นิสัย: พฤติกรรมที่เกิดจากเนื้อในตน (ตอนจบ)

"...กฎหรือกติกาของธรรมชาติล้วนมีข้อจำกัด และมีความ ไม่เที่ยงแท้แน่นอน นอวาก จอกอวิช นักเทนนิสมือหนึ่งของโลก เจ้าของสถิติอีกมากมาย สติแตก ระเบิดอารมณ์เมื่อกำลังจะชวดเหรียญทองแดงโอลิมปิกโตเกียวเกมส์ 2020 เขวี้ยงไม้เทนนิสสุดแรงเกิดขึ้นไป บนอัฒจันทร์ เพียงเท่านั้นยังไม่สะใจ ฟาดไม้เทนนิสอันที่สองลงบนคอร์ดจนพังยับเยิน ผมเองเชื่อว่า นอวาก จอกอวิช คงอยากจะแก้นิสัยแย่มาก ๆ นี้เสียที แต่เวลาน็อตหลุด ต่อให้ปราดเปรื่องแค่ไหน “ก็ทำบ่ได้หรอกนาย”..."

....................

Weekly Mail สัปดาห์ที่แล้ว ผมได้เขียนถึงหนังสือ Atomic Habits ซึ่งเจมส์ เคลียร์ ผู้เขียนบอกไว้ว่า ความแน่วแน่ในการสร้างนิสัยใหม่ต้องเกิดจากเนื้อในตน และการปรับเปลี่ยนเพียงนิดเดียว แต่ผลได้เกินความคาดหมาย” (Tiny Changes Remarkable Results)

คนมักจะคิดว่า การสร้างนิสัยต้องใช้เวลาบ่มเพาะ แต่แท้จริงแล้วขึ้นอยู่กับการกระทำซ้ำ ๆ มากกว่า อย่างกรณีของ ฉวน หง ฉาน สาวน้อยวัย 14 ปี นักกีฬากระโดดน้ำทีมชาติจีน คว้าเหรียญทองโอลิมปิกโตเกียวเกมส์ 2020 ด้วยผลงานที่แฟนกีฬาทั่วโลกตกตะลึง เพราะในการแข่งขันกระโดดน้ำ 10 เมตรหญิง เธอกระโดดแบบไม่มีข้อผิดพลาดเลยทั้ง 2 รอบ รอบละ 5 ครั้ง ทำคะแนนเต็ม “perfect tens” ซึ่งความสามารถนี้เกิดจากการที่เธอซ้อมกระโดดแล้วกระโดดอีกวันละหลายร้อยรอบตั้งแต่อายุ 7 ขวบ อยู่ในสระทุกวันจนผมแข็งตั้งชันเป็นขนเม่น

สาระสำคัญของหนังสือ Atomic Habits คือกฎ 4 ข้อ ที่ผู้เขียนแนะนำว่าจะช่วยสร้างนิสัยที่ดีและขจัดนิสัยที่ไม่ดีออกจากตัวเรา เริ่มต้นด้วยกฎง่าย ๆ แต่มีผลมากที่สุด

กฎข้อที่หนึ่งคือ ทำให้ชัดเจน (Make It Obvious) เช่น ถ้าเราจะเริ่มนิสัยขยันออกกำลังกาย ก็ต้องปรับสภาพแวดล้อมเพื่อเอื้อให้เกิดแรงกระตุ้นอย่างเด่นชัด คือ เริ่มปรับเครื่องออกกำลังกายที่กลายเป็นราวตากผ้า ให้กลับมาพร้อมใช้งานได้ รวมทั้ง หากลเม็ดเด็ดพรายที่จะบังคับตัวเองให้เริ่มต้นทำให้ได้ เช่น วางรองเท้าวิ่งไว้ในที่ ๆ มองเห็นได้จะๆ หรือใช้หลักการต่อยอดจากนิสัยปกติ เช่น ถ้าทุกเช้าตื่นมาพร้อมกับหยิบมือถือขึ้นมาอ่าน LINE ก็ต้องบังคับใจให้ได้ว่าจะออกกำลังกายหลังจากนั้น

