การเลือกรัฐมนตรีอย่างมีคุณภาพ

"...ในประเทศจีน คนที่จะได้รับการคัดเลือกเข้าดำรงตำแหน่งทางการเมือง ล้วนต้องผ่านประสบการณ์การทำงานและพิสูจน์ตัวเองว่าทำงานเก่งและมีความซื่อสัตย์สุจริตเท่านั้น คุณภาพของนักการเมืองจีนจึงสูง เขาถือว่ากระบวนการเช่นนี้เป็นประชาธิปไตย เพราะเป็นการคัดเลือกคนที่ถูกต้องให้ประชาชน ในสหรัฐอเมริกา คนที่ได้รับการเสนอชื่อเป็นผู้ท้าชิงตำแหน่งประธานาธิบดีมักเคยเป็นผู้ว่าราชการรัฐมาก่อน คือมีประสบการณ์ในการทำงาน และพิสูจน์ตัวเองแล้วว่าเป็นคนซื่อสัตย์สุจริต..."

เมื่ออนุทิน ชาญวีรกูล เสนอชื่อบุคคลจากภายนอกเป็นรัฐมนตรี เช่น บวรศักดิ์ อุวรรณโณ, สีหศักดิ์ พวงเกตุแก้ว, เอกนิติ นิติทัณฑ์ประภาศ และ อรรถพล ฤกษ์พิบูลย์ ก็ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายทันทีว่าเป็นคนคุณภาพ

ประเทศไทยติดอยู่ในวิกฤตการณ์เรื้อรัง รัฐมนตรีไม่มีคุณภาพ โดยมากได้มาจากผู้บริจาคเงินจำนวนสูงลิ่วให้พรรคการเมือง กลายเป็นธนกิจการเมืองที่อาศัยเงินเป็นตัวนำ แต่คนนอกที่คุณอนุทินเสนอชื่อ ได้รับความนิยมจากประสบการณ์การทำงานว่าเป็นคนทำงานเป็นและซื่อสัตย์สุจริต การแสวงหาคนดีมาเป็นรัฐมนตรีจึงต้องแสวงหาจากคนที่มีประสบการณ์การทำงานและซื่อสัตย์สุจริต ซึ่งสามารถหาได้จากผู้นำที่ไม่เป็นทางการที่มีจำนวนมากในภาคส่วนต่างๆของสังคมไทย

ผู้นำที่ไม่เป็นทางการ

ผู้นำที่ไม่เป็นทางการไม่ได้มาจากการเลือกตั้งหรือแต่งตั้ง แต่มาจากการเป็นผู้นำโดยธรรมชาติ และคนทั่วไปรับรู้ได้จากการทำงานร่วมกัน ทำให้คุณสมบัติตามธรรมชาติปรากฏให้สาธารณะเห็น

ผู้นำที่ไม่เป็นทางการมีคุณสมบัติ 5 อย่าง

1. เป็นคนเห็นแก่ส่วนรวม คนเห็นแก่ตัว ผู้คนก็ไม่ยอมรับว่าเป็นผู้นำ
2. มีความสุจริต ใครทุจริต ขี้โกง ชาวบ้านก็รู้และไม่ยอมรับเป็นผู้นำเด็ดขาด
3. มีความรอบรู้เรื่องราวต่างๆ
4. มีความสามารถในการสื่อสาร คนสื่อสารเก่งจึงจะเป็นผู้นำได้ ถ้าทำอะไรเก่งทุกอย่างแต่สื่อสารไม่เป็นก็เป็นผู้นำไม่ได้
5. เป็นที่ยอมรับของคนทั่วไป

นี่คือคุณสมบัติ 5 ประการของผู้นำที่ไม่เป็นทางการ

ประเทศไทยสนใจแต่ความเป็นทางการ ไม่ยอมรับผู้นำที่ไม่เป็นทางการ และไม่ยอมรับอะไรที่ไม่เป็นทางการ ทั้งที่ในความจริงแล้ว ความไม่เป็นทางการสำคัญกว่าความเป็นทางการ มีมาก่อน ใหญ่กว่า เป็นธรรมชาติมากกว่า คล่องตัวมากกว่า และตรวจสอบได้ง่าย

