ดัชนีชี้วัดคุณธรรมคนไทยปี 68 'พอเพียง วินัยรับผิดชอบ สุจริต จิตสาธารณะ กตัญญู' อยู่ในระดับน้อย

'ศูนย์คุณธรรม' เผยผลสำรวจดัชนีชี้วัดคุณธรรมปี 2568 พบภาพรวมคุณธรรม 5 ด้านของคนไทย 'พอเพียง วินัยรับผิดชอบ สุจริต จิตสาธารณะ กตัญญู' อยู่ในระดับน้อย-ต้องช่วยกันแก้ไข-ส่งเสริมความสุจริตจิตสาธารณะ-ความรับผิดชอบ-พัฒนาครอบครัวพลังบวก

สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) รายงานว่า เมื่อวันที่ 10 ก.ย. 2568 ศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน) เผยผลสํารวจ ดัชนีชี้วัดคุณธรรมและทุนชีวิตปี 2568 ในหัวข้อ “Al Revolution Thailand's Path to Moral Innovation” และจัดงานเวทีวิชาการ "The Next HumAnlty: กํากับอนาคต AI กําหนดอนาคตสังคม" เวทีระดมสมองจากผู้เชี่ยวชาญหลากหลายสาขา เพื่อร่วมกันหาคําตอบว่าจะกํากับทิศทางเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์ได้อย่างไร ในยุคที่ AI กําลังกลายเป็นศูนย์กลางการเปลี่ยนแปลงของโลก 

รศ.นพ.สุริยเดว ทรีปาตี ผู้อํานวยการศูนย์คุณธรรม กล่าวว่า ปัญหาจากการใช้ AI ซึ่งนํามาสู่ความจําเป็นที่ AI ต้องมีการใช้งานอย่างมีคุณธรรมกํากับ (Al+Morality) ศูนย์คุณธรรมได้พัฒนานวัตกรรมคุณธรรม (Moral Innovation) โดยหนึ่งในนั้นคือ ดัชนีชี้วัดคุณธรรม (Moral behavior index) และทุนชีวิต (Life Assets) ผลสํารวจดัชนีชี้วัดคุณธรรม ปี 2568 คุณธรรม 5 ด้าน (พอเพียง วินัยรับผิดชอบ สุจริต จิตสาธารณะ กตัญญู) ภาพรวมอยู่ใน “ระดับน้อย” ค่าเฉลี่ยคะแนน 4.36 จากคะแนนเต็ม 6 และเมื่อเปรียบเทียบ ปี 2565-2568 พบว่า มีแนวโน้มลดลงร้อยละ 4.39 (โดยใช้ปี 2565 เป็นปีฐาน) และผลสํารวจทุนชีวิต ปี 2568 ภาพรวมอยู่ใน ระดับดี โดยช่วงวัย 13-24 ปี ค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.27 ช่วงวัย 25-40 ปี ค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.52 และช่วงวัย 41 ปีขึ้นไป ค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.80 ตามลําดับ เมื่อเปรียบเทียบปี 2565-2568 พบว่า มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.55 (โดยใช้ปี 2565 เป็นปีฐาน) จากผลสํารวจปี 2568

"ดัชนีพฤติกรรมคนไทยทั่วประเทศยังน่าเป็นห่วง แต่ทุนชีวิต (Life Assets) สะท้อนพลังบวก จิตสํานึกคนไทยยังดีอยู่ และสังคมไทยป่วยเข้าขั้นเมื่อเทียบกับปี 2565 แต่ยังซ่อมได้ ถ้าช่วยกัน และเมื่อมองในเรื่องของ AI ถึงแม้จะมีความก้าวหน้ามากขึ้น แต่มีคุณลักษณะของมนุษย์ที่ AI แทนที่ไม่ได้และมีความสําคัญอย่างยิ่งในอนาคต และเชื่อมั่นว่า
มนุษย์ไม่ใช่ผู้ตามเทคโนโลยี แต่มนุษย์คือผู้นําเทคโนโลยีด้วยคุณธรรม " รศ.นพ.สุริยเดว กล่าว