กฎข้อที่สองคือ การทำให้อยากทำ (Make It Attractive) เพราะหากเราทำให้กิจกรรมที่น่าดึงดูดมากเท่าไหร่ ก็ยิ่งกระตุ้นให้เราอยากทำเป็นนิสัยมากขึ้นเท่านั้น ผมเป็นคนชอบดูหนัง จึงเอาเครื่องไอแพดมาวางไว้หน้าเครื่องออกกำลังกาย วิ่งไป ดูหนังไป แม้จะเป็นนิสัยไม่ค่อยดีนัก แต่ก็ช่วยเป็นแรงจูงใจผูกนิสัยขยันออกกำลังกายที่อยากทำได้ นอกจากนี้ ถ้าได้อยู่ท่ามกลางบรรยากาศที่น่าอภิรมย์ก็จะมีส่วนช่วยให้อยากทำเรื่องนั้นมากขึ้น เช่น การเข้าร่วมชมรมวิ่งหรือชมรมอาสาช่วยกิจกรรมต่าง ๆ

กฎข้อที่สามคือ ทำให้ง่าย (Make It Easy) เน้นความสบาย ๆ ไม่มีพิธีรีตรอง ไม่ต้องใช้ความพยายามมาก ผู้เขียนแนะนำ “กฎ 2 นาที” ในการเริ่มต้นให้ง่ายเข้าไว้ เช่น หากเราตั้งเป้าหมายจะวิ่ง 5 กิโลเมตร หลายคนคงจะถอดใจก่อน จึงควรเริ่มต้นแบบง่าย ๆ ด้วยการใส่รองเท้าวิ่งและออกวิ่งให้ได้สัก 2 นาที แม้จะดูใกล้นิดเดียวแต่ก็ถือเป็นจุดเริ่มต้น ที่ดี และจะต้องวิ่งทุกวัน ไม่นานก็คงจะ วิ่งได้ในวันเดียว 5 กิโลเมตร หรือหากตั้งใจจะอ่านหนังสือให้จบบท ก็ควรเริ่มต้นด้วยการอ่านหนังสือ 1 หน้าให้จบภายใน 2 นาทีก่อน เรียกว่า เกิดผลแล้ว และถ้าทำซ้ำ ๆ ก็จะต่อยอดจนอ่านหนังสือจนจบบทได้

กฎข้อสุดท้ายคือ ทำให้เกิดความพึงพอใจ (Make It Satisfying) เพราะหากเรามีความสุขและภูมิใจกับสิ่งที่ทำ ก็มักจะทำต่อ ดังนั้น เราจึงควรทำให้ผลของการทำกิจกรรมนั้น ๆ เกิดความพึงพอใจตั้งแต่แรก เช่น ทุก ๆ ครั้งที่เราวิ่งออกกำลังกาย ควรจะเก็บสถิติต่าง ๆ ไว้ ทั้งระยะทาง ไขมันหรือแคลอรี่ที่เผาผลาญไป เพื่อให้เห็นถึงพัฒนาการที่น่าพอใจ

นอกจากนี้ ถ้าหากเราตั้งเป้าไว้ว่า พอใจจะทำสิ่งใด ก็ควรหาหนทางที่จะทำสิ่งนั้นให้ได้ เช่น สามีภรรยาคู่หนึ่งตั้งเป้าไว้ว่า จะไม่ไปกินข้าวข้างนอกบ่อย ๆ จึงตั้งกฎว่า วันไหนก็ตามที่อดใจไม่ออกไปกินข้าวนอกบ้าน ก็จะโอนเงิน $50 เข้าบัญชี “ทัวร์ยุโรป” พอถึงปลายปี ทั้งสองก็มีเงินไปเที่ยวยุโรปอย่างมีความสุขและความพอใจได้จริง ๆ