ประเทศไทยรู้จักแต่ความเป็นทางการ จึงใช้รูปแบบความเป็นทางการ (Formal) กฎหมาย กฎระเบียบ ซึ่งทำให้เกิดความฉ้อฉล และไม่เคยพบผู้นำที่ไม่เป็นทางการซึ่งมีคุณสมบัติ 5 ประการอย่างดังกล่าวข้างต้น อันเป็นคุณสมบัติสูงสุดในหมู่ผู้นำทุกชนิด

การเมืองจึงควรทำความรู้จักความไม่เป็นทางการ โดยดูที่ “ชุมชนเข้มแข็ง”

ชุมชนเข้มแข็ง ประกอบด้วยสภาผู้นำชุมชน ซึ่งเป็นที่รวมของผู้นำไม่เป็นทางการประมาณ 40-50 คน ชุมชนที่มีผู้นำที่มีคุณสมบัติสูงเช่นนี้จึงเจริญโดยรวดเร็ว ดูตัวอย่างการทำงานสภาผู้นำชุมชนระดับหมู่บ้านได้ที่บ้านหนองกลางดง ต.ศิลาลอย อ.สามร้อยยอด จ.ประจวบคีรีขันธ์ ของอดีตผู้ใหญ่โชคชัย ลิ้มประดิษฐ์ ส่วนสภาผู้นำชุมชนระดับตำบล มีตัวอย่างที่ต.ไม้เรียง อ.ฉวาง จ.นครศรีธรรมราช มีนายประยงค์ รณรงค์ เป็นผู้นำ และได้รับรางวัลแมกไซไซเมื่อหลายปีก่อน

การเมืองควรรู้จักผู้นำที่ไม่เป็นทางการของไทย ซึ่งมีอยู่ในทุกวงการ

ประเทศไทยแบ่งได้เป็น 9 ภาคส่วน (1) หนึ่งสังคมติดแผ่นดิน ได้แก่ หมู่บ้าน ตำบล อำเภอต่างๆ ทั่วประเทศ (2) ระบบการเมือง (3) ภาครัฐ ซึ่งประกอบด้วยพลเรือนและกองทัพ (4) ภาคธุรกิจและการเงิน (5) ภาคการศึกษา (6) ภาคการศาสนาและวัฒนธรรม (7) ภาคสุขภาพ (8) ภาคประชาสังคม (9) ภาคสื่อมวลชน แต่ละภาคส่วนล้วนมีผู้นำที่ไม่เป็นทางการ ถ้ามีการสรรหาผู้นำที่ไม่เป็นทางการจากสังคมทั้ง 9 ภาคส่วน ก็น่าจะเป็นตัวแทนที่มีคุณภาพและมีการกระจายทั่วถึงมากกว่าการเลือกตั้ง

ในประเทศจีน คนที่จะได้รับการคัดเลือกเข้าดำรงตำแหน่งทางการเมือง ล้วนต้องผ่านประสบการณ์การทำงานและพิสูจน์ตัวเองว่าทำงานเก่งและมีความซื่อสัตย์สุจริตเท่านั้น คุณภาพของนักการเมืองจีนจึงสูง เขาถือว่ากระบวนการเช่นนี้เป็นประชาธิปไตย เพราะเป็นการคัดเลือกคนที่ถูกต้องให้ประชาชน

ในสหรัฐอเมริกา คนที่ได้รับการเสนอชื่อเป็นผู้ท้าชิงตำแหน่งประธานาธิบดีมักเคยเป็นผู้ว่าราชการรัฐมาก่อน คือมีประสบการณ์ในการทำงาน และพิสูจน์ตัวเองแล้วว่าเป็นคนซื่อสัตย์สุจริต

ทั้งนี้จึงขอให้รัฐบาลใหม่ทำความรู้จักและใช้กลไกผู้ไม่เป็นทางการในการคัดเลือกบุคคลเข้าทำงานทางการเมือง

บทความโดย :
ศ.เกียรติคุณ นพ.ประเวศ วะสี