@ เปิดรายละเอียดดัชนีชี้วัดคุณธรรม+ทุนชีวิต ปี 2568

ผลสํารวจดัชนีชี้วัดคุณธรรม ปี 2568 กลุ่มคนไทย 3 ช่วงวัย คุณธรรม 5 ด้าน (พอเพียง วินัย รับผิดชอบ สุจริต จิตสาธารณะ กตัญญู) อยู่ใน “ระดับน้อย” โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนน 4.36 จากคะแนนเต็ม 6 เมื่อพิจารณาในองค์ประกอบของคุณธรรมแต่ละด้าน พบว่า “กตัญญู” มีค่าคะแนนเฉลี่ยสูงที่สุด 4.62 คะแนนอยู่ ในระดับ “พอใช้” รองลงมาคือ “จิตสาธารณะ” และ “วินัยรับผิดชอบ” มีค่าคะแนนเฉลี่ย 4.40 และ 4.33 ตามลําดับ อยู่ในระดับ “พอใช้” ในขณะที่ “สุจริต” และ “พอเพียง” มีค่าคะแนนเฉลี่ยเท่ากันคือ 4.22 อยู่ใน ระดับ “น้อย”

ดัชนีชี้วัดคุณธรรมปี 2568 ตามช่วงวัย กลุ่มคนไทยอายุ 13-24 ปี มีคุณธรรม 5 ด้านอยู่ในระดับ “พอใช้” โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.43 จากคะแนนเต็ม 6 คะแนน เมื่อพิจารณาคุณธรรมแต่ละด้าน พบว่า คุณธรรมด้าน “กตัญญู” “วินัยรับผิดชอบ” และ “จิตสาธารณะ” อยู่ในระดับพอใช้ มีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.70, 4.51, และ 4.46 ตามลําดับ ในขณะที่ “พอเพียง” และ “สุจริต” อยู่ในระดับ “น้อย” มีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.27 และ 4.22

กลุ่มคนไทยอายุ 25-40 ปี มีคุณธรรม 5 ด้านอยู่ในระดับ “พอใช้” โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.21 จากคะแนนเต็ม 6 คะแนน เมื่อพิจารณาคุณธรรมแต่ละด้าน พบว่าคุณธรรม ด้าน “กตัญญู” “พอเพียง” และ “จิตสาธารณะ” อยู่ในระดับพอใช้ โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.55, 4.23 4.21 ตามลําดับ ในขณะที่ “สุจริต” และ “วินัยรับผิดชอบ” อยู่ในระดับ “น้อย” มีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.08 และ 4.01

กลุ่มคนไทยอายุ 41 ปีขึ้นไป มีคุณธรรม 5 ด้านอยู่ในระดับ “พอใช้” โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.44 จากคะแนนเต็ม 6 คะแนน เมื่อพิจารณาคุณธรรมแต่ละด้าน พบว่าคุณธรรมด้าน “กตัญญู” “จิตสาธารณะ” “วินัยรับผิดชอบ” และ “สุจริต” และ อยู่ในระดับ “พอใช้” โดยมีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.63, 4.55, 4.48 และ 4.38 ตามลําดับ ในขณะ ที่ “พอเพียง” อยู่ในระดับ “น้อย” มีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.15

ดัชนีชี้วัดคุณธรรม ปี 2568 ในระดับภาค พบว่า ภาพรวมคุณธรรม 5 ด้านของประเทศไทยอยู่ในระดับ “พอใช้” มีค่าเฉลี่ยคะแนนเท่ากับ 4.36 โดย ภาคกลาง และ ภาคตะวันตก มีค่าคะแนนเฉลี่ยเท่ากันคือ 4.47 ใน ระดับ “พอใช้” รองลงมาคือ ภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีค่าคะแนนเฉลี่ย 4.43 และ 4.32 อยู่ ในระดับ “พอใช้” ขณะที่ ภาคใต้ และภาคเหนือ อยู่ในระดับ “น้อย” มีค่าเฉลี่ยคะแนน 4.25 และ 4.06 ตามลําดับ

เมื่อเปรียบเทียบดัชนีชี้วัดคุณธรรม 3 ช่วงวัย ปี 2565-2568 พบว่า มีแนวโน้มของอัตราการ เปลี่ยนแปลงลดลง ร้อยละ 4.39 (โดยใช้ปี 2565 เป็นปีฐาน) ซึ่งเมื่อพิจารณาเปรียบเทียบรายปีจากปี 2567 และปี 2568 จะพบว่า คุณธรรมด้าน “พอเพียง” “วินัยรับผิดชอบ” “สุจริต” และ “จิตสาธารณะ” มีอัตราการ เปลี่ยนแปลงรายปีในทิศทางเพิ่มขึ้น (+) ในขณะที่ ด้าน “กตัญญู” มีอัตราการเปลี่ยนแปลงที่ลดลง (-)