โดยสรุปผู้เขียนกล่าวว่า หากเราต้องการเลิกนิสัยที่ไม่ดี ก็ให้ทำแต่ละพฤติกรรมตรงกันข้ามกับกฎทั้ง 4 ข้อ คือทำให้มองไม่เห็น ไม่อยากทำ ทำให้ยาก และทำให้ไม่น่าพึงพอใจ เช่น ผมตั้งนาฬิกาปลุกไว้ตอนตี 5 ครึ่ง และติดนิสัยต้องเหลือบตาดูนาฬิกาตั้งแต่ตี 5 เพราะกลัวนาฬิกา จะไม่ปลุก ทำให้ไม่เคยนอนได้เต็มอิ่ม จึงตัดสินใจย้ายนาฬิกาปลุกไปไว้ให้ไกลเตียง เพื่อไม่ให้มองเห็น ไม่อยากจะรู้ว่าอยู่ที่ไหน ยากจนหมดปัญญาจะรู้ว่าเวลาเท่าไหร่ จบลงด้วยความรู้สึกปลื้มที่สามารถทิ้งนิสัยไม่ดี ไม่น่าพึงพอใจได้ในที่สุด

ลองทำตามกฎ 4 ข้อข้างต้นดูซิครับ แล้วจะพบว่า การสร้างนิสัยที่ดีและขจัดนิสัยที่ไม่ดีเป็นเรื่องไม่ยากอย่างที่คิด เพียงต้องใช้ความพยายามข้ามอุปสรรคความเบื่อหน่าย หานิสัยที่เหมาะตามความสามารถของเรา ด้วยการตั้งเป้าหมายว่า เราอยากใด้ในรูปแบบใด

ก่อนจบ ผมอยากจะหยอดทิ้งท้ายว่า กฎหรือกติกาของธรรมชาติล้วนมีข้อจำกัด และมีความ ไม่เที่ยงแท้แน่นอน นอวาก จอกอวิช นักเทนนิสมือหนึ่งของโลก เจ้าของสถิติอีกมากมาย สติแตก ระเบิดอารมณ์เมื่อกำลังจะชวดเหรียญทองแดงโอลิมปิกโตเกียวเกมส์ 2020 เขวี้ยงไม้เทนนิสสุดแรงเกิดขึ้นไป
บนอัฒจันทร์ เพียงเท่านั้นยังไม่สะใจ ฟาดไม้เทนนิสอันที่สองลงบนคอร์ดจนพังยับเยิน ผมเองเชื่อว่า นอวาก จอกอวิช คงอยากจะแก้นิสัยแย่มาก ๆ นี้เสียที แต่เวลาน็อตหลุด ต่อให้ปราดเปรื่องแค่ไหน “ก็ทำบ่ได้หรอกนาย”

รณดล นุ่มนนท์

แหล่งที่มา:

1/James Clear (เจมส์ เคลียร์) Atomic Habits : An Easy & Proven Way to Build Good Habits & Break Bad Ones, Penguin Random House LLC 2018
2/ แบ่งปันโอกาส เพื่ออนาคตที่ก้าวหน้า. 2021. หงฉาน ฮีโร่โอลิมปิกวัย 14 ผู้ชนะใจชาวโลก กับเหรียญทอง
ที่แลกด้วยน้ำตา. [online] Available at: <https://www.thaijobsgov.com/jobs/342405?nowprocket=1>[Accessed 8 August 2021].
3/ Youtube.com. 2021. [online] Available at: < [Accessed 8 August 2021].
4/ สำนักพิมพ์บิงโก. 2021. สรุปหนังสือ Atomic Habits เปลี่ยนนิสัยแค่นิดเดียว แล้วชีวิตคุณจะดีขึ้นในทุกวัน.
[online] Available at: <https://bingobook.co/book-summary/atomic-habits/> [Accessed 8 August 2021].

อ่านประกอบ :

นิสัย: พฤติกรรมที่เกิดจากเนื้อในตน