหาดไทย ควรจัดทำคู่มือแนวทางปฏิบัติในการจัดงานตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการเบิกค่าใช้จ่ายในการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2564 โดยเฉพาะการกำหนดแนวทางหรือวิธีปฏิบัติในการจัดงานร่วมกับหน่วยงานอื่นให้ชัดเจน
เช่น จัดทำสัญญาหรือข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษร แบ่งพื้นที่ให้ร้านค้าชุมชน หรือสินค้า OTOP เข้ามาขายสินค้าภายในงาน หรือกำหนดเงื่อนไขในการกำหนดอัตราค่าเช่ามิให้เป็นการเอารัดเอาเปรียบผู้ขายสินค้าในท้องถิ่นเกินควร หรือให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพิจารณาหน่วยงานที่จะเข้ามาจัดงานร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นต้น
และเผยแพร่คู่มือแนวทางปฏิบัติการจัดงานตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการเบิกค่าใช้จ่ายในการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬาและการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2564 รวมถึงวิธีปฏิบัติในการจัดงานร่วมกับหน่วยงานอื่น ผ่านทางเว็บไซต์ของหน่วยงานด้วย เพื่อป้องกันมิให้มีการแสวงหาประโยชน์จากการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
2.3) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ควรกำหนดกิจกรรมที่จะดำเนินการให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของโครงการเป็นสำคัญ
เช่น การจัดงานประเพณี หรืองานเทศกาล กิจกรรมที่จะดำเนินการต้องแสดงถึงการสืบสานศิลปวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงาม มิใช่กิจกรรมที่มุ่งแสวงหากำไรเป็นหลักสำคัญ ซึ่งควรเป็นลักษณะของการให้บริการประชาชนมากกว่าการจัดเก็บรายได้ เป็นต้น เพื่อให้การจัดงานไม่เป็นการเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายให้กับประชาชน และบรรลุวัตถุประสงค์ในการจัดงานอย่างแท้จริง
3) ข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขปัญหาการใช้พื้นที่สาธารณประโยชน์จัดงานโดยไม่ขออนุญาตองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ควรจัดเตรียมความพร้อมในการจัดงานล่วงหน้า โดยสำรวจพื้นที่ที่จะใช้จัดงานว่าอยู่ในความรับผิดชอบของส่วนราชการใด และจัดทำแผนที่แสดงที่ตั้งบริเวณที่ดินที่จะใช้ประโยชน์ และแผนงานในการบริหารจัดการพื้นที่ที่จะขออนุญาตใช้ประโยชน์ก่อนจะดำเนินการจัดงานและขออนุญาตใช้พื้นที่ดังกล่าว ให้ถูกต้องตามระเบียบกฎหมาย
เพื่อป้องกันความเสี่ยงต่อการใช้พื้นที่ทับซ้อนก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างหน่วยงานที่ใช้พื้นที่ร่วมกัน หรือระหว่างผู้จัดงานกับชุมชนโดยรอบ และใช้พื้นที่ผิดวัตถุประสงค์อันส่งผลให้หน่วยงานของรัฐสูญเสียโอกาสในการจัดเก็บรายได้ และประชาชนขาดประโยชน์ในการใช้ที่ดินสาธารณประโยชน์
ทั้งหมดนี้เป็นสาระสำคัญข้อเสนอแนะ ‘ป.ป.ช.’ ในการป้องกันการทุจริตในการจัดงานของ อปท. กรณีศึกษาการจัดงานประเพณี ซึ่ง ครม.มีมติรับทราบแล้ว และต้องติดตามว่า ‘กระทรวงมหาดไทย’ ในฐานะเจ้าภาพที่ได้รับมอบหมายให้ไปดำเนินการในเรื่องดังกล่าว จะสรุปผลการพิจารณาตามข้อเสนอแนะของ ป.ป.ช.อย่างไร?