ทุนชีวิตปี 2568 กลุ่มคนไทยอายุ 13-24 ปี ภาพรวมอยู่ใน “ระดับดี” โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.27 เมื่อ พิจารณาเป็นรายพลังพบว่าในทุกพลังของทุนชีวิตช่วงวัย 13-24 ปี ใน “ระดับดี” โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 79.74, 78.79, 78.23, 77.57, และ 76.99 ตามลําดับ

ทุนชีวิตปี 2568 กลุ่มคนไทยอายุ 25-40 ปี ภาพรวมอยู่ใน “ระดับดี” โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.52 เมื่อ พิจารณาเป็นรายพลังพบว่าในทุกพลังของทุนชีวิตช่วงวัย 25-40 ปี ใน “ระดับดี” โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 79.84, 79.10, 78.78, 77.36, และ 77.52 ตามลําดับ

ทุนชีวิตปี 2568 กลุ่มคนไทยอายุ 41 ปีขึ้นไป ภาพรวมอยู่ใน “ระดับดี” โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.80 เมื่อพิจารณาเป็นรายพลังพบว่า “พลังตัวตน” อยู่ในระดับดีมาก โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 80.26 ในขณะที่รายพลัง ด้านอื่น ๆ อยู่ใน “ระดับดี” มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 79.69, 78.98, 77.37 และ 77.69 ตามลําดับ

ทุนชีวิต ปี 2568 ในระดับภาค พบว่า ภาพรวมทุนชีวิตของประเทศไทยอยู่ใน “ระดับดี” มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.51 โดยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก ภาคเหนือ และภาคใต้ มีภาพรวมอยู่ใน “ดี” มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 78.49, 79.72, 78.52, 76.81 และ 77.15 ตามลําดับ ในขณะที่ ภาค ตะวันตก มีภาพรวมอยู่ในระดับ “ดีมาก” มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 80.41

เมื่อเปรียบเทียบทุนชีวิต ปี 2565-2568 พบว่า มีแนวโน้มของอัตราการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.55 (โดยใช้ปี 2565 เป็นปีฐาน) เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบรายปีของปี 2567 และปี 2568 จะพบว่ารายพลัง “สร้างปัญญา” “พลังที่ทํางาน/พลังองค์กร” “พลังเพื่อนและกิจกรรม” และ “พลังชุมชน” มีอัตราการ เปลี่ยนแปลงรายปีในทิศทางเพิ่มขึ้น (+) ในขณะที่ รายพลัง “ตัวตน” และ “ครอบครัว” มีอัตราการเปลี่ยนแปลง ที่ลดลง (-)

@ ข้อเสนอแนะเพิ่ม 'คุณธรรม'

ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย

1. ส่งเสริมเรื่องความสุจริต
1.1 การบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจัง เพื่อสร้างบรรทัดฐานทางสังคมเรื่องความสุจริต
1.2 สร้างพื้นที่ปลอดภัยในการให้ข้อมูลและร้องเรียนเรื่องทุจริต เพื่อเสริมสร้างวัฒนธรรมการไม่ทนต่อการทุจริต

2. ส่งเสริมเรื่องความพอเพียงในฐานะที่เป็นคุณธรรมที่รองรับแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงที่สําคัญของโลก (Mega trends)
- ความยั่งยืน (Sustainability): ด้วยการบริโภคอย่างยั่งยืน การใช้ทรัพยากรอย่างรู้คุณค่า
- ความเป็นอยู่ที่ดี (Wellness): ด้วยการสร้างสมดุลระหว่างการทํางานและการใช้ชีวิต
- การเข้าสู่สังคมสูงวัยระดับสุดยอด (Super aged society): ด้วยการเตรียมพร้อมรับ ความเปลี่ยนแปลงในอนาคต

3. ส่งเสริมเรื่องจิตสาธารณะและวินัยรับผิดชอบ การพัฒนาระบบจิตอาสาบนดิจิทัลแพลตฟอร์ม โดยเชื่อมโยงกับระบบ E-workforce เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนเรื่องจิตสาธารณะ เพื่อรองรับการเข้าสู่ สังคมสูงวัยระดับสุดยอด (Super aged society) ของประเทศ

4. พัฒนาครอบครัวพลังบวก (Positive Parenting) สร้างระบบพี่เลี้ยงชุมชน เพื่อเสริมสร้างพลังตัวตนและพลังครอบครัว

5. ควรสนับสนุนให้มีการสํารวจสถานการณ์คุณธรรมด้วยดัชนีชี้วัดคุณธรรมและทุนชีวิตรายจังหวัด เพื่อนําผลการสํารวจมากําหนดยุทธศาสตร์การส่งเสริมคุณธรรม และกํากับติดตามได้อย่างเป็นรูปธรรม